ISP-Hookup-HOWTO czyli jak przy³±czyæ Linuxa do Internetu
  Egil Kvaleberg, egilk@sn.no
  v1.23, 9 December 1996
  wersja polska piotr.pogorzelski@ippt.gov.pl
  w1.0, luty 1997

  Informacje tutaj zawarte maj± pokazaæ w jaki sposób przy³±czyæ Linuxa
  do us³ug oferowanych przez dostawcê Internetu przy wykorzystaniu
  po³±czenia modemowego. Przedstawiono podstawy procedury dzwonienia,
  zestawiania po³±czenia protoko³em IP oraz obs³ugi poczty elektron­
  icznej i nowinek (news).
  ______________________________________________________________________

  Table of Contents:

  1.      Wprowadzenie

  1.1.    Nowe wersje tego dokumentu.

  1.2.    Uwagi

  1.3.    ¯adnych gwarancji

  1.4.    Informacje o prawach autorskich

  2.      Jak mogê siê po³±czyæ z reszt± ¶wiata?

  2.1.    Konfiguracja podstawowa

  3.      A co z

  4.      Jak wys³aæ i otrzymaæ pocztê?

  5.      Nowinki

  5.1.    Jak skonfigurowaæ czytnik nowinek online?

  5.2.    Jak skonfiguraowaæ czynanie nowinek offline?

  5.3.    Jak skonfigurowaæ C News?

  5.4.    Jak skonfiguraowaæ Leafnode?

  6.      Jak zautomatyzowaæ procedurê ³±czenia siê z dostawc±?

  7.      Zakoñczenie

  7.1.    Co¶ jescze o  czym powinienem wiedziæ?

  8.      Informacje o dostawcach internetu

  8.1.    Jak dowiedzieæ siê wiêcej?

  8.2.    Podziêkowania

  9.      Od t³umacza
  ______________________________________________________________________

  11..  WWpprroowwaaddzzeenniiee

  Ten opis powsta³ aby odpowiedzieæ na kilka pytañ zwi±zanych z
  konfiguracj± Linuxa umo¿liwij±c± dzwonienie do dostawcy Internetu
  (ISP) i korzystanie z dostarczanych przez niego us³ug.
  Aby wspomóc te osoby, które bêd± pod³±cza³y swego Linuxa do ISP po raz
  pierwszy, postarmy siê przedyskutowaæ wiêkszo¶æ napotkanych problemów.
  Nie unikniemy niestety pewnego na³o¿enia siê tematyki tego dokumentu z
  innymi dokumentami JTZ (HOWTO) lub ksi±zkami LDP.  Postaramy siê
  odwo³ywaæ do tych dokumentów aby zapewniæ lepsze zrozumienie problemu
  i dok³adniejsz± informacjê.

  Wiêkszo¶æ istniej±cej dokumentacji jest pomy¶lana pod k±tem
  u¿ytkowników z pewnym do¶wiadczeniem, pocz±tkuj±cym u¿ytkownikom mo¿e
  sprawiaæ sporo k³opotu wy³owienie odpowiedniej informacji.

  Aby u³atwiæ sobie ¿ycie, w prezentowanych dalej przyk³adach przyjêto
  nastêpuj±ce za³o¿enia:

  ·  User name (identyfikator u¿ytkownika): dirk

  ·  Password (has³o): PrettySecret

  ·  Internet service provider (ISP): acme.net

  ·  Email server (serwer pocztowy) : mail.acme.net

  ·  News server (serwer nowinek): news.acme.net

  ·  Name server (serwer DNS): 193.212.1.0

  ·  Phone number (numer telefonu): 12345678

  Nasz dirk bedzie nazywa³ swój komputer roderick.

  Wszystkie odno¶niki w tabeli powy¿ej powinny zostaæ zast±pione przez
  jakiekolwiek odpowiednie inforamcje dla twojego przypadku.  Zwykle
  potrzebne s± niewielkie zmiany w przypadku korzystania z innego
  dostawcy internetu.

  11..11..  NNoowwee wweerrssjjee tteeggoo ddookkuummeennttuu..

  Nowe wersje tego dokumentu bêd± okresowo wysy³ane do
  _p_l_._c_o_m_p_._o_s_._l_i_n_u_x_._a_n_s_w_e_r_s. Bed± równie¿ umieszczane w ró¿nych archiwach
  ftp i WWW w³±czaj±c:

  ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/docs/HOWTO

  Najnowsz± wersjê tego dokumentu mo¿na bêdzie znale¼æ pod adresem

  http://www.ippt.gov.pl/~ppogorze/Linux/JTZ/html/ISP-Hookup-
  HOWTO.pl.html

  11..22..  UUwwaaggii

  Wszelkie poprawki b³êdów, informacje dodatkowe, uwagi krytyczne i inne
  proszê kierowaæ na adres

   piotr.pogorzelski@ippt.gov.pl

  11..33..  ¯¯aaddnnyycchh ggwwaarraannccjjii

  ¯adnych gwarancji. Nie ponosimy ¿adnej odpowiedzialno¶ci za
  jakiekolwiek wykorzystanie informacji zawartych w tym dokumencie.
  Jest to jedna z pierwszysch wersji i istnieje mo¿liwo¶æ, ¿e
  przedstawione inforamcje nie s± prawid³owe.

  Przedstawiamy jedn± z wielu mo¿liwych konfiguracji. W ¶wiecie Linuxa
  zawsze jest wiele metod zrealizowania okre¶lonego zadania.  Paragrafy
  zawieraj±ce wskazówki dla rozwi±zañ alternatywnych oznaczyli¶my
  tak:AALLTT:: Równie¿ podawane odno¶niki do serwerów FTP i WWW mog± staæ
  siê nieaktualne, wraz z pojawieniem siê nowszych wersji programów.

  Wiêkszo¶æ opisywanych programów jest dotêpna wraz z kodem ¼ród³owym na
  licencji GNU lub podobnej.

  11..44..  IInnffoorrmmaaccjjee oo pprraawwaacchh aauuttoorrsskkiicchh

  Prawa utorskie nale¿± do (c)1996 Egil Kvaleberg (t³umaczenie (c)1997
  Piotr Pogorzelski). Dokument jest dostêpny pod nastêpuj±cymi
  warunkami:

  ·  Dokumenty Linux-HOWTO mog± byæ powielane i dystrybuowane w czêsci
     lub ca³o¶ci, na dowolnym no¶niku, fizycznym lub magnetycznym, tak
     d³ugo jak nieniejsza notka o prawach autorskich jest umieszczona na
     wszystkich kopiach. Pozwalamy, a nawet zachêcamy do komercyjnej
     dystrybucji, jednak¿e autor chia³by uzyskaæ informacje o tym
     fakcie.

  ·  Wszelkie t³umaczenia i dokumenty powsta³e na podstawie tego
     dokumentu  musz± podlegaæ tem samym warunkom. To znaczy, ¿e nie
     mo¿na nak³adaæ dodatkowych ograniczeñ na wszelkie dokumenty, które
     powsta³y na podstawie niniejszego tekstu. Mo¿liwe s± wyj±tki od tej
     regu³y; proszê skontaktowaæ siê z koordynatorem Linux HOWTO (adres
     podany poni¿ej).

  ·  Je¶li masz jakie¶ pytania, proszê skontaktuj siê z Gregiem
     Hankinsem,koordynatorem projektu Linux HOWTO:

  gregh@sunsite.unc.edu Numer telefonu i adres pocztowy mozna uzyskaæ
  poleceniem finger.

  22..  JJaakk mmooggêê ssiiêê ppoo³³±±cczzyyææ zz rreesszztt±± ¶¶wwiiaattaa??

  Zak³adamy, ¿e zosta³o zainstalowane niezbêdne oprogramowanie sieciowe
  (np. podstawowe pakiety serii N w dystrybucji Slackware) i ju¿ wiesz,
  który port szeregowy jest wykorzystywany przez twój modem.

  Domy¶lna konfiguracja pozwala na bezpo¶reni dostêp do urz±dzenia
  /dev/modem jedynie administratorowi (u¿ytkownik root).

  Aby po³±czyæ siê z ISP i uzyskaæ tam dostêp do pow³oki (interpretera
  poleceñ) mo¿na skorzystaæ z programu minicom. Jest bardzo prosty i
  intuicyjny w u¿yciu.

  22..11..  KKoonnffiigguurraaccjjaa ppooddssttaawwoowwaa

  Konfiguracjê komputera do pracy sieciowej musimy przeprowadziæ jako
  administrator (root). Zanim zaczniesz robiæ co¶ wiêcej upewnij siê, ¿e
  plik /etc/hosts.deny zawiera nastpuj±cy wiersz

       ALL: ALL

  Zwykle nie masz nic przeciwko korzystaniu przez siebie z komputera,
  dodaj wiêc dodatkowy wiersz do /etc/hosts.allow: ALL: LOCAL lub je¶li
  siê upierasz

       ALL: 127.0.0.1

  W ten sposób zabezpieczasz siê przed dostêpem do twojego komputera z
  internetu, w tych rzadkich chwilach kiedy jeste¶ do niego pezpo¶rednio
  po³±czony przez PPP lub SLIP.  Przedstawione poni¿ej inforamcje
  dotycz± po³±czenia PPP z dynamicznym przydzia³em adresu IP.  Je¶li
  korzystasz z linii dzier¿awionej, napotkasz na pewne ró¿nice.

  Przyjemnie jest mieæ komputer o ³adnej nazwie. U¿ytkownicy
  korzystaj±cy z dynamicznie przydzielanych adresów IP mog± zupe³nie
  dowolnie wybraæ nazwê swego komputera. Je¶li ju¿ siê na jak±¶
  zdecydowa³ê¶ umie¶æ j± w pliku /etc/HOSTNAME:

       roderick

  Kolejnym krokiem jest skonfigurowanie dostêpu do serwera nazw (serwera
  DNS), czego dokonujemy odpowiednio modyfikuj±c plik /etc/resolv.conf:

       search .
       nameserver 193.212.1.0

  Serwer nazw mnusi byc okre¶lony przez numer IP, który jest rózny dla
  ka¿dego dostawcy internetu (ISP). Je¶li jest to konieczne mo¿na podaæ
  trzy róne srwery nazw. Bêd± przepytywane w kolejno¶ci w jakiej
  wystêpuj± w pliku.

  Je¶li chesz miec mo¿kiwo¶æ korzystanie z krótkich nazw np.
  jaki¶komputer jako skrótu dla jaki¶komputer.acme.net, musisz zmienic
  pierwszy wiersz pliku /etc/resolv.conf dodaj±c:

       search acme.net

  Wymagane jest równie¿ minimalne skonfigurowanie pliku /etc/hosts. W
  wiêkszo¶ci wypadków wystarczy aby zawiera³:

       127.0.0.1 localhost
       0.0.0.0   roderick

  Ci, którzy korzystaj± ze sta³ego adresu IP (linia dzier¿awiona)
  oczywi¶ci zast±pi± nim podane przez nas 0.0.0.0.

  Podobne minimalna zwarto¶æ /etc/networks wygl±da nastêpuj±co:

       loopback  127.0.0.0
       localnet  0.0.0.0

  Nale¿y równie¿ ustaliæ nazwê  zewnêtrznej domeny pocztowej i umie¶ciæ
  j± w pliku /etc/mailname:

       acme.net

  Identyfikator u¿ytkownika i has³o konta u dostawcy, musi byæ zapisane
  w /etc/ppp/pap-secrets

       dirk * PrettySecret

  Je¶li dostawca ISP zamiast protoko³u PAP u¿ywa CHAP, w³a¶ciwa nazwa
  pliku jest nastêpuj±ca /etc/ppp/chap-secrets.

  I na koniec, zanim zostanie uruchomione PPP musimy  zdefiniowaæ
  procedurê po³±czenia. Robimy to umieszczaj±c anstêpuj±ce inforamcje w
  pliku /etc/ppp/chatscript:

       TIMEOUT 5
       "" ATZ
       OK ATDT12345678
       ABORT "NO CARRIER"
       ABORT BUSY
       ABORT "NO DIALTONE"
       ABORT WAITING
       TIMEOUT 45
       CONNECT ""
       TIMEOUT 5
       "name:" ppp

  Mo¿e okazaæ siê konieczne dopracowanie sczegó³ów. Numer telefonu w
  trzecim wierszu musi byc oczywi¶cie zmieniony. Byæ mo¿e, niektórzy
  powinni zamieniæ sposób inicjownaia modemu ATZ na co¶ bardziej wyrafi­
  nowanego, zale¿nie od rodzaju posiadanego modemu. Ostatni wiersz
  oznacza, ze oczekujemy zachêty name: na któr± odpowiadamy ppp. Inne
  systemy/dostawcy mog± mieæ inne procedury wchodzenia do systemu.

  Aby faktycznie zainicjowaæ po³±czenie i protokó³ ppp nae¿y wydaæ
  nastêpuj±ce polecenie:

  exec pppd connect \
       'chat -v -f /etc/ppp/chatscript' \
        -detach crtscts modem defaultroute \
        user dirk \
        /dev/modem 38400

  Powinni¶my byæ w tej chwili po³±czeni a¿ do momentu, kiedy program
  pppd zostanie zabity przez Ctrl-C. Wszelkie komunikaty dotycz±ce
  zestawiania po³±czenia mozna znale¼æ w plikach w katalogu /var/log.
  Aby je odczytaæ spróbuj wykonaæ polecenie:

       tail /var/log/messages

  Tak d³ugo jak PPP jest aktywne, posiadasz bezpo¶redni dostêp do
  Internetu mo¿esz korzystaæ z takich programów, jak ftp, ncftp, rlogin,
  telnet, finger itp. Wszystkie te programy powinny byæ cze¶ci± pakietów
  sieciowych (uprzednio przez ciebie zainstalowanych, patrz pocz±tek
  dokumnetu).

  Wiêcej informacji na temat PPP jest dostêpne w PPP-HOWTO i plikach:

  /usr/lib/ppp/README.linux

  /usr/lib/ppp/README.linux-chat

  Na koniec uwaga na temat bezpieczeñstwa.  Plik /etc/inetd.conf zawiera
  listê wszystkich us³ug jakie twój komputer oferuje na zewn±trz.  Po
  zmianach jakie wykonali¶my w pliku  /etc/hosts.deny dostêp z zewn±trz
  do twego komputera nie jest mo¿liwy.  Ci, którzy tego potrzebuj±,
  musz± uzyskaæ na to pozwolenie, pozwolenie musi byæ wydane przez
  zmodyfikowanie pliku /etc/hosts.allow. Pozwolenie na ruch lokalny
  wymaga dopisania:

       ALL: LOCAL

  Wiecej informacji uzyskarz w podrêczniku, patrz man 5 hosts_access.

  I ostania ma³a uwaga: Istnieje ma³e nieporozumienie zwi±zane z
  nazewnictwem protoko³ów POP. Definicja w pliku /etc/services zgodna
  niemal ze wszystkim wygl±da nastepuj±co:

       pop2      109/tcp   pop-2          # PostOffice V.2
       pop3      110/tcp   pop-3 pop # PostOffice V.3

  AALLTT:: Zamiast programu chatscript, mo¿na korzystaæ z lepszego, daj±cego
  wiêksz± swobodê dip. Ale razem z programem diald.

  AALLTT:: Ci sczê¶liwcy, którzy maj± sta³e po³±czenie TCP/IP przez np.
  kartê Ethernet mog± ca³kowicie zignorowaæ wszystko co by³o pisane na
  temat PPP i zacz±æ siê uczyæ jak skonfigurowaæ swoj± kartê sieciow±.

  AALLTT:: Inni mog± nie mieæ mo¿liwo¶ci korzystania z PPP, lecz maj± do
  dyspozycji SLIP, który jest obs³ugiwany w podobny sposób co PPP. Inna
  mo¿liwo¶ci±, któr± nale¿y rozwa¿yæ jest UUCP. Jescze inni mog± polegaæ
  na wymianie nowinek i poczty za pomoc± SOUP. Opis tego ostatniego
  przypadku mo¿na znale¼æ w:

  ftp://ftp.sn.no/user/bjorn/Linux-offline.tgz

  Kolejnym rozwi±zanie m jest program TERM, patrz _T_e_r_m_-_H_O_W_T_O.

  33..  AA ccoo zz _W_W_W?

  Je¶li uwa¿asz, ze w WWW najwa¿niejszy jest tekst, mo¿esz chcieæ
  skorzystaæ z przegl±darki Lynx. Mo¿na j± znale¼æ pod adresem:

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/Network/info-
  systems/lynx-2.3.bin2.tar.gz ( Ostatnia znana wersja to 2.6. Zwykle
  kazda dystrybucja posiada Lynxa, wystarczy go wiec zainstalowaæ tak
  jak inne programy)

  Je¶li posiadasz zainstalowane X Window, mo¿esz skorzystaæ z wielu
  przegl±darek graficznych.  Chimerê mo¿esz znale¼æ w:

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/Network/info-
  systems/chimera-1.65.bin.ELF.tar.gz

  http://www.unlv.edu/chimera/

  Mosaic:

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/Network/info-
  systems/Mosaic-2.7b1-aout.tgz

  ftp://ftp.NCSA.uiuc.edu/Web/Mosaic/Unix/binaries/2.6

  Mozilla (Netscape):

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/Network/info-systems/netscape-
  v11b3.tar.gz

  ftp://ftp.cs.uit.no/pub/www/netscape

  przegl±darki siê ca³y czas zmieniaj±, ca³y czas s± dostêpne coraz to
  nowe ich wersje.

  Korzystanie z nich podlega pewnym warunkom. Zapoznaj siê z nimi.

  44..  JJaakk wwyyss³³aaææ ii oottrrzzyymmaaææ ppoocczzttêê??

  Po pierwszes sprawdz, czy zainstalowny jest sendmail.  (jesli uzywasz
  Debiana, uwa¿aj. Debian uzywa smail'a nie sendmail'a).  Sendmail
  sortuje wewnêtrzn± i wychodz±c± pocztê, buforuje wychodz±ce listy do
  momentu kiedy mo¿e je przes³aæ dalej.

  Sendmail bazuje na pliku konfiguracyjnym /etc/sendmail.cf.
  Przyk³adowy plik konfiguracyjny, dobry dla u¿ytkowników korzystaj±cych
  z us³ug prowajdera internetu mozna znale¼æ w:

  ftp://ftp.sn.no/user/egilk/sendmail.cf Ten z kolei wymaga
  zinstalowania programu _p_r_o_c_m_a_i_l, lub mo¿e byæ ³atwo zmieniony, tak aby
  wykorzystywa³ program _d_e_l_i_v_e_r.

  Oczywi¶cie konieczne jest posiadanie ooffiiccjjaallnneejj domeny dla poczty
  wychodz±cej na zewn±trz, co¶ co jest okre¶lone w /etc/sendmail.cf:

       # who I masquerade as (null for no masquerading)
       DMacme.net

  Taka konfiguracja zak³ada, ze lokalnie na komputerze korzystasz z
  takiego samego identyfikatora, jak u dostawcy. Je¶li tak, to sendmail
  jest ju¿ skonfigurowny do przesy³ania poczty bbeezzppoo¶¶rreeddnniioo do adresata.
  Aby unikn±c d³ugotrwa³ych powtarzaj±cych siê po³±czeñ z komputerem
  odbieraj±cym pocztê wygodnie jest korzystaæ z komputera prowajdera
  jako bufora. W³±czamy to modyfikuj±c opcjê DS w pliku _/_e_t_c_/_s_e_n_d_­
  _m_a_i_l_._c_f:

       # "Smart" relay host (may be null)
       DSmail.acme.net

  Pamiêtaj, ze sendamil jest bardzo wra¿liwy na znaki tabulatora w pliku
  konfiguracyjnym sendmail.cf. Rozwa¿ u¿ywanie do tych celów edytora vi,
  aby mieæ pewno¶æ ze znaki tabulacji, które by³y w pliku konfigura­
  cyjnym nie zostan± zamienione na odstêpy podczas zachowywania zmody­
  fikowanego pliku na dysku.

  Odbieranie poczty mo¿e byæ wygodnie zrealizowane za pomoc± protoko³u
  POP3, który mo¿e byæ inicjowany za ka¿ym razem kiedy nastêpuje
  zestawienie po³±czenia. Prosty skrypt do przetestowania tej mo¿liwo¶ci
  wygl±da nastêpuj±co:

       sendmail -q
       popclient -3 -v mail.acme.net -u dirk -p "PrettySecret" \
              -k -o /usr/spool/mail/dirk

  Ten skrypt mo¿e byæ uruchamiany po zestawieniu po³±czenia PPP.
  Pamiêtaj, ze to jest jedynie skrypt testowy.  Upewnij siê ¿e lokalna
  skrzynka pocztowa pozostaje nietkniêta.  Opcja -k oznacza, ze poczta
  jest ppoozzoossttaawwiiaannaa w skrzynce na komputerze prowajdera, a sci±gana jest
  jedynie kopia listu. Oczywi¶cie po sprawdzeniu poprawno¶ci wszystkich
  ustawieñ usuniesz tê opcje.

  Pamiêtaj, ¿e twoje has³o bêdzie widoczne w wierszu poleceñ (patrz
  program ps). To powinno zostaæ poprawione tak szybko jak to tylko
  mo¿liwe (ASAP)

  Bezpieczniejsza i lepsza wersja teko skryptu znajduje siê pod adresem:

  ftp://ftp.sn.no/user/egilk/pop-script.tar.gz

  Wymaga aby by³ zainstalowany program procmail, lecz tego raczej nie
  bêdziesz ¿a³owa³.

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/Mail/mailhandlers/procmail-3.10-2.tar.gz

  Procmail jest prostym i elastycznym narzêdziem, które umo¿liwia
  sortowanie przychodz±cej poczty na ogromn± ilo¶æ sposobów.  Dodatkowo
  mo¿e równie¿ zast±piæ program vacation i podobne.

  Pamiêtaj, ¿e u¿ywanie procmaila w taki sposób jak my to robimy w tym
  przyk³adzie jest ró¿ne od tego co znajdziesz w dokumentacji procmaila.
  .forward  nniiee jest konieczny i je¶li nie sortujemy przychodz±cej
  poczty nie potrtzebujemy równie¿ pliku .procmailrc.

  U¿ytkownik, do czytania i wysy³ania listów powinien korzystaæ z takich
  programów jak elm lub pine.

  AALLTT:: Szary cz³owiek korzystaj±cy z konta u prowajdera (tam czytaj±cy
  pocztê)nie musi mieæ dzia³aj±cego demona sendmaila.  Warto wtedy
  wy³aczyæ uruchamianie sendmaila przy starcie komputera.  Trzeba w tym
  celu zmodyfikowaæ /etc/rc.d/rc.M. (W RedHat'cie skorzystaj z programu
  control-panel (sysvtool))

  AALLTT:: Zamiast sendmaila mo¿na te¿ skorzystaæ z prostszego ssmmaaiilla. Dobry
  opis konfiguracji (oraz wiekszo¶æ informacji, któr± do tej pory
  przedstawili¶my) znajdzesz w _L_i_n_u_x _N_e_t_w_o_r_k _A_d_m_i_n_i_s_t_r_a_t_o_r_'_s _G_u_i_d_e.

  AALLTT:: Do tworzenia nowych plików konfiguracyjnych sendmail.cf
  wykorzystuje siê pliki z makrodefinicajami m4.  Drobne zmiany jest
  lepiej jednak wykonywaæ bezpo¶rednio w pliku /etc/sendmail.cf.

  AALLTT:: Istniej± równie¿ prostsze, choæ nie tak elastyczne alternatywy.
  Mozna u¿ywaæ dobrze skonfigurowanego pine'a, lub nowszych wersji
  ró¿nych przegl±darek WWW.

  AALLTT:: Wiele osób jest zachwycone pakietem Gnus towarzysz±cemu
  programowi/edytorowi Emacs. Wiêcej informacji na tet temat szukaj pod
  adresem:

  http://www.ifi.uio.no/~larsi/

  AALLTT:: Alternatyw± dla popclient jest pop-perl5.  Dostêpny z:

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/System/Mail/pop-perl5-1.1.tar.gz

  55..  NNoowwiinnkkii

  55..11..  JJaakk sskkoonnffiigguurroowwaaææ cczzyyttnniikk nnoowwiinneekk oonnlliinnee??

  Tak d³ugo, jak jest aktywne PPP, masz mo¿liwo¶æ korzystania z nowinek
  oonnlliinnee. Istnieje mnóstwo dostêpnego oprogramowania.  Zwykle wybiera
  sie pomiêdzy rtin i trn.

  Aby rozpocz±c czytanie nowinek trzeba jeszcze tylko powiadomiæ
  czytnik, z którego serwera ma korzystaæ. Wystarczy zmodyfikowaæ plik
  .profile dodaj±c now± zmienn± ¶rodowiskow±:

       export NNTPSERVER=news.acme.net

  Aby twoj adres (_F_r_o_m) pojawiaj±cy siê w wysy³anych na nowinki listach
  by³ poprawny, niektóre porgramy wymagaj± dodania jescze jednej
  zmiennej:

       export NNTP_INEWS_DOMAIN=acme.net

  55..22..  JJaakk sskkoonnffiigguurraaoowwaaææ cczzyynnaanniiee nnoowwiinneekk oofffflliinnee??

  Aby moc czytaæ nowinki offline, dzieki temu obni¿yæ rachunki za
  telefon, a jednocze¶nie uzyskaæ wiêksz± elastyczno¶æ, trzeba
  skonfigurowaæ lokalny bufor nowinek (news-spool). Wymaga to pewnej
  konfiguracji, jak równie¿ wolnego miejsca na dysku. Po wstêpnym
  skonfigurowaniu, pó¼niej wszystko powino dzia³aæ ju¿ samo z siebie,
  wymagaj±c tylko trochê sprawdzenia i poprawek od czasu do czasu.

  Opiszemy dwa rózne rozwi±zania.

  55..33..  JJaakk sskkoonnffiigguurroowwaaææ CC NNeewwss??

  Rozwi±zanie tutaj opisane opiera siê na sewerze nowinek CC NNeewwss i
  protokole NNTP. C News powsta³o z mysl± o pracy w zupe³nie innej
  konfiguracji, lecz jest na tyle elastyczny, ¿e potrafi sobie poradziæ
  i w tej systuacji. Mo¿na równie¿ skorzystaæ z nowszego serwera IINNNN,
  który mo¿e jednak wymagaæ trochê wiêcej zasobów.  Pamiêtaj aby nniiee
  zainstalowaæ obu; nie potrafi± wspó³istnieæ w pokoju.

  Jest bardzo wa¿ne aby wszelkie zabiegi kongiracyjno-pielêgnacyjne
  wykonywaæ jako u¿ytkownik news i aby wszystkie pliki konfiguracyjne
  umie¶ciæ w /usr/lib/news. Bêd±c zalogowanym jako root wystrczy napisaæ
  su news; cd.

  Najwa¿niejsze pliki konfiguracyjne:

  ·  active spis aktywnych list dyskusyjnych. Jest modyfikowany przez
     program addgroup np.  addgroup comp.os.linux.networking y.

  ·  organization powinien po prostu zawieraæ tekst jaki chcesz aby siê
     pokazywa³ w nag³ówku _O_r_g_a_n_i_z_a_t_i_o_n_:, w naszym przyk³adzie bêdzie to:

       Dirk Gently's Holistic Detective Agency

  ·  mailname w naszym przyk³adzie bêdzie to acme.net.

  ·  whoami zawiera nazwê twego  miejsca, która pokazuje siê w nag³ówku
     _P_a_t_h_:.  W opisywanej konfiguracji  NewsX, ta nazwa nigdy nie opu¶ci
     twego komputera, wiêc mo¿e byæ dowolna, pod warunkiem, ¿e bêdzie
     jednoznaczna.  W tym przypadku roderick.

  ·  sys steruje pobieraniem i dalsz± dystrybucj± artyku³ów. Zak³adamy,
     ¿e w  naszym przyk³adzie dostawca do ¶cie¿ki Path dodaje cz³on
     acme.net  i ¿e jest to jedyne nasze  ¼ród³o nowinek.  Podany
     przyk³ad zak³ada, ¿e bedziemy przyjmowaæ wszystkie nadsy³ane
     artyku³y, lecz my bêdziemy pisaæ jedynie do grup acme.net.

     Zak³adamy, ¿e w naszym przyk³adzie ISP dodaje do Path nazwê
     acme.net, oraz ¿e jest to nasze jedyne ¼ród³o nowinek. W podanym
     przyk³adzie akceptujemy wszystkie przychodz±ce artyku³y, lecz
     bêdziemy wysy³aæ nasze artyku³y jedynie do acme.net, ale tylko te,
     których wcze¶niej nie otrzymali¶my, i które zosta³y stworzone na
     naszym komputerze.

     W tej uproszczonej konfiguracji zak³adamy, ¿e wszystkie grupy bêd±
     przychodziæ z jednego ¼ród³a. /all okre¶la nazwê dystrybucji, i
     mmuussii byæ do³±czone. Ostatnie F  mowi o (wskazuje), ¿e wychodz±ce
     artyku³y bêd± gromadzone w pliku.

       ME:all/all::
       acme/acme.net:all,!junk/all:FL:

  ·  W naszym przyk³adzie musimy jeszcze utworzyæ katalog-bufor dla
     wychodz±cych artyku³ów, bêdzie to:

       mkdir /var/spool/news/out.going/acme

  ·  mailpaths steruje wysy³aniem artyku³ów do grup moderowanych, choæ
     to zadanie mo¿na zawsze powierzyæ naszemu dostawcy.

     C News wymaga codziennej pielêgnacji, choæ mo¿na to zrobiæ raz na
     zawsze za pomoc± polecenia crontab -e wydanego jako u¿ytkownik
     news. Sugerowane ustawienia s± nastêuj±ce, mog± byæ dostosowane do
     indywidualnych potrzeb:

       # obs³u¿ przychodz±ce i wychodz±ce paczki artyku³ów
       10,40 *  * * * /usr/lib/newsbin/input/newsrun

       # usuñ przeterminowane artyku³y C News, raz dziennie
       30 0  * * * /usr/lib/newsbin/expire/doexpire

       # monitoruj i powiadom w razie k³opotów
       00 2  * * sat /usr/lib/newsbin/maint/addmissing
       40 3  * * * /usr/lib/newsbin/maint/newswatch
       50 3  * * * /usr/lib/newsbin/maint/newsdaily

  newsrun przesy³a artyku³y (dwa razy na godzinê), doexpire usuwa
  artyku³y, które s± przestarza³e (ka¿dej nocy o 00:30), a trzy ostatnie
  polecenia wykonuj± ró¿ne dzia³ania administracyjne, poprawiaj±c
  napotkane b³êdy.

  Powinno siê równie¿ zapewniæ wyczyszczenie katalogów podczas
  uruchamiania systemu. Jako root dopisz nastêpuj±cy wiersz do pliku
  /etc/rc.d/rc.local:

       su news -c /usr/lib/newsbin/maint/newsboot

  Nowinki mog± byæ pobierane z serwera NNTP programem NNeewwssXX.  Mo¿na go
  znale¼æ pod adresem:
  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/News/newsx-0.1.tar.gz Or:

  ftp://ftp.sn.no/user/egilk/newsx-0.3.tar.gz

  Konfiguracja NewsX jest ca³kiem prosta. Instalacja to klasyczny
  przyk³ad kompilacji pakietu:

       make
       su
       make install
       exit

  Po wykonani opisanych powy¿ej dzia³añ, jedyne co pozostaje to
  utworzenie grup, które  zamierzamy czytaæ za pomoc± polecenia
  "addgroup".

  Aby pobraæ artyku³y, u¿ytkownik news musi wydaæ polecenie (zak³adaj±c,
  ¿e jest ju¿ zestawione po³±czenie przez PPP lub podobne):

       newsrun
       newsx acme news.acme.net
       newsrun

  Opcja -d zmusza program do wy¶wietlania przez ca³y czas komunikatów na
  ekranie. Wiêcej informacji w dokumentacji NewsX.

  NewsX zajmie siê równie¿ wysy³aniem artyku³ów do zewnêtrznych grup.

  Kontrola nad artyku³ami, które siê starzej± wymaga utworzenia pliku
  explist. Komentarze w naszym przyk³adzie powinny wyja¶niæ co jest
  naszym celem:

       # historiê trzymamy 14 dni, nikt nie bêdzie tu d³u¿ej ni¿ 120 dniu
       /expired/           x    14   -
       /bounds/            x    0-1-120 -

       # utrzymuj artyku³y tej grupy przez 2 miesi±ce
       comp.sources,comp.os.linux.all     x    60   -

       # szum i smiecie wyrzucamu szybko, po dwóch dniach
       junk,control             x    2    -

       # standardowo:  14 dni, bez archiwizacji
       all                 x    14   -

  AALLTT:: W ma³ej instalacji nowinek zwykle nie jest potrzebna grupa
  control.  Jej ruch jest du¿y porównuj±c z jej u¿yteczno¶ci±.  G³ownym
  jej celem jest mo¿liwo¶æ kasowania artyku³ków przez ich nadwcê oraz
  automatyczne tworzenie nowych grup. Aby siê upewniæ, ¿e wiadomo¶ci
  zawieraj±ce polecenia newgroup nie namieszaj± w naszej konfiguracji,
  tworzymy plik newgroupperm, który definiuje na co w takich przypadkach
  pozwalamy:

  comp.os.linux  tale@uunet.com yv
  all       any       nq

  W tym przyk³adzie, wszyskie poprawne grupy w drzewie comp.os.linux
  bed± tworzone (y), a u¿ytkownik news bedzie o tym informowany(v). Ca³±
  reszta bêdzie ignorowana (n) bez ¿adnych komunikaów na ten temat(q).
  Je¶li chcesz tworzyæ wszystkie nowe grypy rêcznie wystarczy ostatni
  wiersz.

  AALLTT:: Alternatyw± dla NewsX s± suck lub slurp po³±czone zpostit.  Slurp
  korzysta z NNTP NEWNEWS, które potrafi wyygenerowaæ powa¿ne obci±zenie
  na wielu serwerach nowinek.

  55..44..  JJaakk sskkoonnffiigguurraaoowwaaææ LLeeaaffnnooddee??

  Innym rozwi±zaniem jest zainstalowanie i skonfigurowanie
  zintegrowanego pakietu leafnode. Obs³u¿y wszelkie zadania wymagane
  przez osobisty bufor nowinek i jest prosty w konfiguracji.  mo¿na go
  znale¼æ pod adresem:

  http://www.troll.no/freebies/leafnode.html

  Podobnie jak w przypadku C News, wszelkie prace administracyjne przy
  nowinkach nalezy wykonywaæ jako u¿ytkownik news.

  Katalogiem macierzystym dla leafnode jest /usr/lib/leafnode.
  Instalacja wygl±da nastêpuj±co:

       cd /usr/lib/leafnode
       tar -xzvf leafnode-0.8.tgz
       cd leafnode-0.8
       make
       su
       make install

  Nadal bêd±c zalogowanym jako root, zmodyfikuj wiersz w pliku
  /etc/inetd.conf struj±cy obslug± protoko³u nntp:

       nntp  stream  tcp  nowait  news  /usr/sbin/tcpd /usr/local/sbin/leafnode

  I w³±cz :

       killall -HUP inetd

  Teraz znów musisz pracowaæ jako news.  Zmieñ wiesz w pliku
  /usr/lib/leafnode/config definiuj±cy serwer NNTP, z którego bêdziemy
  korzystaæ. W naszym przyk³adzie:

  server = news.acme.net

  Leafnode potrafi o siebie zadbaæ je¶li do crotaba dopisze siê
  nastêpuj±ce polecenie (poprzez uruchomienie jako u¿ytkownik news
  polecenia crontab -e ):

       # expire Leafnode, once a day
       0 4 * * * /usr/local/sbin/texpire

  Nastêpuj±ce polecenie, wydane jako u¿ytkownik news powoduje wymianê
  nowinek z serwerem (zak³adamy, zê dzia³a PPP):

       /usr/local/sbin/fetch

  Uzytkownicy, którzy chc± teraz czytaæ nêwsy powinni skorzystaæ z
  wcze¶niejszego opisu  _J_a_k _s_k_o_n_f_i_g_u_r_o_w_a_æ _c_z_y_t_a_n_i_e _n_o_w_i_n_e_k _o_n_l_i_n_e_?,
  pamiêtaj±c, ¿e konfiguracje trzeba wykonaæ dla lokalnego komputera
  tzn:

       export NNTPSERVER=localhost

  To by bylo wszystko. Pierwsze polecenie fetch skopiuje listê
  dostêpnych grup. Leafnode bêdzie monitorowa³, które grupy s± czytane i
  adaptowa³ siê do nowej systuacji przy nnaassttêêppnnyymm uruchomieniu.

  AALLTT:: Alternatyw± dla leafnode  jest nntpcache dostêpny pod adresem:

  ftp://ftp.suburbia.net/pub/nntpcache/nntpcache.tgz

  66..  JJaakk zzaauuttoommaattyyzzoowwaaææ pprroocceedduurrêê ³³±±cczzeenniiaa ssiiêê zz ddoossttaawwcc±±??

  Pod Linuxem automatyczna obs³uga wysy³ania i przyjmowania poczty i
  nowinek jest ca³kiem prosta.

  Po pierwsze nale¿y utworzyæ plik /usr/lib/ppp/ppp-on odpowiedzialny za
  zainicjowanie po³±czenia z prowajderem. Czesto bêdzie zawiera³ tylko
  tyle:

       /usr/sbin/pppd

  Kolejne niezbêdne informacje nale¿y umie¶ciæ w pliku /etc/ppp/options:

  connect "/usr/lib/ppp/chat -v -f /etc/ppp/chatscript"
  crtscts
  modem
  defaultroute
  asyncmap 00000000
  user dirk
  /dev/modem 38400

  Zakoñczenie po³±czenia zapewni dostarczona wersja /usr/lib/ppp/ppp-
  off.

  Aby przetestowaæ funkcjonalno¶æ tego rozwi±zania nale¿y stworzyæ
  skrypty odpowiedzialne za wykonanie kilku zadañ. Skrypt do porania
  poczty zosta³ opisany wcze¶niej, zak³adamy, ze znajduje siê w katalogu
  /home/dirk/pop.

  Skrypt do wymiany poczty mo¿e byæ utworzony np. w /root/mail:

       #! /bin/sh
       #
       # wymieñ pocztê z dostawc±
       # 10 minutes timeout:
       TIMEOUT=600
       DT=10

       # kopnij sendmaila (opró¿nia kolejkê listów do wys³ania)
       sendmail -q &

       # pobie¿ pocztê:
       su dirk -c /home/dirk/pop

       # poczekaj a¿ sendmail zakoñczy pracê:
       t=0
       while ! mailq | grep -q "Mail queue is empty"; do
           t=$[$t+$DT]
           if [ $t -gt $TIMEOUT ] ; then
            echo "sendmail -q timeout ($TIMEOUT).."
            exit 1
           fi
           sleep $DT
       done

       exit 0

  Skrypt do wymiany nowinek mo¿e byæ umieszczony np. w
  /usr/lib/news/news:

  #!/bin/sh
  #
  # wymieñ nowinki z prowajderem
  # musi byc uruchomiony jako news
  cd /usr/lib/news

  #uaktualnij kolejkê wychodz±c± (C News):
  /usr/lib/newsbin/input/newsrun < /dev/null

  #wymieñ nowinki:
  /usr/lib/newsbin/newsx acme news.acme.net

  #opró¿nij kolejkê przychodz±cych nowinek:
  /usr/lib/newsbin/input/newsrun < /dev/null

  Skrypt ³±cz±cy te wszytkie kawa³ki mo¿ne umie¶ciæ np. w:
  /root/news+mail:

       #!/bin/sh
       #
       # wymieñ poczte i nowinki z dostawc±
       # musi byæ wykonywany jako root
       #
       if ! /usr/lib/ppp/ppp-on; then
           exit 1
       fi
       trap "/usr/lib/ppp/ppp-off" 1 2 3 15

       #wymien nowinki i pocztê :
       /root/mail &
       su news -c ~news/news
       wait

       #roz³±cz siê
       /usr/lib/ppp/ppp-off

       #uaktualnij kolejkê nowinek przychodz±cych (C News):
       su news -c /usr/lib/newsbin/input/newsrun < /dev/null &

       exit 0

  £atwo jest tak zmodyfikowaæ przedstawione skrypty, ¿e po³±czenie
  bêdzie nawi±zywane jedynie wtedy, gdy jaki¶ list lub artyku³ oczekiwa³
  bedziena wys³anie. Nazwijmy go /root/news+mail.cond, pamiêtaj±c
  jednak, ¿e trzeba go dostosowaæ do w³asnej konfiguracji (nazewnicwa)
  bufora nowinek:

       #!/bin/sh
       #
       # wymieñ poczte i nowinki je¶li cokolwiek czeka na wys³anie
       # (C News spool)
       if [ -s /var/spool/news/out.going/acme/togo ] ||
           ! ( mailq | grep -q "Mail queue is empty"); then
            /root/news+mail
       fi

  Pozostaje jescze okre¶liæ kiedy ten skrypt bêdzie wykonywany.
  Skorzystamy z polecenia crontab -e  jako u¿ytkownik root (pamiêtamy,
  ze ten skrypt musi byc wykonywany jako root).  Za³ózmy, ¿e zawsze
  chcemy wymieniaæ pocztê i nowinki po raz pierwszy o 7 rano i potem co
  4 godziny o jest co¶ do wys³ania:

       00 7      * * *     /root/news+mail
       00 11,15,19,23 * * *     /root/news+mail.cond

  Zanim po³±czysz wszystkie czê¶ci razem, upewni siê, ¿e ka¿da z nich
  dzia³a prawidlowo. Pó¼niej do tych skryptów mo¿na do³±czaæ kolejne,
  wykonuj±ce takie zadania, jak synchronizacja zegara (za pomoc± ntp­
  date) czy automatyczne uaktualnianie stron WWW  u prowajdera (za
  pomoc± FTP),poprawianych na lokalnym komputerze.

  AALLTT:: W zale¿no¶ci od upodobañ mo¿liwe jest równie¿ odwrócenie ca³ego
  procesu. Za ka¿dym razem, kiedy zostaje  zainicjowane PPP uruchamiany
  jest skrypt /etc/ppp/ip-up. Mo¿na do niego dodaæ uruchamianie innych
  skryptów obs³uguj±cych wymianê poczty i nowinek.  Wiêcej inforamcji o
  PPP w podrêczniku, patrz man pppd .

  AALLTT:: Mo¿liwa jest równie¿ taka konfigracja, w której PPP jest
  uruchamiane automatycznie, w momencie wykrycia próby korzystania z
  sieci. W wielu przypadkach jest to bardziej eleganckie rozwi±zanie,
  lecz z³a konifuracja mo¿e spowodowaæ czêste (kosztowne) po³±czenia
  modemowe. Wiêcej informacji na ten temat mo¿na znale¼æ pod adresem:

  http://www.cs.toronto.edu/~schenk/diald.html

  Program narzêdziowy diald jest dostêpny:

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/system/Network/serial/diald-0.13.tar.gz

  Pod powy¿szym adresem mo¿na znle¼æ inne informacje o po³±czeniach PPP.

  77..  ZZaakkooññcczzeenniiee

  77..11..  CCoo¶¶ jjeesscczzee oo  cczzyymm ppoowwiinniieenneemm wwiieeddzziiææ??

  ·  Ro¿nego rodzaju komunikaty o b³êdach bêd± zwykle generowane jako
     listy poczty elektronicznej. Aby zapewniæ, ¿e zostan± one kiedy¶
     przeczytane  nale¿y utworzyæ odpowiedni plik /etc/aliases. Pamiêtaj
     o uruchomieniu polecenia  newaliases po ka¿dorazowje modyfikacji
     tego pliku. Przyk³ad który powinien byæ wystarczaj±cy w wiêkszo¶ci
     przypadków poni¼ej:

       PostMaster: root
       ftp: root
       news: root
       usenet: root
       FaxMaster: root
       fax: root
       WebMaster: root
       MAILER.DAEMON: root

  ·  Wiele programów dla Linuxa mo¿na znale¼æ w archiwum SSuunnssiittee, które
     jest ca³niem obci±zone. Na szczê¶cie istneije wiele kopii na ca³ym
     ¶wiecie i zawsze, kiedy podany jest odno¶nik do
     ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/.. nale¿y skorzystaæ z najbli¿szej
     kopii np ftp://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/...

     ftp://ftp.nvg.unit.no/pub/linux/sunsite/...

  ·  Je¶li przypadkiem wcze¶niej korzysta³e¶ z programu Yarn, konwersja
     do standardowych folderów powinno okazaæ siê ca³kiem prosta. Trzeba
     skorzystaæ z programu yarn2mf dostêpnego pod adresem:

  ftp://ftp.sn.no/user/egilk/yarn2mf.zip

  88..  IInnffoorrmmaaccjjee oo ddoossttaawwccaacchh iinntteerrnneettuu

  Dok³adniejsze informacje o dostawcach internetu mo¿na znale¼æ w wielu
  miejscach:

  DDeemmoonn IInntteerrnneett ((ddeemmoonn..ccoo..uukk))

  ftp://ftp.demon.co.uk/pub/unix/linux/Demon/slack3.0.help.tgz

  EEaassyynneett TBA

  NNeettccoomm
  http://www.netcom.com/bin/webtech/NetCruiser/Operating_Systems/Linux/linux.cfg.html

  PPoowweerrTTeecchh,, SScchhiibbsstteeddnneetttt,, TTeelleennoorr OOnnlliinnee

  http://home.sn.no/~egilk/no-isp.html

  PPrriimmeenneett TBA

  SSttaannffoorrdd

  http://www-leland.stanford.edu/~wkn/Linux/network/network.html

  Je¶li znasz innych, tutaj nie przedstawionych, daj nam znaæ.  Czekamy
  na informacje od polskich dostawców internetu. Chêtnie je tutaj
  zamie¶cimy. Wyslij list na adres piotr.pogorzelski@ippt.gov.pl

  88..11..  JJaakk ddoowwiieeddzziieeææ ssiiêê wwiiêêcceejj??

  Ksi±zka oracowana w ramach projektu _L_i_n_u_x _D_o_c_u_m_e_n_t_a_t_i_o_n _P_r_o_j_e_c_t p.t.
  _L_i_n_u_x _A_d_m_i_n_i_s_t_r_a_t_o_r_'_s _G_u_i_d_e napisana przez Olafa Kircha wydaje siê byæ
  lektur± obowi±zkow± dla ka¿dego, kto zamierza zajmowaæ siê czymkolwiek
  w jaki¶ sposób zwi±zany z sieciami TCP/IP i Internetem.

  ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/linux-doc-project/network-
  guide/nag-1.0.ascii.tar.gz

  Dokumentacja poszczególnych pakietów oprogramowania zwykle dostarcza
  szczegów³owych informacji, której potrzebujesz. Nawet je¶li nie jest
  wystarczaj±ca jest to zawsze jaki¶ pocz±tek. Pamiêdaj o stronach
  podrêcznika. Spróbuj:

       man pppd

  Cze¶æ dokumentacji na temat ró¿nych programów znajdziesz w katalogu
  /usr/doc.

  Bardzo polecamy nastêpuj±ce dokumenty HOWTO Niektóre z nich s± ju¿
  przet³umaczone na jêzyk polski.

  ·  IInnssttaallll--HHOOWWTTOO..ppll  podstawy.

  ·  NNEETT--22--HHOOWWTTOO lub NNEETT--33--HHOOWWTTOO bardzo dok³adny opis instalacji i
     konfiguracji oprogramowania sieciowego. Je¶li korzystasz ze
     standardowej dystrybucji(Slackware, RedHat, Debian) wiêkszo¶æ pracy
     zwi±zanej z konfiguracj± sieci powinna ju¿ byæ wykonana.  Lecz
     fragmenty dotycz±ce konfiguracji i radzenia sobie z sytuacjami
     awaryjnymi s± na pewno godna uwagi.

  ·  MMaaiill--HHOOWWTTOO wyja¶nia, jak skonfigurowaæ ró¿ne narzêdzia. Wiekszo¶æ
     pracy zosta³a ju¿ wykonana w je¶li zainstalowa³e¶ standardow±
     dystrybucje Linuxa.

  ·  NNeewwss--HHOOWWTTOO jak skonfigurowaæ standardowy bufor nowinek (news-
     spool).

  ·  TTiinnyy--NNeewwss opisuje alternatywne podej¶cie do czytania nowinek.

  ·  PPPPPP--HHOOWWTTOO..ppll dobry opis problemów jakie mo¿na napotkaæ przy
     zestawianiu po³±czenia PPP.

  ·  SSeerriiaall--HHOOWWTTOO zawiera wszystko co powiniene¶ wiedzieæ na temat
     konfiguracji portów szeregowych.

  ·  MMaaiill--QQuueeuuee opowiada, jak skonfigurowaæ _s_e_n_d_m_a_i_l aby zawsze
     kolejkowa³ pocztê wychodz±c± w ¶wiat, lecz natychmiast dorêcza³
     pocztê lokaln±.

  88..22..  PPooddzziiêêkkoowwaanniiaa

  Przedstawione informacje pochodz± z wielu ¼róde³. Podziêkowania za
  bezpo¶redni lub po¶redni wk³ad w powstanie tego dokumentu.

  Adam Holt <holt@graphics.lcs.mit.edu>
  Arne Coucheron <arneco@oslonett.no>
  Arne Riiber <riiber@oslonett.no>
  Arnt Gulbrandsen <agulbra@troll.no>
  Bjorn Steensrud <bjornst@powertech.no>
  Gisle Hannemyr <gisle@a.sn.no>
  Hans Amund Rosbach <haro@sesam.dnv.no>
  Hans Peter Verne <hpv@ulrik.uio.no>
  Harald T Alvestrand <Harald.T.Alvestrand@uninett.no>
  Harald Terkelsen  <Harald.Terkelsen@adm.hioslo.no>
  Haavard Engum <hobbes@interlink.no>
  Johan S. Seland <johanss@sn.no>
  John Phillips <john@linux.demon.co.uk>
  Jorn Lokoy <jorn@oslonett.no>
  Kenneth Tjostheim <kenneth.tjostheim@asplanviak.no>
  Kjell M. Myksvoll <kjell.myksvoll@fou.telenor.no>
  Kjetil T. Homme <kjetilho@math.uio.no>
  Michael Meissner <meissner@cygnus.com>
  N J Bailey <N.J.Bailey@leeds.ac.uk>
  Nicolai Langfeldt <janl@math.uio.no>
  Ove Ruben R Olsen <Ove.R.Olsen@ub.uib.no>
  R. Bardarson <ronb@powernet.net>
  Steinar Fremme <steinar@fremme.no>
  Sverre H. Huseby <sverrehu@ifi.uio.no>
  Trond Eivind Glomsrod <teg@stud.imf.unit.no>
  Tommy Larsen <tommy@mix.hive.no>

  99..  OOdd tt³³uummaacczzaa

  Zdaje sobie sprawê, ¿e niniejsze t³umaczenie zawiera mnóstwo b³êdów.
  Niestety nie jestem w stanie dok³adnie sprawdziæ ca³ego dokumentu i
  ¶wiadomie pozostawiam tê pracê czytelnikowi. Bêdê wdziêczny za
  wszelkie uwagi na temat tego dokumentu, wytykanie b³êdów, literówek,
  sk³adni i wszelkie inne, które mog± przyczyniæ siê do jego ulepszenia.

  Wszelkie tego typu uwagi proszê przesy³aæ na adres
  piotr.pogorzelski@ippt.gov.pl

  Inne przet³umaczone dokumenty mo¿na znale¼æ na stronie
  http://www.jtz.org.pl. Zapraszamy!.