Jak zapisaæ dane na CD pod Linuksem.
  Autor: Winfried Trümper, winni@xpilot.org
  v2.7, 11 Kwietnia 1999
  WWeerrssjjaa ppoollsskkaa:: BBaarrttoosszz MMaarruusszzeewwsskkii BB..MMaarruusszzeewwsskkii@@jjttzz..oorrgg..ppll
  v2.01, 6 Sierpnia 1999


  Dokument ten zosta³ napisany w standardzie ISO-8859-2.  Orygina³ tego
  dokumentu znajduje siê pod adresem www.shop.de.
  ______________________________________________________________________

  Spis tre¶ci






















































  1. Wprowadzenie.

     1.1 Prawa autorskie, licencja i warunki korzystania.
     1.2 Zastrze¿enie.
     1.3 Proponowane dokumenty do przeczytania.
     1.4 Terminologia ... lasery na max ... ognia!
     1.5 Obs³ugiwane zapisywarki.
     1.6 Obs³ugiwane "zalety".
     1.7 Listy dyskusyjne.
     1.8 Najnowsza wersja.

  2. Konfiguracja Linuksa do nagrywania p³yt.

     2.1 Konfiguracja j±dra Linuksa.
        2.1.1 Specjalne uwagi dla serii 2.2
        2.1.2 Specjalne uwagi dla wersji 2.0
     2.2 Sprzêt i pliki urz±dzeñ.
        2.2.1 Nagrywarki IDE/ATAPI.
        2.2.2 Nagrywarki SCSI.
           2.2.2.1 Ogólne urz±dzenia SCSI.
        2.2.3 Nagrywarki pod³±czane przez porty równoleg³e.
     2.3 Zdob±d¼ oprogramowanie do wypalania CD-R.
        2.3.1 Narzêdzia obs³ugiwane z linii poleceñ.
        2.3.2 Graficzne interfejsy u¿ytkownika. (opcjonalne)

  3. Wypalanie p³yt CD-R.

     3.1 Zapis CD-ROM-ów (czyste dane).
     3.2 Tworzenie obrazu pó¼niejszej p³yty.
        3.2.1 Przetestuj obraz kompaktu.
     3.3 Zapisz obraz CD na p³ytê.
     3.4 Zapisywanie p³yt audio.
     3.5 CD-ROM-y mieszane.

  4. Czêsto zadawane pytania wraz z odpowiedziami.

     4.1 Jak czu³y jest proces wypalania?
     4.2 Czy fragmentacja ma z³y wp³yw na prêdko¶æ przep³ywu danych?
     4.3 Czy mo¿liwe jest zapisanie obrazu CD na systemie plików UMSDOS?
     4.4 Czy nie ma jakiego¶ sposobu, ¿eby obej¶æ ograniczenia ISO 9660?
     4.5 Jak czytaæ ¶cie¿ki z p³yt audio?
     4.6 Jak automatycznie wykrywaæ urz±dzenia SCSI po starcie?
     4.7 Czy mo¿liwe jest zrobienie kopii 1:1 danych z p³yty?
     4.8 Czy Linux umie odczytaæ p³yty Joliet?
     4.9 Jak siê czyta/montuje CD-ROM-y przez nagrywarkê?
     4.10 Jak umie¶ciæ jeszcze wiêcej danych na p³ycie?
     4.11 Jak utworzyæ p³ytê startow± (bootable).
     4.12 Jak zrobiæ zapisywalny CD-ROM?
     4.13 Czy mo¿liwe jest wykorzystanie kilku nagrywarek na raz?
     4.14 Które no¶niki s± najlepsze?

  5. Rozwi±zywanie problemów.

     5.1 Nie dzia³a: pod Linuksem.
     5.2 B³±d: No read access for 'dev=2,0'.
     5.3 Nie dzia³a: pod DOS-em i przyjació³mi.

  6. Podziêkowania.

     6.1 Od t³umacza.


  ______________________________________________________________________



  11..  WWpprroowwaaddzzeenniiee..


  Wielu ludzi wypala p³yty CD przy pomocy Linuksa poniewa¿ jest to
  sposób niezawodny i ³atwy. Nie ma "niebieskich ekranów" podczas
  wypalania i nie musisz siê przejmowaæ tym, ¿eby dobraæ odpowiedni
  sprzêt i oprogramowanie do niego. Po prostu jak wszystko raz poprawnie
  ustawisz tak dzia³a. Dokument ten omawia konfiguracjê, jak umie¶ciæ
  dane na medium i podaje trochê ciekawych aplikacji, który zosta³y
  wspomniane przez uprzejmych czytelników.


  11..11..  PPrraawwaa aauuttoorrsskkiiee,, lliicceennccjjaa ii wwaarruunnkkii kkoorrzzyyssttaanniiaa..


  Prawa autorskie (C) posiada Winfried Trümper 1996,1997,1998,1999.
  Wszystkie prawa zastrze¿one.

  Redystrybucja i u¿ytkowanie, z modyfikacjami lub bez, jest dozwolone o
  ile nazwisko autora nie jest wykorzystywane do promocji czy sygnowania
  wszelkich produktów powsta³ych z tego dokumentu bez konkretnego,
  wcze¶niejszego, pisemnego pozwolenia.


  11..22..  ZZaassttrrzzee¿¿eenniiee..


  Autor zrzeka siê wszelkich gwarancji odno¶nie tego dokumentu, w³±cznie
  z wszystkimi w³±czonymi gwarancjami handlowymi. W ¿adnym wypadku nie
  jestem odpowiedzialny za jakiekolwiek bezpo¶rednie i po¶rednie
  zniszczenia, w wyniku których nast±pi³a utrata u¿ywalno¶ci, danych czy
  dochodów wynikaj±ce z u¿ywania tego dokumentu.

  Krótko: u¿ywaj na w³asn± odpowiedzialno¶æ.


  11..33..  PPrrooppoonnoowwaannee ddookkuummeennttyy ddoo pprrzzeecczzyyttaanniiaa..


  CD-R FAQ, to ogólny dokument zawieraj±cy czêsto zadawane pytania na
  temat p³yt CD do nagrywania (CD-R), nagrywarek p³yt i wymaganego
  oprogramowania.

  Poniewa¿ wiekszo¶æ nagrywarek CD mo¿na u¿ywaæ tak¿e do czytania p³yt
  CD; mo¿liwe, ¿e bêdziesz chcia³ przeczytaæ tak¿e _C_D_R_O_M_-_H_O_W_T_O, _S_C_S_I_-
  _H_O_W_T_O i _K_e_r_n_e_l_-_H_O_W_T_O


  11..44..  TTeerrmmiinnoollooggiiaa ...... llaasseerryy nnaa mmaaxx ...... ooggnniiaa!!


  CD-ROM to skrót od "Compact Disc Read Only Memory", no¶nik danych
  wykorzystuj±cy laser optyczny do wyczuwania mikroskopijnych zag³êbieñ
  na srebrnym, b³yszcz±cym dysku. B³yszczenie pochodzi od aluminiowej
  warstwy, która jest no¶nikiem. Zaglebienia reprezentuj± bity
  informacji (w pewien sposób) i s± takie malutkie, ¿e jakie¶ kilka
  bilionów mie¶ci siê na p³ycie. Przez to CD jest no¶nikiem du¿ych
  ilo¶ci danych.

  Termin CD-R jest skrótem od "CD-ROM Recordable" i odnosi siê do p³yty
  CD, która nie ma tych mikrospijnych zag³êbieñ na powierzchni... i
  przez to jest pusta.

  Zamiast srebrnej aluminiowej warstwy ma specjalny "film" (kolorowy), w
  którym "mikroskopijne zag³êbienia)" mog± byæ wypalone. Robi siê to
  przez nadanie laserowi, który normalnie tylko wykrywa zag³êbienia,
  trochê wiêkszej mocy, tak ¿e zag³êbienia s± wypalane. Takie dzia³anie
  mo¿e byæ podjête ttyyllkkoo rraazz na CD-R.

  Jednak mo¿na sobie zostawiæ miejsce na pó¼niejsze nagrywanie, tworz±c
  wielosesyjn± p³ytê CD.

  _C_D_-_R_O_M _r_e_w_r_i_t_a_b_l_e (czyli CD do wielokrotnego zapisu; w skrócie _C_D_-_R_W
  zosta³y wynalezione, aby obej¶æ ograniczenia CD-R. W tych p³ytach
  laser nie tylko mo¿e wypaliæ takie mikroskopijne zag³êbienia, ale mo¿e
  tak¿e przywróciæ p³ytê do oryginalnego stanu sprzed zapisu. Jest to
  mo¿liwe, poniewa¿ laser tak naprawdê nie wypala dziur - nie widzisz
  przecie¿ dymu podczas wypalania i ¿aden g³os z góry nie mówi ci "cel
  zniszczony". To co laser robi naprawdê, to wyzwala zmianê fazy
  (trigger a phase change), i st±d nazwa dla nagrywarek CD-RW
  "urz±dzenia do zmiany fazy". Przyk³ad bardzo podobnej procedury, to
  samochód czyszcz±cy na lodowisku hokejowym; w czasie przerw samochód
  ten przeje¿d¿a przez lodowisko i wype³nia zadrapania w lodzie (cz±stki
  zawieraj±ce rodzaj informacji o grze... :) ) roztopionymi kawa³kami
  lodu.

  [Od t³umacza] Dobra... Wiem, ¿e przet³umaczy³em to ... powiedzmy
  nieciekawie... Je¶li masz ciekawsze t³umaczenie tego fragmentu, to
  zapraszam.

  To HOWTO obja¶nia zadanie zapisu na CD-R i CD-RW. Witamy na pok³adzie,
  kapitanie!


  11..55..  OObbss³³uuggiiwwaannee zzaappiissyywwaarrkkii..


  Szczegó³owa lista modeli, które zosta³y podane jako dzia³aj±ce lub nie
  z ró¿nymi unix-ami jest dostêpna pod adresem (www.guug.de).

  Oto obszerne zestawienie napêdów, które zdaj± siê dzia³aæ z cdrecord:































  Acer:           CDRW 6206A
  BTC:            BCE 621E (IDE)
  Compro:         CW-7502, CW-7502B
  Dysan:          CRW-1622
  Elite:          Elite b444.41
  Grundig:        CDR 100 IPW
  Guillemot:      Maxi CD-R 4X/8X
  HP:             SureStore 4020i, SureStore 6020i,
                  C4324, C4325
                 CD-Writer+ 7100, CD-Writer+ 7200i,
                 CD-Writer+ 8100i, CD-Writer+ 8110i,
  Hi-Val:         CDD-3610
  JVC:            XR-W2001, XR-W2010, XR-W2042, R-2626
  Kodak:          PCD 200, PCD 225, PCD 260, PCD 600
  Matsushita:     CW-7502
  Memorex:        CRW-620, CRW-1622
  Microboards:   PlayWrite 2000, PlayWrite 4000RW, PlayWrite 4001RW
  MicroNet:       MasterCD Plus 4x4, MasterCD Plus 4x6
  Mitsubishi:    CDRW-226
  Mitsumi:       CR-2401-TS, CR-2600 TE,  CR-2801 TE, CR-4801 TE
  Nomai:          680.RW
  OTI:           CDRW 965
  Olympus:       CDS 615E, CDS 620E
  Optima:         DisKovery 650 CD-R
  OTI:            CDRW 965
  Panasonic:      CW-7502, CW-7582
  Philips:        CDD-521/10, CDD-522
                 CDD-2000, CDD-2600, CDD-3600, CDD-3610
                 Omniwriter 26, Omniwriter 26A
  Plasmon:       CDR 480, CDR 4220, RF-4100, RF-4102, CDR 4400
  Plextor:       CDR PX-24 CS, PX-412 C, PX-R412 C
                 PX-R810Ti, PleXwriter 412C
  Procom:         PCDR 4
  Ricoh:          RO-1420C+, MP 1420C, MP 6200S, MP 6201S
  Sanyo:         CRD-R24S
  Smart and
  Friendly:       CD-RW226, CD-R1002, CD-R1002/PRO, CD-R1004,
                  CD-R2004, CD-R2006 PLUS, CD-R2006 PRO,
                  CD-R4000, CD-R4006, CD-R4012
  Sony:          CDU 920S, CDU 924, CDU 926S, CDU-928E,
                 CDU 948S, CDRX 100E
  Taiyo Yuden:    EW-50
  TEAC:          CD-R50S, CD-R55S, CDR-55S
  Traxdata:      CRW 2260, CDR 4120, CDRW 4260,
  Turtle Beach:   2040R
  WPI (Wearnes):  CDRW-622, CDR-632P
  YAMAHA:                CDR-100, CDR 102, CDR-200, CDR-200t, CDR-200tx
                 CDR-400, CDR-400c, CDR-400t, CDR-400tx, CDR-400Atx
                 CRW-2260, CRW-2260t,
                 CRW-4250tx, CRW-4260 t, CRW-4260 tx, CRW-4261,
                 CRW-4416 S




  _T_a_b_e_l_a _1_: _N_a_g_r_y_w_a_r_k_i _o_b_s_³_u_g_i_w_a_n_e _p_r_z_e_z _L_i_n_u_k_s_a

  Je¶li twój sprzêt nie jest obs³ugiwany, to wci±¿ mo¿esz u¿yæ Linuksa
  do przygotowania materia³u na CD. Mo¿esz tak post±piæ, poniewa¿
  wiêkszo¶æ oprogramowania DOS-owego nie umie obs³u¿yæ RockRidge
  Extensions. Ale musisz wtedy u¿yæ DOS-owego oprogramowania do
  wypalenia p³yty.




  11..66..  OObbss³³uuggiiwwaannee ""zzaalleettyy""..


  S± dwie klasy narzêdzi do zapisywania CD-R: sterowniki sprzêtowe i
  formatery danych. Sterowniki sprzêtowe obs³uguj± nastêpuj±ce cechy:



              Cecha            cdwrite-2.1     cdrecord-1.7
              --------------------------------------------
              IDE/ATAPI          nie                tak
              Port równoleg³y    nie                tak
              CD-RW              nie                tak
              Wielosesyjno¶æ     tylko czê¶ciowo    tak




  _T_a_b_e_l_a _2_: _C_e_c_h_y _s_t_e_r_o_w_n_i_k_ó_w _s_p_r_z_ê_t_o_w_y_c_h

  cdwrite to stare oprogramowanie i wzmiankowane jest tylko dla
  zachowania kompletno¶ci. U¿ywaj proszê zamiast tego cdrecord, poniewa¿
  obs³uguje on znacznie wiêcej sprzetu i ma o wiele wiêcej mo¿liwo¶ci.
  Celem formaterów danych jest organizacja danych na p³ycie
  (umieszczenie na nich systemu plików).



              Cecha         mkisofs  mkhybrid
              --------------------------------------------
              ISO9660         tak      tak
              RockRidge       tak      tak
              El Torito       tak      tak
              HFS             nie      tak
              Joliet          nie      tak




  _T_a_b_e_l_a _3_: _C_e_c_h_y _f_o_r_m_a_t_e_r_ó_w _d_a_n_y_c_h

  Najbardziej oczywist± ró¿nic± miêdzy systemem plików ISO9660 a
  Extended-2 jest mo¿liwo¶æ modyfikacji plików na tym drugim po
  zapisaniu ich. Ograniczenia na ISO9660 to:


  ·  Tylko 8-poziomowa struktura podkatalogów (licz±c od g³ównego
     katalogu na p³ycie) (aby zwiêkszyæ tê liczbê u¿yj RockRidge
     Extensions)

  ·  maksymalna d³ugo¶æ nazwy pliku: 32 znaki

  ·  pojemno¶æ 650 MB

  RockRidge jest rozszerzeniem pozwalaj±cym na d³u¿sze nazwy i g³êbsz±
  strukturê katalogów dla systemu plików ISO9660.  Rozszerzenia te
  (RockRidge) nie s± dostepne pod DOS-em czy Windows.

  El Torito mo¿e byæ u¿ywane do tworzenia startowych (bootable) p³yt CD.
  BIOS twojego komputera musi mieæ mo¿liwo¶æ uruchamiania takich p³yt.
  Mówi±c wprost: pierwsze 1,44 MB na p³ycie zawiera dyskietkê startow±
  zrobion± przez ciebie. Obraz takiej dyskietki jest traktowany jako
  dyskietka i system z niej startuje.



  HFS pozwala na odczytanie CD-ROM-u na Macintosh-u, tak jakby by³ to
  wolumin HFS (rodzinny system plików MacOS).

  Joliet pozwala na d³ugie nazwy (miêdzy innymi) dla Windows (95, 98,
  NT). Autor nie zna ¿adnego narzêdzia, które pozwala³oby mieæ d³u¿sze
  nazwy pod DOS-em czy Windows 3.11.

  Sekcja 2.8 pokazuje sk±d mo¿na pobraæ wspomniane oprogramowanie.


  11..77..  LLiissttyy ddyysskkuussyyjjnnee..


  Je¶li chcesz siê przy³±czyæ do grupy rozwojowej (w celu aktywnej
  _p_o_m_o_c_y), wy¶lij list na adres cdwrite-request@other.debian.org
  <mailto:cdwrite-request@other.debian.org> i umie¶æ s³owo subscribe w
  tre¶ci listu.


  11..88..  NNaajjnnoowwsszzaa wweerrssjjaa..


  Najnowsza wersja tego dokumentu jest zawsze dostêpna pod adresem
  www.guug.de.


  22..  KKoonnffiigguurraaccjjaa LLiinnuukkssaa ddoo nnaaggrryywwaanniiaa pp³³yytt..


  Jesli uda ci siê pokonfigurowaæ sprzêt i system, to polecenie cdrecord
  -scanbus wy¶wietli ci listê urz±dzeñ, dostêpnym do zapisu. Celem tego
  rozdzia³u jest poprowadzenie ciê poprzez konfiguracjê Linuksa, tak
  aby¶ na koñcu zobaczy³ co¶ takiego:


       $> cdrecord -scanbus
       Cdrecord release 1.7a1 Copyright (C) 1995-1998 Jörg Schilling
       scsibus0:
                 0) 'Quantum ' 'XP34300         ' 'F76D' Disk
                 1) 'SEAGATE ' 'ST11200N        ' '8334' Disk
                 2) *
                 3) 'TOSHIBA ' 'MK537FB/        ' '6258' Disk
                 4) 'WANGTEK ' '5150ES SCSI-36  ' 'ESB6' Removable Tape
                 5) 'EXABYTE ' 'EXB-8500-85QUE  ' '0428' Removable Tape
                 6) 'TOSHIBA ' 'XM-3401TASUNSLCD' '3593' Removable CD-ROM
                 7) *
       scsibus1:
               100) 'Quantum ' 'XP31070W        ' 'L912' Disk
               101) *
               102) *
               103) 'TEAC    ' 'CD-R55S         ' '1.0H' Removable CD-ROM
               104) 'MATSHITA' 'CD-R   CW-7502  ' '4.02' Removable CD-ROM
               105) *
               106) 'YAMAHA  ' 'CDR400t         ' '1.0d' Removable CD-ROM
               107) *




  _L_i_s_t_i_n_g _1_: _W_y_k_r_y_w_a_n_i_e _u_r_z_±_d_z_e_ñ _n_a _k_o_n_t_r_o_l_e_r_z_e _S_C_S_I_.

  Przyk³ad ten zosta³ dostarczony przez Jörga Schillinga. Widaæ tutaj
  cztery nagrywarki. Nie mo¿na rozró¿niæ zwyk³ego CD-ROMu od nagrywarek.
  Ale identyfikator produktu ma czêsto w sobie wskazówki w stylu R, -R
  czy -RW.

  22..11..  KKoonnffiigguurraaccjjaa jj±±ddrraa LLiinnuukkssaa..


  J±dro mo¿na wyposa¿yæ w sterowniki s³u¿±ce do ró¿ncyh celów. Mo¿na je
  wkompilowaæ na sta³e lub jako modu³y ³adowane na ¿±danie. Ta druga
  metoda jest preferowana dla sterowników niekrytycznych dla systemu.
  Np. je¶li masz system na dysku IDE, to sterownik do tego dysku musisz
  mieæ w j±drze (a nie jako modu³).

  S± trzy rodzaje nagrywarek: SCSI, IDE/ATAPI i zewnêtrzne pod³±czane do
  portu równoleg³ego. Tabela 4 pokazuje jak skonfigurowaæ j±dro dla tych
  typów nagrywarek. Pierwsza kolumna, to sekcja w menu konfiguracji
  j±dra, gdzie mo¿na znale¼æ dane ustawienie. Druga kolumna, to opis tej
  opcji. Trzecia kolumna, to nazwa modu³u powsta³ego po kompilacji.

  Y to tak (yes) i oznacza, ¿e masz to wkompilowaæ w j±dro. M to modu³,
  i oznacza, ¿e ma to byæ wkompilowane jako modu³. Y/M pozwala tobie
  wybraæ czy ma to byæ modu³ czy wkompilowanie w j±dro. Puste ustawienia
  oznaczaj±, ¿e nie trzeba tego modyfikowaæ. Nie zmienianie tego
  ustawienia zwiêksza szanse, ¿e jadro bêdzie dzia³aæ (je¶li dzia³a³o
  wcze¶niej).

  Aby sprawdziæ jakie sterowniki s± aktywne (tak statyczne jak i
  dynamiczne) w twoim j±drze, mo¿esz odczytaæ plik /proc/devices. Aby
  sprawdziæ jakie modu³y s± za³adowane wydaj plecenie 'lsmod'. Aby
  sprawdziæ jakie modu³y s± dostêpne do za³adowania wydaj polecenie
  systemie, musisz przekompilowaæ j±dro. Przeczytaj Kernel-HOWTO na
  temat szczegó³ów kompilacji. Naj¶wie¿sze informacje na temat obs³ugi
  modu³ów j±dra znajdziesz w Module-HOWTO.



       Sekcja      Opis                   Modu³    SCSI  IDE   PP
       ------------------------------------------------------------
       BLOCK  Enhanced IDE/MFM/RLL...                     Y
       BLOCK  IDE/ATAPI CDROM             ide-cd        M/N/Y
       BLOCK  SCSI hostadaptor emulation  ide-scsi        M
       BLOCK  Loopback device             loop       M    M     M

       PARIDE Parallel port IDE device    paride               Y/M
       PARIDE Parallel port ATAPI CD-ROMs                       M
       PARIDE Parallel port generic ATAPI                       M
       PARIDE (select a low-level driver)                       Y

       SCSI   SCSI support                scsi_mod  Y/M  Y/M
       SCSI   SCSI CD-ROM support         sr_mod    Y/M  Y/M
       SCSI     Enable vendor-specific               Y    Y
       SCSI   SCSI generic support        sg        Y/M  Y/M
       SCSI   (select a low-level driver)            Y

       FS     ISO 9660 CDROM filesystem   iso9660    Y    Y     Y
       FS     Microsoft Joliet cdrom...   joliet     M    M     M




  _T_a_b_e_l_a _4_: _K_o_n_f_i_g_u_r_a_c_j_a _j_±_d_r_a

  Je¶li uda³o ci siê ju¿ skompilowaæ j±dro czy znale¼æ potrzebne modu³y,
  to albo dodaj je do /etc/modules albo pozwól ³adowaæ je automatycznym
  narzêdziom (kmod, kerneld). Je¶li nie jeste¶ pewien, skonsultuj to z
  dokumenctacj± swojej dystrybucji.

  Opcja "SCSI hostadaptor emulation" we wczesniejszych j±drach nazywa
  siê "SCSI emulation" (oko³o 2.0.36).  Je¶li j±dro na to pozwala,
  skompiluj sterownik dla CD-ROM-ów IDE/ATAPI jako modu³. Je¶li nie, to
  wy³±cz go (N) i u¿yj zamiast niego sterownika do CD-ROM-ów SCSI. W
  j±drach serii 2.2, nie mo¿liwe jest uruchamianie sterowników do IDE i
  SCSI na tym samym fizycznym urz±dzeniu w tym samym czasie (je¶li masz
  2.0.36, to przeczytaj poni¿ej).

  Urz±dzenie _l_o_o_p_b_a_c_k jest opcjonalne i pozwala przetestowaæ obraz p³yty
  przed zapisaniem.

  Je¶li chcesz móc czytaæ p³yty, to potrzebujesz obs³ugi systemu plików
  ISO 9660. Sterownik ten zawiera w sobie obs³ugê RockRidge Extensions.
  Je¶li chcesz mieæ tak¿e obs³ugê MS Joliet ERxtensions, to skompiluj je
  jako modu³ i za³aduj.

  [Od t³umacza] O ile siê nie mylê, to Joliet jest obs³ugiwany przez
  j±dro 2.0.36...

  W ka¿dym przypadku potrzebujesz sterownik niskiego poziomu dla swojego
  sprzêtu. "Niskiego poziomu" odnosi siê do sterownika, który komunikuje
  siê bezpo¶rednio ze sprzêtem. Dla urz±dzeñ SCSI i pod³±czanych przez
  port równoleg³y jest wiele sterowników niskiego poziomu. S± one
  opisane poni¿ej.


  22..11..11..  SSppeeccjjaallnnee uuwwaaggii ddllaa sseerriiii 22..22


  W j±drze 2.2.1 nie w³±czaj na raz opcji CONFIG_SCSI_MULTI_LUN ('probe
  for multiple luns') i obs³ugi ide-scsi. Znany jest b³±d ide-scsi,
  który nie pozwala na to. W ka¿dym razie zaleca siê uaktualnienie do
  wersji 2.2.5.

  Niektórzy u¿ytkownicy zg³aszali konflikty miêdzy prekompilowanymi
  binariami a j±drem 2.2. Jest to problem z j±drem. Oto rozwi±zania:


  ·  Mo¿e to przej¶æ po kompilacji cdrecord, tak aby dostosowa³ siê do
     warto¶ci w linux/include/scsi/sg.h. Warto¶ci te musz± byæ tymi z
     dzia³aj±cego j±dra z powodu interfejsu u¿ytkownika dla sg.

  ·  Mo¿e byæ to spowodowane ³adowalnym sterownikiem dla sg, który nie
     ma odpowiednio du¿o pamiêci dla DMA. Zdob±d¼ ³atê do sg_buffer z
     serwera FTP <ftp://ftp.fokus.gmd.de/pub/unix/cdrecord/alpha/> Jörga
     Schillinga.


  22..11..22..  SSppeeccjjaallnnee uuwwaaggii ddllaa wweerrssjjii 22..00


  J±dra w wersji wcze¶niejszej ni¿ 2.0.31 maj± kilka b³edów i nie mog±
  czytaæ ostatniego pliku na p³ycie. Uaktualnij je do wersji 2.0.36.

  W j±drze 2.0.36 mo¿esz podaæ który sterownik (IDE czy SCSI) u¿yæ do
  którego urz±dzenia ATAPI. Dok³adniej: mo¿esz w³±czyæ opcjê "SCSI
  emulation" w j±drze i uaktywniæ j± dla konkretnego urz±dzenia przed
  lub podczas ³adowania j±dra. Np. jesli twojej nagrywarce odpowiada
  plik /dev/hdb, to dodaj polecenie hdb=ide-scsi.



       image=/boot/zImage-2.0.36
         label=Linux
         read-only
         append="hdb=ide-scsi"



  _L_i_s_t_i_n_g _2_: _P_r_z_y_k_³_a_d_o_w_a _k_o_n_f_i_g_u_r_a_c_j_a _d_l_a _l_i_l_o _(_/_e_t_c_/_l_i_l_o_._c_o_n_f_)



       linux "Linux 2.0.36" {
               image=/boot/zImage-2.0.36
               cmdline= root=/dev/hda5 readonly hdb=ide-scsi
       }




  _L_i_s_t_i_n_g _3_: _P_r_z_y_k_³_±_d_o_w_a _k_o_n_f_i_g_u_r_a_c_j_a _d_l_a _c_h_o_s _(_/_e_t_c_/_c_h_o_s_._c_o_n_f_)


  22..22..  SSpprrzzêêtt ii pplliikkii uurrzz±±ddzzeeññ..


  Jak ju¿ zainstalowa³e¶ wszystkie potrzbne sterowniki, wystartuj nowe
  j±dro. Powinno siê tam ju¿ znajdowaæ wszystko czego bêdziesz
  potrzebowaæ do do nastêpnych rozdzia³ów.

  [U¿ytkownicy _d_e_v_f_s nie musz± siê przejmowaæ nastêpnymi krokami (rêczn±
  konfiguracj± plików urz±dzeñ. Je¶li u¿ywasz _d_e_v_f_s, wszystko pojawi siê
  automagicznie na swoim miejscu.]

  Przejd¼ do katalogu /dev i sprawd¼ czy masz urz±dzenia loopback. Nie
  jest to konieczne, ¿eby¶ musia³ je mieæ ale wygodniejsze (zobacz punkt
  3.5). Je¶li ju¿ je masz, to polecenie _l_s powinno pokazaæ loop0 -
  loop7:



       $ > cd /dev
       $ > ls loop*
       loop0 loop1 loop2 loop3 loop4 loop5 loop6 loop7




  _L_i_s_t_i_n_g _4_: _p_l_i_k_i _u_r_z_±_d_z_e_n_i_a _l_o_o_p_b_a_c_k

  Je¶li nie masz tych urz±dzeñ, to stwórz je przy pomocy skryptu
  /dev/MAKEDEV:



       $ > cd /dev/
       $ > modprobe loop
       $ > ./MAKEDEV loop




  _L_i_s_t_i_n_g _5_: _p_o_l_e_c_e_n_i_a _d_o _t_w_o_r_z_e_n_i_a _p_l_i_k_ó_w _u_r_z_±_d_z_e_ñ _l_o_o_p_b_a_c_k

  Ostatnie polecenie powiedzie siê tylko je¶li masz skompilowany modu³
  loop. To co przeczyta³e¶ dot±d na temat obs³ugi plików urzdzenia
  loopback odnosi siê do wszystkich plików urz±dzeñ (sg*, pg*, hd*, ...)
  i nie piszê wyra¼nie o tym dalej.


  22..22..11..  NNaaggrryywwaarrkkii IIDDEE//AATTAAPPII..



  ATAPI oznacza "polecenia SCSI przez szynê IDE". Innymi s³owy napêdy
  IDE/ATAPI porozumiewaj± siê poprzez protokó³ SCSI (z pewnymi
  ograniczeniami) i w ten sposób mog± imitowaæ urz±dzenia SCSI.

  W Linuksie nagrywarka IDE mo¿e pojawiæ siê jako SCSI dziêki opcji
  "SCSI (hostadaptor) emulation". Tak wiêc uaktywnij odpowiedni modu³
  j±dra ide-scsi, jak to opisano powy¿ej i potem mo¿esz robiæ wszystko
  tak jakby¶ mia³ nagrywarkê SCSI.


  22..22..22..  NNaaggrryywwaarrkkii SSCCSSII..


  Upewnij siê, ¿e twoja nagrywarka jest rozpoznawana przez BIOS twojego
  komputera. Nie ma sensu robiæ czegokolwiek dalej je¶li twój komputer
  nie zaakceptuje sprzêtu. (fakt, ¿e komputer nie wypluje nagrywarki nie
  jest potwierdzeniem; na ekranie musi pojawiæ siê odpowiedni napis).

  Je¶li planujesz pod³±czyæ swój napêd SCSI do portu równoleg³ego,
  bêdziesz potrzebowa³ specjalnego kabla i specjalnego sterownika w
  j±drze. Wiêcej na ten temat mo¿esz poczytaæ pod adresem
  www.torque.net/parport/parscsi.html.


  22..22..22..11..  OOggóóllnnee uurrzz±±ddzzeenniiaa SSCCSSII..


  Pliki urz±dzeñ /dev/sd* i /dev/sr* u¿ywane do komunikacji z dyskami i
  CD-ROM-ami SCSI maj± zaimplementowany tylko transfer zorientowny na
  bloki danych. To w³a¶nie czyni je tak szybkimi i idealnymi do zapisu
  danych. Sterowanie laserem nagrywarki to bardziej skomplikowane
  zadanie i wymaga trochê wiêcej ni¿ transferu danych w postaci bloków.
  Aby utrzymaæ tê jako¶æ urz±dzeñ sd* i sr* stworzono nowy rodzaj plików
  urz±dzeñ SCSI; tzw _o_g_ó_l_n_e _u_r_z_±_d_z_e_n_i_a _S_C_S_I.

  Poniewa¿ poprzez ogólne urz±dzenia SCSI mo¿na zrobiæ wszystko ze
  sprzêtem SCSI nie s± one przeznaczone do jakiego¶ konkretnego celu -
  st±d nazwa ogólne (generic).

  Tak jak inne pliki urz±dzeñ i te mo¿na znale¼æ w katalogu /dev/:



       $ > cd /dev
       $ > ls sg*
       sg0  sg1  sg2  sg3  sg4  sg5  sg6  sg7




  Je¶li nie masz tych plików urz±dzeñ, to stwórz je u¿ywaj±c skryptu
  /dev/MAKEDEV:



       $ > cd /dev/
       $ > ./MAKEDEV sg





  22..22..33..  NNaaggrryywwaarrkkii ppoodd³³±±cczzaannee pprrzzeezz ppoorrttyy rróówwnnoolleegg³³ee..



  Przykro mi, ale nie mam pojêcia na ten temat. Przeczytaj informacje
  zawarte na stronie    WWW po¶wiêconej temu tematowi albo plik na swoim
  dysku /usr/src/linux/Documentation/paride.txt.


  22..33..  ZZddoobb±±dd¼¼ oopprrooggrraammoowwaanniiee ddoo wwyyppaallaanniiaa CCDD--RR..


  Przegl±d narzêdzi s³u¿±cych do nagrywania p³yt znajduje siê pod
  adresem www.fokus.gmd.de
  <http://www.fokus.gmd.de/research/cc/glone/employees/joerg.schilling/private/cdb.html>.
  Project tworzenia CD dla Unix-a.


  22..33..11..  NNaarrzzêêddzziiaa oobbss³³uuggiiwwaannee zz lliinniiii ppoolleecceeññ..


  Jedno z poni¿szych narzêdzi potrzebne jest aby wygenerowaæ obraz
  p³yty.

       mkisofs <ftp://tsx-11.mit.edu:/pub/linux/packages/mkisofs>
       mkhybrid <ftp://ftp.man.torun.pl:/pub/Linux/mkhfs>


  W zale¿no¶ci od modelu twojej nagrywarki (zobacz 1.3) potrzebne jest
  jedno z poni¿szych narzêdzi do zapisania danych na CD:


  ·  cdrecord <ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/utils/disk-
     management/cdrecord/>

  Nie wierz podrêcznikowi systemowemu od (starego) mkisofs, który
  stwierdza, ¿e potrzebujesz wersji 1.5. Po prostu u¿yj programu
  cdrecord i bêdzie w porz±dku. Zauwa¿, ¿e program mkisofs dostarczany
  wraz z cdrecord ma kilka rozszerzeñ wspomnianych w dokumentacji
  programu.


  22..33..22..  GGrraaffiicczznnee iinntteerrffeejjssyy uu¿¿yyttkkoowwnniikkaa.. ((ooppccjjoonnaallnnee))


  Front-endy w Linuksie to rzeczywiste front-endy. Oznacza to, ¿e ci±gle
  musisz zainstalowaæ narzêdzia obs³ugiwane z linii poleceñ, ale masz do
  nich dostêp w ³adniejszy sposób.

  _X_-_C_D_-_R_o_a_s_t to pakiet stworzony do u³atwienia tworzenia p³yt w
  Linuksie. £±czy on narzêdzia sterowane z linii poleceñ jak _c_d_r_e_c_o_r_d i
  _m_k_i_s_o_f_s z ³adnym graficznym interfejsem.


       www.fh-muenchen.de


  _B_u_r_n_I_T to front-end napisany w Javie do cdrecord, mkisofs i
  cdda2wav-0.95, co czyni z niego kompletny pakiet do wypalania p³yt CD
  na platformach unixowych. ¦ci±gn±æ go mo¿na z adresu sunsite.auc.dk
  <http://sunsite.auc.dk/BurnIT/>.


  33..  WWyyppaallaanniiee pp³³yytt CCDD--RR..

  Imperator Nero na temat palenia swoich w³asnych klasycznych CD [AD64;
  on siê na tym kompletnie nie zna] "Je¶li do ognia siê obrócisz,
  zabawiaæ siê nie przestanê póki siê palisz."


  [t³um.: Z góry przepraszam za t³umaczenie, ale poet± nie jestem.]

  Zapis CD w Linuksie sk³ada siê z dwóch kroków:


  ·  pakowanie programów do plików ze specjalnym formatem

  ·  zapisywanie danych z takich plików na p³ytê CD-R przy pomocy
     cdrecord.

  Rozdzia³ ten opisuje kroki tworzenia p³yt z danymi i audio.


  33..11..  ZZaappiiss CCDD--RROOMM--óóww ((cczzyyssttee ddaannee))..


  Pamiêtaj, ¿e zebranie wszystkiego do p³yty zabiera o wiele wiêcej ni¿
  siê mo¿na spodziewaæ. Jednak pamiêtaj te¿, ¿e brakuj±cych plików nie
  mo¿na dopisaæ do p³yty jak jest ju¿ zapisana i zakoñczona.

  Pamiêtaj tak¿e, ¿e pewna ilo¶æ miejsca na p³ycie jest u¿ywana do
  przechowywania informacji na temat systemu plików iso9660 (zwykle
  kilka MB). 620 MB danych zawsze siê zmie¶ci na 650MB p³ycie CD-R.


  33..22..  TTwwoorrzzeenniiee oobbrraazzuu ppóó¼¼nniieejjsszzeejj pp³³yyttyy..


  Zanim jaki¶ no¶nik danych (dyskietka, dysk twardy czy kompakt) bêdzie
  móg³ byæ u¿yty trzeba na nim za³o¿yæ system plików (mówi±c po DOS-
  owemu: trzeba go sformatowaæ). System plików jest odpowiedzialny za
  organizacjê i zapis plików na no¶niku.

  Zwykle, narzêdzia do tworzenia systemu plików na partycji dyskowej,
  zapisuja na niej pusty system plików, który jest potem montowany i
  wype³niany plikami przez u¿ytkownika. Zapisywalne p³yty CD s±
  zapisywalne ttyyllkkoo rraazz, wiêc je¶li zapisa³by¶ na nim pusty system
  plików, zosta³oby sformatowane - ale pozosta³oby puste na zawsze. Jest
  to tak¿e prawda dla no¶ników wielokrotnego zapisu, poniewa¿ nie mo¿na
  zmieniæ dowolnie zawarto¶ci sektorów, ale trzeba j± ca³± najpierw
  skasowaæ.

  Wiêc to czego potrzebujemy, to narzêdzie, które tworzy system plików
  podczas nagrywania plików na p³ycie. Narzêdzie to nazywa siê _m_k_i_s_o_f_s.
  Przyk³adowe u¿ycie mo¿e byæ takie:


         mkisofs  -r -o obraz_cd   moja_kolekcja/
                     `---------'   `-------------'
                          |               |
                    dok±d zapisaæ   nagraj z tego katalogu



  Opcja --rr ustawia prawa dostêpu wszystkich plików na odczyt dla
  wszystkich i w³±cza RockRidge Extensions. To jest zwykle to, co chcesz
  osi±gn±æ i u¿ycie tej opcji jest zalecane, no chyba, ¿e wiesz
  dok³adnie co robisz. (wskazówka: bez --rr pliki na kompakcie bêd± mia³y
  prawa jak moja_kolekcja!).

  _m_k_i_s_o_f_s spróbuje odwzorowaæ wszystkie nazwy plików na format 8.3
  u¿ywany przez DOS, aby zapewniæ jak najwiêksz± kompatybilno¶æ. W razie
  gdy pliki w formacie 8.3 nazywaj± siê tak samo, u¿ywane s± liczby, a
  informacja o takich plikach wysy³ana jest do _S_T_D_E_R_R - zwykle ekran.
  Nie panikuj:
  Pod Linuksem nigdy nie zobaczysz tych nazw w formacie 8.3, poniewa¿
  Linux umie korzystaæ z RockRidge Extensions, które zawieraj±
  oryginalne atrybuty pliku (prawa dostêpu, nazwy, itp.).

  Teraz mo¿esz siê zastanawiaæ dlaczego rezultat nie jest wysy³any
  bezpo¶rednio do nagrywarki. Z dwóch powodów:


  ·  mkisofs nie wie nic na temat obs³ugi nagrywarek CD.

  ·  mo¿esz chcieæ przetestowaæ obraz p³yty zanim go nagrasz.

  ·  Na wolnych komputerach nie by³oby to rozs±dne.

  Metodê zapisu p³yty w jednym kroku opiszê poni¿ej.

  Mo¿naby stworzyæ dodatkow± partycjê na dysku i tam zapisywaæ wynik
  dzia³ania _m_k_i_s_o_f_s. Jednak ja jestem przeciwny takiemu rozwi±zaniu
  poniewa¿ jedn± literówk± mo¿naby sobie zniszczyæ ca³± partycjê
  Linuksow± (czytaj: co mi siê przytrafi³o...). Co wiêcej, to jest
  marnowanie miejsca na dysku, bo dane te s± tylko czasowe i mo¿na je
  usun±æ po zapisaniu na p³ytê. Jednak je¶li masz wystarczaj±co du¿o
  miejsca na dysku, dodatkowa partycja mo¿e ci zaoszczêdziæ czasu na
  kasowanie obrazu.


  33..22..11..  PPrrzzeetteessttuujj oobbrraazz kkoommppaakkttuu..


  Linux ma mo¿liwo¶æ montowania plików tak jakby by³y one partycj±.
  Cecha ta przydaje siê do testowania obrazu p³yty, czy prawa dostêpu s±
  takie jak chcesz. Pomimo, i¿ no¶niki s± teraz bardzo tanie, to zapis
  p³yty zabiera trochê czasu i mo¿esz chocia¿ zaoszczêdziæ swój czas
  sprawdzaj±c obraz.

  Aby zamontowaæ w katalogu /cdrom taki plik stworzony wcze¶niej wpisz:


  ______________________________________________________________________
         mount -t iso9660 -o ro,loop=/dev/loop0 cd_image /cdrom
  ______________________________________________________________________



  Teraz mo¿esz sprawdziæ pliki w katalogu /cdrom - pojawi± siê tam
  dok³adnie tak samo jak bêd± wygl±daæ na p³ycie. Aby odmontowaæ ten
  plik po prostu napisz _u_m_o_u_n_t _/_c_d_r_o_m. Uwaga: Je¶li masz j±dro starsze
  ni¿ 2.0.31, to ostatni plik na p³ycie mo¿e nie byæ czytany. U¿yj
  nowszego j±dra, jak np. 2.0.36. Opcja -pad w programie cdrecord odnosi
  siê tylko do p³yt audio, a dodatkowa opcja -pad programu mkisofs
  wymaga ³aty, co jest tak± sam± prac± jak uaktualnienie do nowego
  j±dra.

  Uwaga:

  Niektóre stare wersje _m_o_u_n_t nie umiej± obs³ugiwaæ urz±dzeñ loopback.
  Je¶li masz tak± star± wersjê _m_o_u_n_t, to jest to wskazówka, ¿eby
  uaktualniæ swoj± dystrybucjê.
  Kilku ludzi sugerowa³o ju¿, ¿eby zamie¶ciæ tu informacjê sk±d wzi±æ
  najnowsze narzêdzia do montowania, ale ja zawsze odmawiam. Je¶li twoja
  dystrybucja dostarcza takiej starej wersji _m_o_u_n_t, to zg³o¶ to do nich
  jako b³±d. Je¶li twoja dystrybucja nie jest ³atwa do uaktualnienia,
  zg³o¶ to jako b³±d.

  Je¶li do³±czy³bym tutaj wszystkie informacje potrzebne do poprawienia
  b³êdów w ¼le zaprojektowanej dystrybucji to HOWTO by³oby o wiele
  wiêksze i trudniejsze do czytania.
  33..33..  ZZaappiisszz oobbrraazz CCDD nnaa pp³³yyttêê..


  Ju¿ nie ma du¿o do zrobienia. Je¶li jeszcze nie próbowa³e¶, to jest
  dobra chwila na polecenie:



       cdrecord -scanbus




  Polecenie to poka¿e ci do którego urz±dzenia SCSI do³±czona jest twoja
  nagrywarka. Wszystkie inne metody zgadywania informacji wy¶wietlanych
  przez cdrecord zosta³y usuniête z tego HOWTO (szczególnie ten
  cokolwiek niebezbieczny schemat nazewnictwa ogólnych urz±dzeñ SCSI).

  Zanim poka¿ê ci ostatnie polecenie, pozwól siê ostrzec, ¿e nagrywarki
  "lubi± byæ karmione" ci±g³ym strumieniem danych poniewa¿ maj± tylko
  ma³y bufor danych. Tak wiêc proces zapisu obrazu CD na p³ytê nie mo¿e
  byæ przerwany, bo w wyniku otrzymamy ¼le nagran± p³ytê. £atwo jest
  przerwaæ taki strumieñ danych np. przez skasowanie du¿ego pliku.
  Przyk³ad: Je¶li skasujesz plik o rozmiarze 650 MB, to j±dro musi
  uaktualniæ informacje o 650.000 bloków na dysku (zak³adaj±c, ¿e masz
  na swoim systemie plików bloki 1 kB). Zajmuje to trochê czasu i bardzo
  prawdopodobne, ¿e zwolni dzia³alno¶æ dysku na tyle, ¿e strumieñ danych
  zostanie przerwany na kilka sekund. Jednak na szybkich maszynach
  czytanie poczty, surfowanie po sieci czy nawet kompilacja j±dra nie
  maj± wp³ywu na nagrywanie.

  Zauwa¿ proszê, ¿e ¿adna nagrywarka nie potrafi ponownie ustawiæ lasera
  i nie mo¿e kontynuowaæ od miejsca, w którym zosta³o przerwane
  nagrywanie. Przez to ka¿da silniejsza wibracja a nawet wstrz±s
  zniszczy p³ytê.

  Je¶li jeste¶ ju¿ psychicznie przygotowany, ubierz siê w czarn± szatê,
  pomnó¿ numer SCSI-ID nagrywarki przez numer SCSI-revision i zapal
  tyle¿ samo ¶wieczek, wymów dwa wiersze z "_A_S_R_-_F_A_Q" (grupa dyskusyjna
  alt.sysadmin.recovery) i ostatecznie wpisz:



       $ > SCSI_BUS=0   # wziête z listingu "scsibus0:"
       $ > SCSI_ID=6    # wziête z listingu "TOSHIBA XM-3401"
       $ > SCSI_LUN=0
       $ > cdrecord -v speed=2 dev=$SCSI_BUS,$SCSI_ID,$SCSI_LUN \
                          -data  cd_image

       # to samo co wy¿ej, ale krótsze
       $ > cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -data  cd_image




  Dla zwiêkszenia czytelno¶æi, namiary na nagrywarkê zapisane s± do
  trzech zmiennych o wymownych nazwach: SCSI_BUS, SCSI_ID, SCSI_LUN.
  Opcja -data nie jest konieczna, ale zosta³a tutaj podana, aby odró¿niæ
  tê linijkê o linijki s³u¿±cej do nagrywania p³yt audio.

  Je¶li u¿ywasz programu cdrecord do nadpisania p³yty CD-RW, musisz
  podaæ opcjê blank=..., aby skasowaæ poprzedni± zawarto¶æ.  Poczytaj
  stronê podrêcznika man, aby dowiedzieæ siê wiêcej na temat ró¿nych
  metod zerowania p³yty CD-RW.


  W czasach kiedy wszyscy oprócz mnie posiadaj± 400 MHz maszyny, ludzie
  nagrywaj± p³yty w locie bez tworzenia obrazu. Czyli ³±cz± wyj¶cie
  programu mkisofs z wej¶ciem programu cdrecord:



       $ > IMG_SIZE=`mkisofs -R -q -print-size private_collection/`
       $ > mkisofs -r  private_collection/  \
       |cdrecord  speed=2  dev=0,6,0
                   tsize=${IMG_SIZE}s  -data  -
       #         nie zapomnij o s --^         ^-- czytaj dane z STDIN




  Pierwsze polecenie jest pustym poleceniem s³u¿±cym do okre¶lenia
  rozmiatu obrazu (potrzebujesz mkisofs z pakietu cdrecord, aby to
  dzia³a³o). Mo¿e twoja nagrywarka nie musi znaæ rozmiaru obrazu, który
  bêdzie zapisany, wtedy mo¿esz to opu¶ciæ. Wy¶wietlony rozmiar musi byæ
  przekazany jako parametr tsize do polecenia cdrecord (jest zapisany w
  zmiennej ¶rodowiskowej IMG_SIZE). Ostatnie polecenie to po³±czenie
  poleceñ mkisofs i cdrecord przez potok.


  33..44..  ZZaappiissyywwaanniiee pp³³yytt aauuddiioo..


  Zapisanie takiej p³yty jest bardzo podobne do wymienionych powy¿ej
  kroków/ Dwie g³ówne ró¿nice, to fakt, ¿e p³yty audio sk³adaj± siê ze
  ¶cie¿ek audio, które s± zorganizowane w osobne obrazy. Wiêc je¶li
  chcesz mieæ 10 ¶cie¿ek, to musisz mieæ 10 obrazów. Drug± ró¿nic± jest
  format tych obrazów. Ju¿ nie ISO 9660 (czy jaki tam system plików
  wolisz), ale 16-bitowe sample w kodowaniu PCM z czêstotliwo¶ci±
  próbkowania 44,1 kHz.

  Jednym z narzêdzi do zamiany twoich plików d¼wiêkowych do wymaganego
  formatu jest _s_o_x. U¿ycie jest bardzo proste:



       $ > sox  killing-my-software.wav  killing-my-software.cdr




  Polecenie to zamienia utwór killing-my-software z formatu WAV na
  format CDR. Poczytaj stronê podrêcznika systemowego man programu sox
  na temat rozszerzeñ i formatów plików rozpoznawanych przez niego. Z
  powodu sporej ilo¶ci dysku potrzbnej na konwersjê, jest to wbudowana
  cecha programu cdrecord dla formatów WAV i AU. Tak wiêc dopóki twoje
  pliki muzyczne s± w postaci plików .wav czy .au i s± to 16-bitowe
  próbki z czêstotliwo¶ci± 44,1 kHz mo¿esz ich u¿ywaæ bez rêcznej
  zamiany.

  Cdrecord zapisuje obrazy jako ¶cie¿ki audio je¶li podamy opcjê -audio.
  Inne opcje s± identyczne z tymi do zapisywania danych (o ile nie masz
  jakich¶ bardzo specyficznych wymagañ). Poni¿sze trzy przyk³ady robi±
  to samo, ale czytaj± obrazy z innych plików:



       $ > cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -audio  track1.cdr track2.cdr...
       $ > cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -audio  track1.wav track2.wav...
       $ > cdrecord -v speed=2 dev=0,6,0  -audio  track1.au track2.au...


  Szczególnym przypadkiem s± pliki MPEG3, które mog± byæ zamienione przy
  pomocy programu 'mpg123 -s track1.mp3 > track1.cdr'. W drug± stronê
  dzia³a 8hz-mp3 dla plików WAV.

  W takim uk³adzie jak powy¿ej wypalisz p³yty z 2-sekundow± przerw±
  pomiêdzy ka¿dymi dwoma ¶cie¿kami audio. Je¶li twoja nagrywarka
  umo¿liwia nagrywanie w trybie "disc at once" (DAO), mo¿esz wypróbowaæ
  najnowszej wersji cdrecord, aby siê tych przerw pozbyæ.


  33..55..  CCDD--RROOMM--yy mmiieesszzaannee..


  Niewiele do powiedzenia. Po prostu okre¶l typ oklejnych obrazów
  opcjami -data lub -audio. Przyk³ad:



       cdrecord  -v dev=0,6,0  -data  cd_image  -audio  track*.cdr





  44..  CCzzêêssttoo zzaaddaawwaannee ppyyttaanniiaa wwrraazz zz ooddppoowwiieeddzziiaammii..



  44..11..  JJaakk cczzuu³³yy jjeesstt pprroocceess wwyyppaallaanniiaa??


  Odpowied¼: To zale¿y od twojej nagrywarki. Nowsze powinny mieæ bufor
  danych o pojemno¶ci ok. 1MB lub co¶ ko³o tego i mo¿e wytrzymaæ jakie¶
  1-2 sekund bez dop³ywu danych. Je¶li chcesz znaæ jakie¶ szczegó³y, to
  zajrzyj do podrêcznika albo zapytaj producenta.  Niezale¿nie od
  rozmiaru tego bufora musisz zagwarantowaæ sta³y przep³yw danych w
  granicach 300 kb/s - 600 kb/s.

  Procesy intensywnie wykorzystuj±ce dysk, jak np. uaktualnianie bazy
  "locate", obni¿aj± maksymalny przep³yw i mog± zniszczyæ p³ytê; lepiej
  sprawd¼ czy takie procesy nie s± uruchamiane przez cron-a, at lub
  anacron-a podczas gdy wypalasz p³ytê.

  Z drugiej strony niektórzy kompilowali j±dro podczas wypalania p³yty i
  nic ich p³ytom siê nie dzia³o. Do takich eksperymentów potrzebujesz
  jednak szybkiej maszyny.


  44..22..  CCzzyy ffrraaggmmeennttaaccjjaa mmaa zz³³yy wwpp³³yyww nnaa pprrêêddkkoo¶¶ææ pprrzzeepp³³yywwuu ddaannyycchh??


  Fragmentacja jest zwykle taka ma³a, ¿e jej wp³yw jest niezauwa¿alny.
  Jednak mo¿esz ³atwo skonstruowaæ patologiczne przypadki fragmentacji,
  które obni¿± prêdko¶æ przep³ywu danych do 100 kb/s. Wiêc nie rób tego.
  :-)

  Tak, pliki przez lata fragmentuj± siê na dysku. Tym szybciej, im
  szybciej system plików jest pe³ny. Zostawiaj zawsze 10% - 20% wolnego
  miejsca i powinno byæ dobrze.

  Je¶li nie jeste¶ pewny, to spójrz na komunikaty wypisywane podczas
  startu, procent fragmentaji jest podawany podczas sprawdzania systemu
  plików. Mo¿esz sprawdziæ tê warto¶æ bardzo niebezpiecznym poleceniem



  ______________________________________________________________________
         $ > e2fsck -n  /dev/sda5        # '-n' jest wa¿ne!
         [ró¿ne komunikaty usuniête - zignoruj wszelkie b³êdy]
         /dev/sda5: 73/12288 files (12.3% non-contiguous)
  ______________________________________________________________________



  W tym przyk³adzie fragmetacja jest bardzo wysoka - ale na tym systemie
  plików s± tylko 73 ma³e pliki (u¿yte w /tmp) wiêc warto¶æ ta nie jest
  alarmuj±ca.

  Jest eksperymentalne narzêdzie zwane _e_2_d_e_f_r_a_g s³u¿±ce do
  defragmentacji systemu plików Extended-2. Obecna wersja nie dzia³a
  zbyt pewnie, aby u¿ywaæ jej nawet w domowych komputerach. Je¶li
  naprawdê chcesz zdefragmentowaæ swój system plików, zrób kopiê
  zapasow± (lepiej: dwie kopie), poæwicz odzyskiwanie danych, stwórz
  nowy system plików (to zniszczy ten stary) i odtwórz dane. Jest to
  najbezpieczniejsza technika.


  44..33..  CCzzyy mmoo¿¿lliiwwee jjeesstt zzaappiissaanniiee oobbrraazzuu CCDD nnaa ssyysstteemmiiee pplliikkóóww UUMMSSDDOOSS??


  Tak. Jedyny system plików, który jest nieodpowiedni do tego celu to
  NFS (sieciowy system plików).

  Ja u¿ywam UMSDOS, ¿eby dzieliæ mejsce na dysku pomiêdzy Linuksem a
  DOS/Win na PC-cie (486/66) przeznaczonym do nagrywania p³yt.


  44..44..  CCzzyy nniiee mmaa jjaakkiieeggoo¶¶ ssppoossoobbuu,, ¿¿eebbyy oobbeejj¶¶ææ ooggrraanniicczzeenniiaa IISSOO 99666600??


  Tak. Na p³ycie mo¿esz umie¶ciæ jakikolwiek system plików. Ale inne
  systemy operacyjne nie bêd± potrafi³y obs³u¿yæ takiej p³yty.

  Oto przepis:


  ·  Stwórz pusty plik o rozmiarze 650 MB.


     ___________________________________________________________________
            dd if=/dev/zero of="empty_file" bs=1024k count=650
     ___________________________________________________________________



  ·  Stwórz "na" tym pliku system plików EXT2.


     ___________________________________________________________________
            $ > /sbin/mke2fs -b 2048 pusty_plik
            pusty_plik is not a block special device.
            Proceed anyway? (y,n) y
     ___________________________________________________________________



  ·  Zamontuj ten pusty plik przy pomocy urz±dzenia loopback





     ___________________________________________________________________
         mount -t ext2 -o loop=/dev/loop1 empty_file /mnt
     ___________________________________________________________________



  ·  Skopiuj to co chcesz do /mnt i odmontuj potem ten katalog.

  ·  U¿yj _c_d_r_e_c_o_r_d na pustym_pliku (który ju¿ nie jest pusty) tak jakby
     by³ to obraz ISO 9660.

  Je¶li chcesz wstawiæ pozycjê do /etc/fstab dla takich p³yt, to wy³±cz
  ich sprawdzanie, np.


         /dev/cdrom  /cdrom  ext2  defaults,ro  0 0



  Pierwsze 0 oznacza "nie do³±czaj tego systemu plików do kopii
  zapasowych", drugie (wa¿ne) oznacza, "nie sprawdzaj b³êdów podczas
  startu" (polecenie fsck nie powiedzie siê podczas sprawdzania b³êdów
  na p³ycie).


  44..55..  JJaakk cczzyyttaaææ ¶¶cciiee¿¿kkii zz pp³³yytt aauuddiioo??


  Jest kilka dostêpnych pakietów. Najnowszym jest "cdparanoia"; ¶ci±gn±æ
  go mo¿na z


       www.mit.edu <http://www.mit.edu/afs/sipb/user/xiph­
       mont/cdparanoia/index.html>


  Albo mo¿esz spróbowaæ kombinacjê programów "cdda2wav" i "sox" dostêpne
  z serwera w Polsce:


       ftp.icm.edu.pl <ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sun­
       site/apps/sound/>. Pierwszy w podkatalogu cdrom/ a drugi w
       convert/.


  Pakiet cdda2wav umo¿liwia odczytanie podanego przedzia³u czasowego
  (albo ca³ej ¶cie¿ki) z p³yty muzycznej i zamianê odczytanych danych na
  format pliku WAV. sox natomiast zamienia format pliku WAV na format
  zapisu na p³ytach muzycznych, tak ¿e dane te mog± zostaæ zapisane na
  p³ytê przy pomocy _c_d_r_e_c_o_r_d. Nie potrzebujesz koniecznie sox je¶li
  u¿ywasz nowszej wersji cdrecord, poniewa¿ program ten posiada
  wbudowan± opcjê zamiany plików .wav i .au na odpowiedni format.


  44..66..  JJaakk aauuttoommaattyycczznniiee wwyykkrryywwaaææ uurrzz±±ddzzeenniiaa SSCCSSII ppoo ssttaarrcciiee??


  Plik drivers/scsi/scsi.c zawiera tak± informacjê:








     "U¿ycie: echo "SCSI add-single-device 0 1 2 3" >/proc/scsi/scsi
     Zamieñ "0 1 2 3" na swoje numery "Host Channel Id Lun".
     Ta cecha jest BET¡.
        UWAGA: Programu tego nie mo¿na u¿ywaæ do pod³±czania urz±dzeñ SCSI
        podczas dzia³ania systemu poniewa¿ urz±dzenia te nie zosta³y
        przygotowane do tego i mo¿esz sobie zniszczyæ sprzêt!
     Ale mo¿e mo¿na w³±czyæ ju¿ pod³±czone urz±dzenie. Jednak nie ma
     ¿adnej gwarancji, ¿e urz±dzenie to nie zniszczy nadchodz±cych
     danych."



  U¿ywaæ tego mo¿na tylko je¶li dodajesz urz±dzenia SCSI na koñcu
  ³añcucha. Je¶li umie¶cisz urz±dzenie SCSI gdzie¶ w istniej±cy ³añcuch,
  to popsuje to kolejno¶æ w katalogu /dev/ i mo¿na zniszczyæ ca³±
  zawarto¶æ twojego dysku.


  44..77..  CCzzyy mmoo¿¿lliiwwee jjeesstt zzrroobbiieenniiee kkooppiiii 11::11 ddaannyycchh zz pp³³yyttyy??


  Tak. Ale powiniene¶ zdawaæ sobie sprawê z tego, i¿ wszelkie b³êdy
  podczas odczytu orygina³u (z powodu kurzu czy rys) spowoduj± b³êdy
  tak¿e w kopii.

  Pierwszy przypadek: masz nagrywarkê i oddzielny napêd CDROM. Wykonuj±c
  polecenie:


  ______________________________________________________________________
         cdrecord -v dev=3,0 speed=2 -isosize /dev/scd0
  ______________________________________________________________________



  odczytujesz strumieñ danych z CD-ROM-u pod³±czonego jako /dev/scd0 i
  zapisujesz go bezpo¶rednio poprzez urz±dzenie SCSI o ID=3 na
  nagrywarkê.

  Drugi przypadek: nie masz oddzielnego napêdu CD-ROM. W tym przypadku
  musisz u¿yæ nagrywarki, ¿eby odczytaæ dane:


  ______________________________________________________________________
         dd if=/dev/scd0 of=obraz_cd
  ______________________________________________________________________



  Polecenie to jest równowa¿ne _m_k_i_s_o_f_s wiêc powiniene¶ postêpowaæ dalej
  tak, jak to opisano w rozdziale 3. Zauwa¿, ¿e ta metoda nie zadzia³a w
  przypadku p³yt muzycznych.


  44..88..  CCzzyy LLiinnuuxx uummiiee ooddcczzyyttaaææ pp³³yyttyy JJoolliieett??


  Tak. Nowsze j±dra (2.0.36 i seria 2.2) maj± wbudowan± obs³ugê systemu
  plików Joliet. Pamiêtaj, ¿e musisz u¿yæ obu opcji w pliku /etc/fstab:
  iso9660 i joliet (to drugie, to rzeczywiste rozszerzenie). Wiêcej
  szczegó³ów przeczytasz na stronie www-
  plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.htm <http://www-
  plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.html>.



  44..99..  JJaakk ssiiêê cczzyyttaa//mmoonnttuujjee CCDD--RROOMM--yy pprrzzeezz nnaaggrryywwaarrkkêê??


  Tak jak to robisz ze zwyk³ymi napêdami. ¯adnych sztuczek. Zauwa¿, ¿e
  musisz u¿yæ urz±dzeñ _s_c_d (SCSI CD-ROM), aby zamontowaæ p³ytê do
  czytania. Przyk³adowa pozycja z /etc/fstab:


         /dev/scd0  /cdrom  iso9660  ro,user,noauto  0  0




  44..1100..  JJaakk uummiiee¶¶cciiææ jjeesszzcczzee wwiiêêcceejj ddaannyycchh nnaa pp³³yycciiee??


  U¿yj bzip2 zamiast jakiego¶ innego kompresora jak np.: gzip czy pkzip.
  Zaoszczêdzi ci to przy wiêkszych plikach (100 kB) oko³o 30% miejsca na
  dysku. Mo¿na go ¶ci±gn±æ z:


       www.muraroa.demon.co.uk/ <http://www.muraroa.demon.co.uk/>


  Zamiast nagrywaæ prawdziwe p³yty audio mo¿esz zamieniæ swoje pliki
  .wav w .mp3 i zapisaæ je na systemie plików ISO 9660 jako zwyk³e
  pliki. Format MPEG III umo¿liwia kompresjê oko³o 1:10.

  Oczywi¶cie wiêkszo¶æ odtwarzaczy CD nie umie czytaæ plików... i to
  jest wada. Jednak z drugiej strony, dlaczego na nastêpnej prywatce nie
  puszczaæ muzyki z twardego dysku ? 18 GB to wystarczaj±co du¿o miejsca
  na 3000-4000 plików .mp3. :-)

  Program do tworzenia plików MPEG III mo¿na ¶ci±gn±æ z


       www.stud.ifi.uio.no/~larsi/other/
       <http://www.stud.ifi.uio.no/~larsi/other/8hz-
       mp3-cheng.tar.gz>


  Odtwarzacz do MPEG III mo¿na ¶ci±gn±æ z


       homepages.uni-tuebingen.de/student/michael.hipp/mpg123/
       <http://homepages.uni-tuebingen.de/stu­
       dent/michael.hipp/mpg123/>


  Je¶li masz nagran± mowê, to mo¿esz spróbowaæ zredukowaæ jej rozmiar
  algorytmem "GSM lossy speech compression":


       <ftp://svr-ftp.eng.cam.ac.uk/pub/comp.speech/>

       kbs.cs.tu-berlin.de/~jutta/toast.html <http://kbs.cs.tu-
       berlin.de/~jutta/toast.html>



  44..1111..  JJaakk uuttwwoorrzzyyææ pp³³yyttêê ssttaarrttooww±± ((bboooottaabbllee))..


  Musisz mieæ dyskietkê startow±. Stwórz jej dok³adny obraz poleceniem:


       dd if=/dev/fd0 of=boot.img bs=18k




  Umie¶æ ten obraz w katalogu z danymi do p³yty (albo w jakim¶ jego
  podkatalogu). Poinformuj mkisofs o tym pliku poprzez opcjê -b i u¿yj
  tak¿e opcji -c. Szczegó³y znajdziesz w pliku README.eltorito w
  pakiecie mkisofs.

  Interesuj±cym zastosowaniem mo¿e byæ system DOS czy Windows
  zabezpieczony przed wirusami. Zaoszczêdza to pieniêdzy na dyski (je¶li
  masz sieæ i u¿ywasz samby do wsytawiania danych u¿ytkowików na
  serwerze plików). Jednak jest to czysta teoria, bo nikt mi jak dot±d
  nie dostarczy³ konkretów.

  Trochê szczegó³ów na temat startowych p³yt z RedHatem mo¿na poczytaæ
  po adresem www.channel1.com/users/rodsmith/rhjol-technical.html
  <http://www.channel1.com/users/rodsmith/rhjol-technical.html>.


  44..1122..  JJaakk zzrroobbiiææ zzaappiissyywwaallnnyy CCDD--RROOMM??


  Jest dostêpna taka nak³adka na system plików Linuksa, która montowana
  jest na CD-ROM i przyjmuje wszystkie operacje zapisu.  Nowe i
  zmodyfikowane pliki zapisywane s± gdzie indziej, ale dla u¿ytkownika
  wygl±da to, tak jakby operacje by³y wykonywane na p³ycie. Wiêcej
  informacji znajdziesz pod adresem
  home.att.net/~artnaseef/ovlfs/ovlfs.html.

  Je¶li to ci nie wystarczy, to poczekaj na system plików UDF, który ma
  byæ obs³ugiwany przez Linuksa. Albo pomó¿ go rozwijaæ
  trylinux.com/projects/udf/.


  44..1133..  CCzzyy mmoo¿¿lliiwwee jjeesstt wwyykkoorrzzyyssttaanniiee kkiillkkuu nnaaggrryywwaarreekk nnaa rraazz??


  Tak. Chocia¿ zosta³o to przetestowane na razie z dwoma nagrywarkami. I
  potrzebujesz te¿ ³aty na j±dro zapewniaj±cej wiêcej buforów dla
  sterownika ogólnego urz±dzenia SCSI (
  <ftp://ftp.fokus.gmd.de/pub/unix/cdrecord/alpha>).


  44..1144..  KKttóórree nnoo¶¶nniikkii ss±± nnaajjlleeppsszzee??


  Niemiecki magazyn komputerowy "c't" ma listê wskazówek dotycz±cych
  kompaktów "noname" w wydaniu listopadowym 1996:


  ·  p³yty "noname" ogólnie nie s± najwy¿szej jako¶ci i nie powinny byæ
     u¿ywane

  ·  je¶li nagrywalna p³yta jest zniszczona, to odnosi siê to pewnie do
     ca³ej paczki (je¶li kupi³e¶ wiêcej); mo¿e masz szczê¶cie i mo¿esz
     u¿yæ przynajmniej pierwsze 500MB tej p³yty...

  ·  nie dotykaj b³yszcz±cej powierzchni przed nagraniem.


  55..  RRoozzwwii±±zzyywwaanniiee pprroobblleemmóóww..



  Zawsze pamiêtaj, ¿e popsut± p³ytê mo¿na wci±¿ u¿yæ jako podstawki.
  :-)


  55..11..  NNiiee ddzziiaa³³aa:: ppoodd LLiinnuukksseemm..


  Sprawd¼ najpierw czy nagrywarka dzia³a w innych systemach. A
  konkretnie:


  ·  Czy kontroler rozpoznaje nagrywarkê jako urz±dzenie SCSI?

  ·  Czy oprogramowanie do nagrywarki j± rozpoznaje?

  ·  Czy mo¿liwe jest nagranie p³yty przy pomocy dostarczonego
     oprogramowania?

  Je¶li "to nie dzia³a" nawet w innych systemach, to masz jaki¶ konflikt
  sprzêtowy albo popsuty sprzêt.

  Je¶li dzia³a w innych systemach operacyjnych i u¿ywasz loadlina, aby
  startowaæ Linuksa, to tu masz problem. Loadlin robi gor±cy reset i
  zostawia ca³y sprzêt ju¿ zainicjalizowany a to przeszkadza j±dru
  Linuksa.


  55..22..  BB³³±±dd:: NNoo rreeaadd aacccceessss ffoorr ''ddeevv==22,,00''..


  W Linuksie niektóre wersje bibilioteki C s± niekompatybilne (maj±
  b³êdy), i program skompilowany z jedn± nie bêdzie dzia³a³ z inn±.
  Przyk³adem mo¿e byæ:



       [root@Blue /dev]# cdrecord -eject dev=2,0
       cdrecord: No such file or directory. No read access for 'dev=2,0'.






  55..33..  NNiiee ddzziiaa³³aa:: ppoodd DDOOSS--eemm ii pprrzzyyjjaacciióó³³mmii..


  Najprzypuszczlaniej b³êdy te s± powodowane:


  ·  brakiem polecenia od³±czenia/ponownego pod³±czenia na szynie SCSI

  ·  niewystarczaj±co ch³odzonym sprzêtem

  ·  popsutym sprzêtem (to powinno byæ wykryte w punkcie 5.1)

  W ró¿nych warunkach urz±dzenia SCSI od³±czaj± siê i pod³±czaj±
  ponownie samemu (elektronicznie) do szyny SCSI. Je¶li taka cecha nie
  jest dostêpna (sprawd¼ parametry kontrolera i j±dra) niektóre
  nagrywarki maj± problemy podczas wypalania czy utrwalania danych na
  kompakcie.

  Szczególnie sterownik NCR 53c7,8xx SCSI ma standardowo wy³±czon± tê
  cechê, wiêc mo¿esz najpierw to sprawdziæ:


         NCR53c7,8xx SCSI support                  [N/y/m/?] y
            always negotiate synchronous transfers [N/y/?] (NEW) n
            allow FAST-SCSI [10MHz]                [N/y/?] (NEW) y
            allow DISCONNECT                       [N/y/?] (NEW) y




  66..  PPooddzziiêêkkoowwaanniiaa..




     AAllaann BBrroowwnn <<aallaann@@mmaannaawwaattuu..nneett..nnzz>>

     AArrtt SSttoonnee <<ssttoonnee@@mmaatthh..uubbcc..ccaa
        dostarczy³ pomys³ na umieszczanie systemów plików innych ni¿ ISO
        9660 na p³ytach.


     BBaarrttoosszz MMaarruusszzeewwsskkii <<BB..MMaarruusszzeewwsskkii@@jjttzz..oorrgg..ppll>>
        zg³osi³ literówki


     BBeerrnnhhaarrdd GGuubbaannkkaa <<bbeegg@@iipppp--ggaarrcchhiinngg..mmppgg..ddee>>
        zauwa¿y³ potrzebê posiadania nowszych narzêdzi mount do
        montowania przy pomocy urz±dzenia loopback.


     RRoobbeerrtt DDoooolliittttllee <<bboobb..ddoooolliittttllee@@ssuunn..ccoomm>>
        dobra argumentacja, ¿eby wyrzuciæ cdwrite z tego HOWTO.


     BBrriiaann HH.. TToobbyy
        wyg³adzi³ s³ownictwo.


     MMaarrttiinn SScchhuullzzee <<jjooeeyy@@IInnffooddrroomm..NNoorrtthh..DDEE>>
        poda³ informacjê o li¶cie dyskusyjnej programu cdwrite.


     DDaallee SScchheeeettzz <<ddwwaarrff@@ppoollaarriiss..nneett>>
        pomóg³ w ulepszeniu sekcji na temat tworzenia obrazu CD.


     DDoonn HH.. OOlliivvee <<ddoonn@@aannddrroommeeddaa..ccaammppbbeellllssvviill..eedduu>>
        URL do narzêdzia mkhybrid


     EErrwwiinn ZZooeerr <<eezzooeerr@@wwxxss..nnll>>

     GGeerraalldd CC SSnnyyddeerr <<ggccssnnyydd@@lloooopp..ccoomm>>
        sprawdzi³ nagrywanie CD-ROM-u EXT2 (zobacz 4.4)


     JJaannnnee HHiimmaannkkaa <<sshheemm@@ooyytt..oouulluu..ffii>>
        adres do ³aty dla j±dra potrzebnej do czytania p³yt Joliet.


     JJooeerrgg SScchhiilllliinngg <<sscchhiilllliinngg@@ffookkuuss..ggmmdd..ddee>>
        informacje na temat cdrecord.


     JJooss vvaann GGeeffffeenn <<jjooss@@ttnnjj..pphhyyss..ttuuee..nnll>>
        zauwa¿y³ problem w 4.9

     MMaarrkkuuss DDiicckkeebboohhmm <<mm..ddiicckkeebboohhmm@@uunnii--kkooeellnn..ddee>>

     JJeessppeerr PPeeddeerrsseenn <<jjeewwss@@iimmaaddaa..oouu..ddkk>>

     PPiieerrrree PPffiisstteerr <<pppp@@uupplliifftt..ffrr>>
        pomóg³ przy tworzeniu przepisu jak zrobiæ kopiê 1:1


     RRiicckk CCoocchhrraann <<rriicckk@@mmsscc..ccoorrnneellll..eedduu>>
        wskazówka na temat domy¶lnego wy³±czenia cechy
        roz³±czania/ponownego pod³±czania w sterowniku ncr.


     SStteepphhaann NNooyy <<ssttnnooyy@@mmii..uunnii--kkooeellnn..ddee>>
        informacje i do¶wiadczenia na temat nagrywania p³yt muzycznych.


     SStteepphheenn HHaarrrriiss <<sswweehh@@mmppnn..ccoomm>>
        dostarczy³ wskazówkê na temat zapisu p³yt muzycznych.


     TThhee SShheeeeppyy OOnnee <<kkeerroo@@eessccaappee..ccoomm>>
        zasugerowa³ u¿ycie popsutych p³yt jako podstawkê pod napoje.


     MMaarrttttii..RRaahhkkiillaa@@hhuutt..ffii
        zg³osi³ problem z wcze¶niej zainicjalizowanymi nagrywarkami przy
        starcie przy pomocy loadlin.


  66..11..  OOdd tt³³uummaacczzaa..


  T³umaczenie to jest chronione prawami autorskimi © Bartosza
  Maruszewskiego 1997-1999.  Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja
  na prawach takich samych jak dokument oryginalny.

  Je¶li znalaz³e¶ jakie¶ ra¿±ce b³êdy ortograficzne, gramatyczne,
  sk³adniowe, techniczne to pisz do mnie:

  B.Maruszewski@jtz.org.pl

  Oficjaln± stron± t³umaczeñ HOWTO jest http://www.jtz.org.pl/

  Aktualne wersje przet³umaczonych dokumentów znajduj± siê na tej¿e
  stronie. Dostêpne s± tak¿e poprzez anonimowe ftp pod adresem
  ftp.jtz.org.pl w katalogu /JTZ/.

  Przet³umaczone przeze mnie dokumenty znajduj± siê tak¿e na mojej
  stronie WWW. <http://www.jtz.org.pl/bartek/tlumaczenie.html> S± tam
  te¿ odwo³ania do Polskiej Strony T³umaczeniowej.

  Kontakt z nasz± grup±, grup± t³umaczy mo¿esz uzyskaæ poprzez listê
  dyskusyjn± jtz@ippt.gov.pl. Je¶li chcesz sie na ni± zapisaæ, to wy¶lij
  list o tre¶ci subscribe jtz Imiê Nazwisko na adres
  majordomo@ippt.gov.pl

  Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez t³umacza to:

  ·  odwo³ania do polskich zasobów.