CDROM w Linux-ie
Autor: Jeff Tranter, tranter@pobox.com
v1.13, 23 Stycznia 1998
WWeerrssjjaa ppoollsskkaa:: BBaarrttoosszz MMaarruusszzeewwsskkii BB..MMaarruusszzeewwsskkii@@jjttzz..oorrgg..ppll
v1.1, 28 Sierpnia 1998
Dokument ten opisuje jak zainstalowaæ, skonfigurowaæ i u¿ywaæ napêdy
CD-ROM pod Linux-em. Znajduje siê tu lista obs³ugiwanego sprzêtu oraz
odpowiedzi na wiele czêsto zadawanych pytañ. Celem tego dokumentu jest
jak najszybsze wprowadzenie nowego u¿ytkownika oraz zmniejszenie ruchu
na grupach i listach dyskusyjnych. Dokument ten zosta³ napisany w
standardzie ISO-8859-2. Orygina³ tego dokumentu znajduje siê pod
adresem www.shop.de.
11.. WWpprroowwaaddzzeenniiee..
To jest dokument "Linux CD-ROM HOWTO". Przeznaczony on jest jako
szybki podrêcznik zawieraj±cy wszystko co musisz wiedzieæ, aby
zainstalowaæ i skonfigurowaæ CD-ROM pod Linux-em. Zawarte s± tutaj
tak¿e odpowiedzi na czêsto zadawane pytania oraz podane s± odwo³ania
do innych ¼róde³ informacji zwi±zanych z aplikacjami i technik± CD-
ROM.
11..11.. PPooddzziiêêkkoowwaanniiaa..
Wiêkszo¶æ z tych informacji pochodzi z dokumentaji, z plików
¼ród³owych dostarczanych wraz z j±drem Linux-a, z FAQ grupy
dyskusyjnej alt.cd-rom <news:alt.cd-rom> oraz od u¿ytkowników Linux-a.
Dziêki pakietowi sgml-tools
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/utils/text/> dokument ten
jest dostêpny w kilku formatach, wszystkie wygenerowane z jednego
pliku ¼ród³owego.
11..22.. HHiissttoorriiaa ddookkuummeennttuu..
WWeerrssjjaa 11..00
Pierwsza wersja dostêpna publicznie.
WWeerrssjjaa 11..11
CDU33A jest wyra¼nie obs³ugiwany od j±dra 1.1.20; uwagi na temat
Reveal FIX; info na temat czytania ¶cie¿ek audio; info na temat
kilku sterowników alfa; dodano sekcjê Rozwi±zywanie problemów;
kilka innych mniejszych dodatków.
WWeerrssjjaa 11..22
system plików ISO-9660 musi byæ montowany tylko-do-odczytu
pocz±wszy od j±dra 1.1.33; wyja¶nione, ¿e SB16 SCSI jest
obs³ugiwane i nowsze napêdy Aztech nie s±; odwo³ania do
programów photocd i xpcd; notka na temat nowej cechy SBPCD "auto
eject".
WWeerrssjjaa 11..33
Ma³a zmiana co do tego, ¿e cecha "eject" w SBPCD jest domy¶lnie
wy³±czona od j±dra 1.1.49; dodana informacja o dyskach XA i jak
je zidentyfikowaæ
WWeerrssjjaa 11..44
HOWTO dostêpne jest teraz w innych jêzykach; napêdy IBM i
Longshine s± obs³ugiwane przez SBPCD; alfa sterownik dla napêdów
Aztech; sterownik CDU-33 ju¿ nie szuka automatycznie, obs³uguje
PhotoCD i audio; obs³ugiwane s± wiêcej ni¿ 2 napêdy SCSI; nowy
sterownik dla IDE; przypomnienie o sprawdzeniu ustawienia
zworek; mo¿na ju¿ ustawiæ SBPCD auto-eject przez IOCTL; lista
napêdów z obs³ug± wielosesyjno¶ci; pytanie na temat b³yskania
¶wiate³ka na CDU-33
WWeerrssjjaa 11..55
Du¿a aktualizacja (by³em zajêty); dokument umieszczony w
warunkach GPL; informacja na temat wielu nowych sterowników w
j±drze; wiêcej informacji na temat konfiguracji i rozwi±zywania
problemów; dodano wiele odwo³añ HTML; i wiele innych mniejszych
zmian.
WWeerrssjjaa 11..66
Dodane odwo³anie do programu eject; pytanie o ³atê dla praw
dostêpu plików; odwo³anie do strony Creative Labs; odwo³anie do
FAQ ATA/EIDE i serwera FTP; uwaga, ¿e wiele napêdów Creative
Labs i Mitsumi to ju¿ EIDE; wzmianka o Supermount; napêdy podane
jako obs³uguj±ce dane cyfrowe s± przestarza³e, zobacz cdda2wav;
wiêcej informacji na temat zapisu p³yt CD; informacja o
wielodyskowych napêdach EIDE; poprawione kilka lietrówek.
WWeerrssjjaa 11..77
nowa wersja j±dra; wiêkszo¶æ plików README zosta³± przeniesiona
do /usr/src/linux/Documentation; niektóre sterowniki nie s± ju¿
eksperymentalne; kilka nastêpnych obs³ugiwanych napêdów; wyra¼ne
wskazanie, ¿e wiêkszo¶æ napêdów jest teraz IDE/ATAPI; dodane
pytania o obs³ugê Plug and Play i identyfikacji prêdko¶ci
napêdu; listy dyskusyjne vger zosta³y zamkniête; inne ró¿ne
drobne zmiany.
WWeerrssjjaa 11..88
pytania o to czemu CD-ROM przestaje pracowaæ po zainstalowaniu;
sterownik aztcd obs³uguje teraz dwa napêdy CyCDROM; kolejne
pro¶by, ¿eby nie u¿ywaæ sterownika SBPCD z napêdami IDE; obs³uga
zmiany dysków w niektórych napêdach ATAPI; uwaga na temat
(braku) obs³ugi napêdów pod³±czanych przez port równoleg³y;
najnowsze stabilne j±dro to 2.0; inne ró¿ne drobne zmiany.
WWeerrssjjaa 11..99
kilka starych pytañ usuniête; nowy adres pocztowy autora;
dostêpne t³umaczenie Chiñskie; zmienione kilka odwo³añ, aby
wskazywa³y na najnowsze pakiety programów; wiêcej informacji na
temat ksi±¿ek multimedialnych; ma³e zmiany literówek i
gramatyczne.
WWeerrssjjaa 11..1100
wyja¶nienie, ¿e nowe napêdy Aztech s± ATAPI; dodane opcje CDU31A
dla modularnego sterownika; opcja montowania do czytania plików
ukrytych; doda³em sze¶ciomiesiêczn± "datê wa¿no¶ci"; nowy URL do
strony WWW o ksi±¿ce; mniejsze zmiany literówek i gramatyczne.
WWeerrssjjaa 11..1111
dodane odwo³ania na temat napêdów pod³±czanych przez porty
równoleg³e; dodana informacja o sterowniku bpcd; nowy URL dla
wersji Chiñskiej; kolejny sterownik CR-56x; informacje na temat
startowalnych (bootable) p³yt; odpowied¼ na pytanie o CD-ROM
API; "Linux Multimedia Guide" jest teraz dostêpny po japoñsku i
francusku.
WWeerrssjjaa 11..1122
dodany odwo³anie do polskiego t³umaczenia; CD-Writing ju¿ nie
jest mini-HOWTO; dodane dwa pytania odno¶nie systemu plików
Joliet
WWeerrssjjaa 11..1133
dodane pozycje dla indeksu [Od t³um.: jeszcze nie w polskiej
wersji.]; HOWTO umieszczone pod licencj± LDP zamiast GPL;
SuperProbe zamienione na odwo³anie do automountera opartego na
j±drze.
11..33.. NNoowwee wweerrssjjee tteeggoo ddookkuummeennttuu..
Nowe wersje bêd± wysy³ane okresowo na grupê dyskusyjn±
comp.os.linux.answers <news:comp.os.linux.answers>. Bêd± tak¿e
umieszczane w ró¿nych archiwach sk³aduj±cych takie dokumenty w³±cznie
z ftp.icm.edu.pl <ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/>
- polsk± kopi± SunSITE.
Hipertekstowe wersje tego i wielu innych HOWTO s± dostêpne na wielu
strona WWW, w³±czaj±c http://sunsite.icm.edu.pl/
<http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation>. Wiêkszo¶æ
dystrybucji Linux-a na CD-ROM-ach zawiera HOWTO, czêsto w katalogu
/usr/doc/, mo¿na tak¿e kupiæ drukowane wersje u ró¿nych dystrybutorów.
Czasami wersje dostêpne na kompaktach, serwerach ftp, drukowane s±
przestarza³e. Je¶li data tego HOWTO jest starsza ni¿ 6 miesiêcy, to
przypuszczalnie dostêpna jest ju¿ nowsza wersja.
Francuskie t³umaczenie Bruno Corneca
<mailto:cornec@stna7.stna.dgac.fr> dostêpne jest pod adresem
ftp.ibp.fr <ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/>.
Japoñskie t³umaczenie Itsushi Minoura <mailto:minoura@uni.zool.s.u-
tokyo.ac.jp> dostêpne jest pod adresem jf.linux.or.jp
<http://jf.linux.or.jp/JF/JF.html/>.
Chiñskie t³umaczenie (kodowanie BIG-5) Yung-kang Wu
<mailto:yorkwu@ms4.hinet.net> dostêpne jest pod adresem
linux.ntcic.edu.tw
<http://linux.ntcic.edu.tw/~yorkwu/linux/howto/cdrom/>.
Polskie t³umaczenie w³a¶nie czytasz.
Wiêkszo¶æ t³umaczeñ tego i innych HOWTO mo¿na tak¿e znale¼æ pod
adresem ftp.icm.edu.pl
<ftp://ftp,icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/translations>
Je¶li przet³umaczy³e¶ to HOWTO na inny jêzyk, daj mi znaæ a do³±czê
tutaj odwo³anie.
11..44.. KKoommeennttaarrzzee..
Polegam na tobie, czytelniku, aby uczyniæ to HOWTO u¿ytecznym. Je¶li
masz jakie¶ sugestie, poprawki, czy komentarze, proszê przy¶lij mi je
tranter@pobox.com <mailto:tranter@pobox.com>, a spróbuje zawrzeæ je w
nastêpnej wersji.
Jestem tak¿e chêtny odpowiadaæ na ogólne pytania dotycz±ce CD-ROM-ów w
Linux-ie. Zanim zadasz takie pytanie, przeczytaj proszê wszystkie
informacje zawarte tutaj, a potem wy¶lij mi szczegó³owe informacje o
twoim problemie. Nie zadawaj proszê pytañ na temat u¿ywania CD-ROM-ów
w innych systemach ni¿ Linux.
Je¶li wydasz ten dokument na CD-ROM-ie albo w jakiej¶ trwa³ej kopii,
to prosi³bym o przys³anie mi autorskiej kopii; zapytaj mnie poczt±
elektroniczn± o zwyk³y adres pocztowy. Rozwa¿ tak¿e czy mo¿esz
udzieliæ jakiej¶ dotacji na rzecz "Linux Documentation Project", aby
wspomóc darmow± dokumentacjê dla Linux-a. Skontaktuj siê z
koordynatorem Linux HOWTO, Timem Bynamem <mailto:linux-
howto@sunsite.unc.edu>, aby uzyskaæ wiêcej informacji.
11..55.. WWaarruunnkkii ddyyssttrryybbuuccjjaa..
Prawa autorskie nale¿± do Jeffa Trantera (C) 1995-1998.
Dokument ten mo¿e byæ dystrybuowany na warunkach ustalonych w licencji
LDP (
<http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation/COPYRIGHT.html>)
22.. TTeecchhnnoollooggiiaa CCDD--RROOMM..
"CD-ROM jest pamiêci± tylko-do-odczytu a system audio dla p³yt kompaktowych
jest dostêpny jako pakiet danych cyfrowych. Kiedy s³uchasz
p³yt z muzyk±, w³ó¿ proszê wtyczkê od s³uchawek do karty d¼wiêkowej."
-- z podrêcznika CD-ROM-u
Nie panikuj! ¦wiat technologii CD-ROM nie jest taki skomplikowany jak
twój podrêcznik.
CD-ROM to skrót od "Compact Disc Read Only Memory", no¶nik danych
wykorzystuj±cy laser optyczny, aby mikroskopijne zag³êbienia na
aluminiowanej warstwie dysku poliwêglanowego. Ten sam format u¿ywany
jest dla p³yt muzycznych. Z powodu du¿ej pojemno¶ci, niezawodno¶ci i
niskiego kosztu, CD-ROM sta³ siê najbardziej popularnym medium do
zapisywania danych.
Pojemno¶æ CD-ROM-u to oko³o 650 MB, równowarto¶æ 500 dyskietek 3,5"
lub 250.000 wklepanych stron.
Napêdy pierwszej generacji (znane jako _p_o_j_e_d_y_n_c_z_e_j _p_r_ê_d_k_o_¶_c_i),
pracowa³y z prêdko¶ci± ok. 150 kb/s. Producenci sprzêtu zaprezentowali
potem napêdu podwójnej prêdko¶ci (300 kb/s), czterokrotnej prêdko¶ci
(600 kb/s) i szybsze. Kiedy ja to piszê, s± ju¿ dostêpne napêdu o
prêdko¶ci 24-krotnej.
Wiêkszo¶æ napêdów CD-ROM u¿ywa albo "Small Computer Systems Interface"
(SCSI), ulepszony interfejs IDE ATAPI, albo interfejs sprzedawcy. Maj±
zwykle tak¿e mo¿liwo¶æ s³uchania p³yt muzycznych poprzez zewnêtrzne
s³uchawki, albo wyj¶cie zewnêtrzne. Niektóre kompakty pozwalaj± tak¿e
na czytanie ramek danych z kompaktu muzycznego w formie cyfrowej.
CD-ROM-y s± zwykle sformatowane systemem plików ISO-9660 (wcze¶niej
zwanym _H_i_g_h _S_i_e_r_r_a). Format ten ogranicza nazwy plików do stylu MS-
DOS-a (8+3). _R_o_c_k _R_i_d_g_e _E_x_t_e_n_s_i_o_n_s wykorzystuje niezdefiniowane pola w
standardzie ISO-9660, aby obs³ugiwaæ d³u¿sze nazwy i dodatkowo
informacje typowo unix-owe (w³a¶ciciel pliku, symboliczne dowi±zania
itp.)
_P_h_o_t_o_C_D to standard rozwiniêty przez Kodak-a dla zapisywania
fotografii jako danych cyfrowych na CD-ROM-ach. Posiadaj±c odpowiednie
oprogramowanie, mo¿esz te obrazki ogl±daæ, obrabiaæ je lub wys³aæ na
drukarkê. Informacje mog± byæ pó¼niej dodane do PhotoCD; jest to znane
jako _w_i_e_l_o_s_e_s_y_j_n_o_¶_æ.
Nagrywarki CD (CD-R) s± tak¿e dostêpne i s± coraz bardziej op³acalne.
U¿ywaj± one innych ¶rodków i specjalizowanego wyposa¿enia do
nagrywania, ale p³yta wynikowa mo¿e byæ odczytana przez jakikolwiek
napêd CD-ROM.
W przysz³o¶ci spodziewa siê, ¿e sprzedawy CD-ROM-ów zaoferuj± nowe
technologie, które bêd± zwiêksza³y pojemno¶æ wraz ze wzrostem
zapotrzebowania.
33.. OObbss³³uuggiiwwaannyy sspprrzzêêtt..
W sekcji tej znajduj± siê sterowniki oraz interfejsy, które s± obecnie
obs³ugiwane przez Linux-a. Informacje oparte s± na najnowszym
stabilnym j±drze - 2.0.33. Rozwojowe j±dra (2.1.x) s± tak¿e dostêpne,
ale nie ma gwarancji, ¿e bêd± stabilne.
Informacje te s± wa¿ne tylko dla Linux-a na platformie Intel. Wiele z
nich mo¿na tak¿e zastosowaæ dla innych platform, ale nie mam ¿adnych
do¶wiadczeñ czy informacji z pierwszej rêki.
33..11.. NNaappêêddyy AATTAAPPII CCDD--RROOMM..
ATAPI (ATA Packet Interface) jest protoko³em do kontrolowania urz±dzeñ
masowego zapisu. Tworzy on interfejs ATA (AT Attachment), oficjalna
standardowa nazwa ANSI dla intrfejsów IDE rozwijanych dla napêdów
dysków twardych. ATAPI jest popularnie stosowany do dysków twardych,
CD-ROM-ów, ta¶m i innych urz±dzeñ. Obecnie najbardziej popularny
interfejs - oferuje wiêkszo¶æ funkcji SCSI, bez drogich kontrolerów
czy kabli.
J±dro Linux-a ma sterownik urz±dzenia, który powinien wspó³pracowaæ z
ka¿dym napêdem CD-ROM ATAPI. Sprzedawcy dostarczaj±cy kompatybilne
napêdy to: Aztech, Mitsumi, NEC, Sony, Creative Labs i Vertos. Je¶li
naby³e¶ ostatnio napêd CD-ROM, szczególnie je¶li jest on czterokrotnej
prêdko¶ci lub szybszy, to jest to prawie na pewno IDE/ATAPI.
33..22.. NNaappêêddyy SSCCSSII..
SCSI (Small Computer Systems Interface) jest popularnym formatem dla
napêdów CD-ROM. G³ównymi zaletami s± rozs±dnie szybka prêdko¶æ
dzia³ania, mo¿liwo¶æ pod³±czania wielu urz±dzeñ, i obs³uga na wielu
platformach komputerowych. Jedn± z wad jest droga karta kontrolera i
kabli.
Ka¿dy napêd CD-ROM SCSI z blokami o rozmiarze 512 lub 2048 bajtów
powinien dzia³aæ pod Linxu-em; zawiera siê tu stanowcza wiêkszo¶æ
napêdów CD-ROM dostêpnych na rynku.
Bêdziesz tak¿e potrzebowa³ obs³ugiwanej karty SCSI; w SCSI HOWTO
<ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO>
znajdziesz wiêcej informacji na temat interfejsów sprzêtowych.
Zauwa¿, ¿e niektóre CD-ROM-y zawieraj± swoje w³asne kontrolery ze
zmodyfikowanym interfejsem, który nie jest w peni kompatybilny z SCSI
(np. mo¿e nie pozwalaæ na dodawanie innych urz±dzeñ na szynie SCSI).
Taki sprzêt raczej _n_i_e bêdzie dzia³aæ na Linux-ie.
33..33.. NNaappêêddyy CCDD--RROOMM zz ww³³aassnnyymm iinntteerrffeejjsseemm..
Dostêpne jest kilka takich CD-ROM-ów; interfejs jest z regu³y
dostarczany na karcie d¼wiêkowej. Proste karty z takimi interfejsami
równorzêdnymi do tych na kartach d¼wiêkowych s± tak¿e dostêpne. Napêdy
te s± z regu³y tañsze i mniejsze ni¿ napêdy SCSI. G³ównymi ich wadami
s± brak stadaryzacji i mo¿liwo¶ci rozszerzania.
Zauwa¿, ¿e w³asne interfejsy s± czasami mylnie nazywane interfejsami
IDE, poniewa¿ tak jak dyski IDE, u¿ywaj± prostego interfejsu opartego
na szynie PC/AT. ¯eby zwiêkszyæ ca³e zamieszanie niektórzy dostawcy,
najczê¶ciej Creative Labs, dostarczyli wiele ró¿nych typów napêdów CD-
ROM i oferowali swoje interfejsy, interfejsy SCSI i ATAPI na swoich
kartach d¼wiêkowych.
W tabeli poni¿ej znajduj± siê napêdy CD-ROM z w³asnymi interfejsami,
które dzia³aj± pod Linux-em. Sterowniki dla dodatkowych urz±dzeñ mog±
byæ dostêpne w ostatniej wersji rozwojowej j±dra albo jako ³aty do
j±dra. Te drugie mo¿na najczê¶ciej znale¼æ na ftp.icm.edu.pl
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/kernel/patches/cdrom/>.
Sprawd¼ tak¿e ostatnie informacje zawarte w plikach README
dostarczanych wraz z j±drem Linux-a umieszczonych w katalogu
/usr/src/linux/Documentation/cdrom.
Napêdy CD-ROM ze swoimi interfejsami
Sprzedawca Model Sterownik w j±drze Uwagi
------ ----- ------------- --------
Panasonic CR-521 sbpcd 1
Panasonic CR-522 sbpcd 1
Panasonic CR-523 sbpcd 1
Panasonic CR-562 sbpcd 1
Panasonic CR-563 sbpcd 1
Creative Labs CD-200 sbpcd
IBM External ISA sbpcd 2
Longshine LCS-7260 sbpcd
Teac CD-55A sbpcd
Sony CDU-31A cdu31a
Sony CDU-33A cdu31a
Sony CDU-535 sonycd535 3
Sony CDU-531 sonycd535
Aztech CDA268-01A aztcd 4
Orchid CDS-3110 aztcd
Okano/Wearnes CDD110 aztcd
Conrad TXC aztcd
CyCDROM CR520ie aztcd
CyCDROM CR940ie aztcd
GoldStar R420 gscd 5
Philips/LMS CM206 cm206 6
Mitsumi CRMC LU005S mcd/mcdx 7, 8
Mitsumi FX001 mcd/mcdx 7, 8
Optics Storage Dolphin 8000AT optcd
Lasermate CR328A optcd
Sanyo H94A sjcd
various various isp16 9
MicroSolutions Backpack bpcd
Uwagi:
1. Te napêdy mog± byæ sprzedawane pod nazw± Creative labs, Panasonic,
matsushita lub Kotobuki.
2. Ten napêd jest taki sam jak Panasonic CR-562.
3. Mo¿e byæ tak¿e sprzedawany jako Procomm.
4. Ten sterownik jest tylko do CDA268-01A. Inne modele, w³±cznie z
CDA268-03I i CDA269-031SE nie maj± w³asnych interfejsów i powinny
u¿ywaæ sterownika IDECD (ATAPI) zawartego w j±drze.
5. Mo¿e byæ tak¿e sprzedawany jako czê¶æ pakietu Reveal Multimedia Kit
6. Philips CM205 nie jest obs³ugiwany przez ten sterownik, ale jest
osobny sterownik alfa lmscd0.4.tar.gz dostêpny na ftp.icm.edu.pl
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/kernel/patches/cdrom/>.
7. Mo¿e byæ tak¿e sprzedawany jako Radio Shack.
8. S± dostêpne dwa sterowniki. "mcd" jest oryginalny i "mcdx" jest
nowszym z wiêksz± ilo¶ci± funkcji (ale mo¿liwe, ¿e mniej stabilny).
9. Ten sterownik dzia³a z napêdami CD-ROM, które s± do³±czone do
interfejsu na kartach d¼wiêkowych ISP16, MAD16 albo Mozart.
Je¶li napêd podany w powy¿szej li¶cie nie jest obs³ugiwany przez
j±dro, to pewnie musisz uaktualniæ je do nowszej wersji.
Je¶li twój napêd nie jest którym¶ z podanych wy¿ej, szczególnie je¶li
zosta³ kupiony ostatnio i jest czterokrotnej prêdko¶ci lub szybszy, to
najprzypuszczalnej u¿ywa on interfejsu IDE/ATAPI, wymienionego w
poprzedniej sekcji. _P_r_o_s_t_y_m _n_a_j_p_o_p_u_l_a_r_n_i_e_j_s_z_y_m _b_³_ê_d_e_m _p_o_p_e_³_n_i_a_n_y_m
_p_r_z_e_z _u_¿_y_t_k_o_w_n_i_k_ó_w _C_D_-_R_O_M_-_u _n_a _L_i_n_u_x_-_i_e _j_e_s_t _z_a_k_³_a_d_a_n_i_e_, _¿_e _k_a_¿_d_y
_n_a_p_ê_d _p_o_d_³_±_c_z_o_n_y _d_o _k_a_r_t_y _S_o_u_n_d_B_l_a_s_t_e_r _p_o_w_i_n_i_e_n _u_¿_y_w_a_æ _s_t_e_r_o_w_n_i_k_a
_S_B_P_C_D. Creative Labs i wiêkszo¶æ innych sprzedawców nie sprzedaj± ju¿
napêdów z w³asnymi interfejsami, przychylaj± siê do standardu
ATAPI/IDE.
33..44.. NNaappêêddyy ppoodd³³±±cczzaannee pprrzzeezz ppoorrttyy rróówwnnoolleegg³³ee..
Niektórzy sprzedawcy sprzedaj± takie w³a¶nie CD-ROM-y. Jedyny napêd
tego rodzaju obs³ugiwany obecnie przez Linux-a, to MicroSolutions
Backpack.
Sterowniki dla jeszcze kilku takich napêdów s± dostêpne osobno jako
³aty na j±dro albo ³adowalne modu³y. Najnowsze informacje na ten temat
mo¿esz znale¼æ pod adresem <http://www.torque.net/linux-pp.html>.
33..55.. KKoolleejjnnee sstteerroowwnniikkii..
Jest jeszcze jeden sterownik w j±drze dla napêdów Panasonic/Matsushita
CR-56x - pcd-0.29.tar.gz. Napisany zosta³ przez Zoltana Vorosbaranyi.
Mo¿na go znale¼æ pod adresem ftp.tarki.hu
<ftp://ftp.tarki.hu/pub/linux/pcd/>.
44.. IInnssttaallaaccjjaa..
1. Instalacja sprzêtu.
2. Konfiguracja i kompilacja j±dra.
3. Tworzenie plików urz±dzeñ i ustawianie parametrów startowych.
4. Startowanie j±dra.
5. Montowanie no¶nika.
Kolejne sekcje omawiaj± ka¿dy ten punkt w szczegó³ach.
44..11.. IInnssttaallaaccjjaa sspprrzzêêttuu..
Postêpuj zgodnie ze wskazówkami producenta, albo popro¶ sprzedawcê o
zainstalowanie. Szczegó³y bêd± siê ró¿ni³y w zale¿no¶ci od tego czy
napêd jest wewnêtrzny czy zewnêtrzny, od typu interfejsu. Nie ma
¿adnych specjalnych wymagañ instalacyjnych co do Linux-a. Mo¿esz
musieæ poustawiaæ odpowiednio zworki na napêdzie i/lub karcie z
interfejsem; niektóre sterowniki w j±drze zawieraj± pliki README, w
których s± takie informacje.
Jak to jest wyja¶nione w pliku ide-cd, CD-ROM-y ATAPI powinny byæ
ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave" je¶li tylko jedno
urz±dzenie IDE jest pod³±czone do interfejsu (chocia¿ w ostatnich
j±drach to ograniczenie nie jest ju¿ stosowane).
44..22.. KKoonnffiigguurraaccjjaa ii kkoommppiillaaccjjaa jj±±ddrraa..
Je¶li instalujesz Linux-a z CD-ROM-u to najprawdopodobniej u¿yjesz
dyskietek "boot" i/lub "root" dostarczonych jako czê¶æ dystrybucji
Linux-a. Je¶li jest to mo¿liwe, powiniene¶ wybraæ dyskietkê startow± z
j±drem zawieraj±cym sterownik dla twojego CD-ROM-u. Je¶li nie mo¿esz
znale¼æ takiej dyskietki, to jest kilka rozwi±zañ:
1. Instalacja przez sieæ.
2. Wystartuj DOS-a i zainstaluj pliki Linux-a na swoim dysku twardym
3. Wystartuj DOS-a i stwórz odpowiednie dyskietki do instalacji Linux-
a
4. Znajd¼ kogo¶, kto mo¿e ci zrobiæ dyskietkê startow± z odpowiednim
sterownikiem.
W Installation-HOWTO <http://www.jtz.org.pl/Html/Install-
HOWTO.pl.html> (dostêpnym równie¿ w jêzyku polskim) znajdziesz wiêcej
informacji na temat instalacji Linux-a. Je¶li kupi³e¶ Linux-a na CD-
ROM-ie, to przypuszczalnie zawarte s± jakie¶ informacje dotycz±ce
instalacji (taka ma³a ksi±¿eczka wewn±trz skrzyneczki na bi¿uteriê
i/lub pliki na p³ycie).
Po zainstalowaniu Linux-a, wiêkszo¶æ u¿ytkowników chce skompilowaæ
j±dro, zwykle z jednego z tych powodów:
· aby obs³ugiwaæ napêd CD-ROM albo inny sprzêt
· ¿eby mieæ nowsze j±dro
· ¿eby zwolniæ pamiêæ minimalizuj±c rozmiar j±dra
Szczegó³y na temat kompilacji j±dra mo¿na znale¼æ w Kernel-HOWTO
<http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html> dostêpnym w jêzyku
polskim. Ja wspomnê tutaj tylko kilka rzeczy specyficznych dla CD-
ROM-ów.
Oczywi¶cie, musisz zaznaczyæ obs³ugê swojego CD-ROM-u podczas
wykonywania polecenia "make config".
Je¶li masz CD-ROM ATAPI, to musisz odpowiedzieæ "yes" na te pytania:
Enhanced IDE/MFM/RLL disk/cdrom/tape support (CONFIG_BLK_DEV_IDE) [Y/n/?]
Include IDE/ATAPI CDROM support (CONFIG_BLK_DEV_IDECD) [Y/n/?]
dla napêdów SCSI w³±cz te opcje:
SCSI support (CONFIG_SCSI) [Y/n/m/?]
SCSI CD-ROM support (CONFIG_BLK_DEV_SR) [Y/n/m/?]
W³±cz tak¿e obs³ugê swojego kontrolera:
Adaptec AHA152X support (CONFIG_SCSI_AHA152X) [Y/n/m/?]
Dla napêdów z w³asnymi interfejsami w³±cz odpowiedni sterownik. Mo¿esz
u¿yæ tabeli podanej wcze¶niej, aby zobaczyæ jaki sterownik jest
potrzebny dla twojego modelu.
Wirtualnie wszystkie CD-ROM-y u¿ywaj± systemu plików ISO-9660, wiêc
musisz tak¿e w³±czyæ jego obs³ugê:
ISO9660 cdrom filesystem support (CONFIG_ISO9660_FS) [Y/n/m/?]
Chocia¿ nie jest to potrzebne do dzia³ania CD-ROM-u, je¶li masz kartê
d¼wiêkow±, która jest obs³ugiwana przez Linux-a, to mo¿esz tak¿e
do³±czyæ jej obs³ugê. Odpowiednim dokumentem bêdzie tutaj Sound-HOWTO
<http://www.jtz.org.pl/Html/Sound-HOWTO.pl.html> dostêpne tak¿e w
jêzyku polskim.
Powiniene¶ potem postêpowaæ zgodnie ze zwyk³± procedur± kompilacji i
instalacji j±dra. Nie startuj nowego j±dra dopóki nie stworzysz plików
urz±dzeñ i nie ustawisz parametrów startowych tak jak to jest opisane
w nastêpnej sekcji.
Obs³uga systemu plików ISO-9660, tak jak prawie wszystkie sterowniki
do CD-ROM-ów mo¿e byæ stworzona jako ³adowalny modu³. Pozwala to na
³adowanie i usuwanie go z pamiêci bez potrzeby restartu komputera,
uwalniaj±c pamiêæ. Polecam, zeby¶ spróbowa³ najpierw zainstalowaæ CD-
ROM ze sterownikami wkompilowanymi w j±dro. Jak u¿ywaæ modu³ów opisane
jest w dokumentaji do³±czonej do nich i w Kernel-HOWTO
<http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html>.
Je¶li twój napêd nie jest obs³ugiwany przez twoje j±dro, to musisz
pewnie uaktualniæ je.
Mo¿liwe te¿, ¿e musisz u¿yæ sterownika, który dostarczany jest osobno.
To z regu³y ³±czy siê z ³ataniem j±dra. Jeszcze raz Kernel-HOWTO
<http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html> wyja¶nia jak siê to
robi.
Zauwa¿, ¿e mo¿esz tak¿e wybraæ konfiguracjê a'la menu poleceniem "make
menuconfig" oraz konfiguracjê w okienkach X11 "make xconfig".
Wszystkie trzy rodzaje konfiguracji maj± podrêczn± pomoc.
44..33.. TTwwoorrzzeenniiee pplliikkóóww uurrzz±±ddzzeeññ ii uussttaawwiiaanniiee ppaarraammeettrróóww ssttaarrttoowwyycchh..
J±dro u¿ywa plików urz±dzeñ aby zidentyfikowaæ którego sterownika
urz±dzeñ u¿yæ. Je¶li masz standardow± dystrybucjê, to mo¿liwe, ¿e
stworzy³e¶ te pliki podczas instalacji. Na przyk³ad w Slackware jest
narzêdzie setup w postaci menu, które zawiera ustawienie CD-ROM-u oraz
wiêkszo¶æ systemów ma skrypt /dev/MAKEDEV. Je¶li nie u¿yjesz tych
metod, to mo¿esz to zrobiæ rêcznie, jak to jest opisane dalej w tym
dokumencie. Nawet je¶li skorzystasz z tych metod, to zaleca siê ¿eby¶
chocia¿ zweryfikowa³ te pliki z informacjami zawartymi tutaj.
Pliki urz±dzeñ tworzy siê poleceniami wykonywanymi w pow³oce, w
zale¿no¶ci od twojego napêdu. Powiniene¶ to robiæ jako root. Zauwa¿,
¿e niektóre dystrybucje Linux-a mog± u¿ywaæ trochê innego nazewnictwa
ni¿ podane tutaj.
Zaleca siê tak¿e, ¿eby¶ zrobi³ symboliczne dowi±zanie do urz±dzenia
CD-ROM-u, aby ³atwiej je zapamiêtaæ. Na przyk³ad, dowi±zanie dla
napêdu IDE, który jest drugim urz±dzeniem na drugim interfejsie,
nale¿y zrobiæ poleceniem:
# ln -s /dev/hdd /dev/cdrom
Je¶li chcesz s³uchaæ p³yt audio, to bêdziesz musia³ ustawiæ
odpowiednie prawa dostêpu dla pliku urz±dzenia (tego prawdziwego, a
nie dowi±zania), aby pozwoliæ wszystkim u¿ytkownikom z niego czytaæ,
np.
# chmod 664 /dev/hdd
# ls -l /dev/hdd
brw-rw-r-- 1 root disk 22, 64 Feb 4 1995 /dev/hdd
Podczas startu Linux-a, sterownik urz±dzenia próbuje sprawdziæ czy
obecne s± odpowiednie urz±dzenia, zwykle robi to, sprawdzaj±c
specyficzne adresy. Wiele z tych sterowników sprawdza kilka adresów,
ale z powodu ró¿nic w konfiguracji, mo¿liwych konfliktów urz±dzeñ,
ograniczeñ sprzêtowych, potrzebuj± one czasami pomocy w identyfikacji
adresów i innych parametrów. Wiêkszo¶æ sterowników obs³uguje opcje
podawane w linii poleceñ j±dra, aby przekazaæ te informacje do
sterownika urz±dzenia. Mo¿e siê to odbyæ interaktywnie, albo czê¶ciej,
wpisuj±c tê informacjê do konfiguracji programu ³aduj±cego system. Np.
przy LILO, doda³by¶ do swojego pliku /etc/lilo.conf polecenie append,
takie jak poni¿ej:
append = "sbpcd=0x230,SoundBlaster"
Wiêcej informacji znajdziesz w dokumentacji do LILO.
W nastêpnej sekcji omówiê sprawy dotycz±ce konkretnych sterowników,
w³±cznie z plikami urz±dzeñ, parametrami startowymi i mo¿liwo¶ciami
poszczególnych sterowników. Przypuszczalnie powiniene¶ przeczytaæ
tylko sekcjê dla twojego typu napêdu. Pliki README s± zwykle w
katalogu /usr/src/linux/Documentation/cdrom.
44..33..11.. SStteerroowwnniikk ssbbppccdd..
Autor g³ówny: Eberhard Moenkeberg (emoenke@gwdg.de)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak (but not all drives)
Obs³uga wielu napêdów: tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: tak (CR-562, CR-563, CD-200 only)
Automatyczne wykrywanie: tak
Plik urz±dzenia: /dev/sbpcd, major 25
Plik konfiguracyjny: sbpcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Matsushita/Panasonic CDROM support?
Plik README: sbpcd
Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
sbpcd=<io-address>,<interface-type>
Pierwszy parametr to adres bazowy urz±dzenia (np. 0x230) a <interface-
type> to jedno z "SoundBlaster", "LaserMate" lub "SPEA". W pliku
sbpcd.h znajdziesz wskazówki którego typu interfejsu u¿yæ. Parametr
sbpcd=0 wy³±cza automatyczne wykrywanie, wy³±czaj±c tym samym
sterownik.
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
# mknod /dev/sbpcd b 25 0
Obs³ugiwane jest do czterech napêdów na kontrolerze. Nastêpne trzy
napêdy na pierwszym kontrolerze mia³yby numery poboczne urz±dzenia od
1 do 3. Je¶li masz wiêcej ni¿ jeden kontroler, stwórz urz±dzenia z
liczb± g³ówn± 26, 27 i 28, a¿ do maksimum 4 kontrolerów (to w sumie 16
napêdów CD-ROM; mam nadziejê, ¿e dla wiêkszo¶ci u¿ytkowników to
wystarczaj±co :-).
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku sbpcd.
_J_e_¶_l_i _k_u_p_i_³_e_¶ _o_s_t_a_t_n_i_o _n_a_p_ê_d _C_D_-_R_O_M_, _t_o _n_i_e _z_a_k_³_a_d_a_j_, _¿_e _j_e_¶_l_i
_p_o_d_³_±_c_z_y _s_i_ê _g_o _d_o _k_a_r_t_y _S_o_u_n_d_B_l_a_s_t_e_r_, _t_o _p_o_w_i_n_i_e_n _o_n _u_¿_y_w_a_æ _t_e_g_o
_s_t_e_r_o_w_n_i_k_a_. _W_i_ê_k_s_z_o_¶_æ _n_a_p_ê_d_ó_w _s_p_r_z_e_d_a_w_a_n_y_c_h _t_e_r_a_z _p_r_z_e_z _C_r_e_a_t_i_v_e _L_a_b_s
_t_o _n_a_p_ê_d_y _E_I_D_EATAPI.
44..33..22.. SStteerroowwnniikk SSoonnyyccdduu553355..
Autor g³ówny: Ken Pizzini (ken@halcyon.com)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: nie
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/sonycd535, major 24
Plik konfiguracyjny: sonycd535.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Sony CDU535 CDROM support?
Plik README: sonycd535
Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
sonycd535=<io-address>
<io-address> oznacza adres bazowy kontrolera (np. 0x320).
Alternatywnie mo¿esz ustawiæ ten adres w pliku sonycd535.h i
wkompilowaæ tê warto¶æ na sta³e.
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
# mknod /dev/sonycd535 b 24 0
Niektóre dystrybucje Linux-a u¿ywaj± /dev/sonycd dla tego urz±dzenia.
Starsze wersje sterownika u¿ywa³y g³ównego numeru 21; upewnij siê, ¿e
twój plik urz±dzenia jest poprawny.
Sterownik ten by³ wcze¶niej dystrybuowany jako ³ata, ale teraz jest
czê¶ci± standardowego j±dra. Wiêcej informacji na temat tego strownika
znajdziesz w pliku sonycd535.
44..33..33.. SStteerroowwnniikk ccdduu3311aa
Autor g³ówny: Corey Minyard (minyard@-rch.cirr.com)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: tak
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/cdu31a, major 15
Plik konfiguracyjny: cdu31a.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Sony CDU31A/CDU33A CDROM support?
Plik README: cdu31a
Sterownik ten przyjmuje opcje w postaci:
cdu31a=<io-address>,<interrupt>,PAS
Pierwszy numer, to adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Drugi jest
numerem przerwania, którego nale¿y u¿yæ (0 oznacza
próbkowanie(polling) i/o). Opcjonalny trzeci parametr pownien mieæ
warto¶æ PAS je¶li napêd pod³±czony jest do karty d¼wiêkowej Pro Audio
Spectrum 16, w innym przypadku nale¿y go opu¶ciæ.
Je¶li sterownik jest modu³em, to u¿ywa on trochê innego formatu.
Podczas ³adowania modu³u programem modprobe lub insmod parametry
przyjmuj± postaæ:
cdu31a_port=<io-address> cdu31a_irq=<interrupt>
Adres bazowy I/O jest wymagany, ale numer przerwania - nie.
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony przy pomocy:
# mknod /dev/cdu31a b 15 0
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku cdu31a.
Zajrzyj tak¿e na stronê WWW zrobion± przez Jeffreya Oxenreidera
(zureal@infinet.com <mailto:zureal@infinet.com>), która zawiera opis
wielu problemów dotycz±cych tych sterowników. Mo¿na j± znale¼æ pod
adresem www.infinet.com <http://www.infinet.com/~zureal/cdu31a.html>.
44..33..44.. SStteerroowwnniikk aazzttccdd..
Autor g³ówny: Werner Zimmermann (zimmerma@rz.fht-esslingen.de)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/aztcd0, major 29
Plik konfiguracyjny: aztcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Aztech/Orchid/Okano/Wearnes (non IDE) CDROM support?
Plik README: aztcd
Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
aztcd=<io-address>
Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony przy pomocy:
# mknod /dev/aztcd0 b 29 0
Zauwa¿, ¿e sterownik ten jest przeznaczony tylko dla modelu
CDA268-01A. Inne modele, w³±cznie z CDA268-03I i CDA269-031SE, nie
posiadaj± w³asnych interfejsów i powinny u¿ywaæ standardowego
sterownika IDECD (ATAPI).
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku aztcd.
44..33..55.. SStteerroowwnniikk ggssccdd..
Autor g³ówny: Oliver Raupach (raupach@nwfs1.rz.fh-hannover.de)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: nie
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/gscd0, major 16
Plik konfiguracyjny: gscd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Goldstar R420 CDROM support?
Plik README: gscd
Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
gscd=<io-address>
Jedynym parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony przy pomocy:
# mknod /dev/gscd0 b 16 0
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku gscd
oraz na stronie WWW linux.rz.fh-hannover.de <http://linux.rz.fh-
hannover.de/~raupach/>.
44..33..66.. SStteerroowwnniikk mmccdd..
Autor g³ówny: Martin (martin@bdsi.com)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: nie
bs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/mcd, major 23
Plik konfiguracyjny: mcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Standard Mitsumi CDROM support?
Plik README: mcd
To jest starszy sterownik dla napêdów Mitsumi, który by³ dostêpny
przez jaki¶ czas. Mo¿esz spróbowaæ nowszego sterownika mcdx, który ma
kilka nowych funkcji, ale jest przypuszczalnie mniej stabilny.
Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
mcd=<io-address>,<irq>
Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) oraz numer
przerwania.
Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ poleceniem:
# mknod /dev/mcd b 23 0
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku mcd.
44..33..77.. SStteerroowwnniikk mmccddxx..
Autor g³ówny: Heiko Schlittermann
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak
Obs³uga wielu napêdów: tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie (brak obs³ugi sprzêtowej)
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/mcdx0, major 20
Plik konfiguracyjny: mcdx.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Experimental Mitsumi support?
Plik README: mcdx
Jest to nowszy sterownik dla napêdów Mitsumi. Starszy i
przypuszczalnie bardziej stabilny - mcd - jest nadal dostêpny.
Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
mcdx=<io-address>,<irq>
Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) i numer
przerwania.
Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ poleceniem:
# mknod /dev/mcdx0 b 20 0
Je¶li kupi³e¶ ostatnio napêd CD-ROM Mitsumi, to nie zak³adaj, ¿e
powinien on u¿ywaæ tego sterownika. Niektóre modele mitsumi s± teraz
typu EIDE/ATAPI i powinny u¿ywaæ standardowego sterownika idecd.
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku mcdx.
44..33..88.. SStteerroowwnniikk ccmm220066
Autor g³ówny: David A. van Leeuwen (david@tm.tno.)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: tak
Plik urz±dzenia: /dev/cm206cd, major 32
Plik konfiguracyjny: cm206.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Philips/LMS CM206 CDROM support?
Plik README: cm206
Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
cm206=<io-address>,<interrupt>
Pierwszy numer jest adresem bazowym I/O karty (np. 0x340). Drugi to
numer przerwania.
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
# mknod /dev/cm206cd b 32 0
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku cm206.
44..33..99.. SStteerroowwnniikk ooppttccdd..
Autor g³ówny: Leo Spiekman (spiekman@dutette.et.tudelft.nl)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/optcd0, major 17
Plik konfiguracyjny: optcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Experimental Optics Storage ... CDROM support?
Plik README: optcd
Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
optcd=<io-address>
Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ:
# mknod /dev/optcd0 b 17 0
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku optcd.
44..33..1100.. SStteerroowwnniikk ssjjccdd..
Autor g³ówny: Vadim V. Model (vadim@rbrf.msk.su)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: nie
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: nie
Plik urz±dzenia: /dev/sjcd, major 18
Plik konfiguracyjny: sjcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Experimental Sanyo H94A CDROM support?
Plik README: sjcd
Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
sjcd=<io-address>,<interrupt>,<dma>
Kolejne parametry to: adres bazowy, przerwanie i kana³ DMA (np.
sjcd=0x340,10,5).
Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
# mknod /dev/sjcd b 18 0
Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku sjcd.
44..33..1111.. SStteerroowwnniikk bbppccdd..
Autor g³ówny: Grant R. Guenther (grant@torque.net)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: nie wiadomo
Obs³uga wielu napêdów: nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: tak
Plik urz±dzenia: /dev/bpcd, major 41
Plik konfiguracyjny: bpcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: MicroSolutions backpack CDROM support?
Plik README: bpcd
Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
bpcd=<io-address>
Parametr oznacza tu adres bazowy (np. bpcd=0x3bc).
Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ poleceniem:
# mknod /dev/bpcd b 41 0
Sterownik ten jest zawarty w j±drach wersji 2.1. Wiêcej informacji na
temat tego sterownika znajdziesz w pliku bpcd.
44..33..1122.. SStteerroowwnniikk SSCCSSII..
Autor g³ówny: David Giller
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak (zale¿y od napêdu)
Obs³uga wielu napêdów: tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u: tak
Czytanie ramek audio: nie
Automatyczne wykrywanie: tak
Plik urz±dzenia: /dev/scd0, major 11
Plik konfiguracyjny: cdrom.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: SCSI CDROM support?
Plik README: brak
Parametry podawane podczas startu s± zale¿ne od typu kontrolera SCSI.
Wiêcej informacji znajdziesz w SCSI HOWTO
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO>.
Obs³ugiwana jest wiêksza ilo¶æ sterowników (ilo¶æ ograniczona jest
maksymaln± ilo¶ci± urz±dzeñ na szynie SCSI). Stwórz pliki urz±dzeñ z
liczb± g³ówn± 11 i liczb± poboczn± pocz±wszy od 0:
# mknod /dev/scd0 b 11 0
# mknod /dev/scd1 b 11 1
Sterownik sam z siebie nie ma mo¿liwo¶ci czytania cyfrowych ramek
audio, ale niektóre napêdy SCSI maj± tak± mo¿liwo¶æ i bêd± dzia³aæ z
programem cdda2wav (który u¿ywa ogólnego interfejsu SCSI j±dra).
44..33..1133.. SStteerroowwnniikk iiddeeccdd..
Autor g³ówny: Scott Snyder (snyder@fnald0.fnal.gov)
Obs³uga wielosesyjno¶ci: tak
Obs³uga wielu napêdów: tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u: nie
Czytanie ramek audio: tak (w obs³ugiwanych napêdach)
Automatyczne wykrywanie: tak
Plik urz±dzenia: /dev/hd{a,b,c,d}, major 22
Plik konfiguracyjny: cdrom.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Include support for IDE/ATAPI CDROMs?
Plik README: ide-cd
Sterownik ten jest przeznaczony dla CD-ROM-ów ATAPI. Sterownik
przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
hdx=cyls,heads,sects,wpcom,irq
lub
hdx=cdrom
hdx mo¿e byæ jednym z: hda,hdb,hdc,hdd, albo po prostu hd i wtedy
oznacza kolejny napêd. Tylko pierwsze trzy parametry s± wymagane
(cyls,heads,sects). Np. hdc=1050,32,64 hdd=cdrom.
Zmuszenie sterownika IDE, aby rozpozna³ twój CD-ROM, mo¿e przysparzaæ
trochê k³opotów, szczególnie je¶li masz wiêcej ni¿ 2 urz±dzenia albo
wiêcej ni¿ 1 kontroler IDE. Zwykle wszystko co jest wymagane, to podaæ
poprawne opcje z LILO. Szczegó³ówe informacje jak to zrobiæ znajdziesz
w pliku /usr/src/linux/Documentation/ide-cd.
Przeczytaj go dok³adnie.
Nowsze j±dra maj± lepsz± obs³ugê dla wiêkszej ilo¶ci urz±dzeñ IDE.
Je¶li masz problemy ze starszym j±drem, to uaktualnienie mo¿e pomóc.
Niektóre kontrolery maj± problemy sprzêtowe, które sterownik mo¿e
obej¶æ. Mo¿liwe, ¿e musisz podaæ dodatkowe parametry sterownikowi, aby
to umo¿liwiæ. Zajrzyj do dokumenctaji.
44..44.. SSttaarrttoowwaanniiee jj±±ddrraa..
Mo¿esz teraz wystartowaæ system z nowym j±drem. Pilnuj czy nie pojawi
siê komunikat podobny do tego:
hdd: NEC CD-ROM DRIVE:282, ATAPI CDROM drive
który informuje, ¿e CD-ROM zosta³ odnaleziony przez sterownik
(komunikat bêdzie siê ró¿ni³ w zale¿no¶ci od napêdu).
Je¶li komunikaty podczas startu pojawiaj± siê zbyt szybko, to mo¿esz
do nich powróciæ wciskaj±c SHIFT-PgUp (je¶li nie prze³±cza³e¶ konsol),
albo wy¶wietliæ je poleceniami dmesg lub tail /var/adm/messages.
Je¶li napêd nie mo¿e byæ odnaleziony, to jest problem. Zobacz sekcjê
na temat rozwi±zywania problemów..
44..55.. MMoonnttoowwaanniiee,, ooddmmoonnttoowwyywwaanniiee ii wwyyjjmmoowwaanniiee uurrzz±±ddzzeeññ..
Aby zamontowaæ CD-ROM, w³ó¿ p³ytê do napêdu, i uruchom polecenie mount
jako root (zak³±da siê tutaj, ¿e stworzy³e¶ symboliczne dowi±zanie do
twojego pliku urz±dzenia tak jak to by³o zalecane powy¿ej oraz ¿e
istnieje pusty katalog /mnt/cdrom):
# mount -t iso9660 -r /dev/cdrom /mnt/cdrom
Zawarto¶æ kompaktu znajduje siê teraz w katalogu /mnt/cdrom.
S± jeszcze inne opcje dla polecenia mount, które mo¿esz u¿yæ; zobacz w
podrêczniku systemowym "man" mount(8).
Mo¿esz dodaæ pozycjê do pliku /etc/fstab, aby automatycznie montowaæ
CD-ROM podczas startu, albo ¿eby podaæ parametry jakie maj± byæ u¿yte
podczas montowania; zobacz w podrêczniku systemowym "man" fstab(8).
Zauwa¿, ¿e ¿eby odtwarzaæ p³yty myzyczne _n_i_e powiniene¶ próbowaæ ich
montowaæ.
Aby odmontowaæ CD-ROM, u¿yj jako root polecenia umount:
# umount /mnt/cdrom
P³yta mo¿e byæ odmontowana tylko wtedy kiedy ¿aden proces nie ¿±da do
niego dostêpu (w³±czaj±c w to przypadek, kiedy bie¿±cym katalogiem
jest który¶ z podkatalogów p³yty lub jej katalog g³ówny). Mo¿esz potem
wyj±æ p³ytê. Wiêkszo¶æ napêdów ma przycisk do wyjmowania p³yt; Jest
tak¿e osobny program s³u¿±cy do tego celu - eject
<ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/>.
Pamiêtaj, ¿e nie mo¿esz wyjmowaæ p³yty podczas gdy jest ona
zamontowana (to mo¿e lub nie byæ mo¿liwe w zale¿no¶ci od rodzaju
napêdu jaki posiadasz). Niektóre sterowniki CD-ROM potrafi±
automatycznie wysuwaæ szufladkê je¶li p³yta jest odmontowywana i
wsuwaæ j± kiedy jest montowana (mo¿na wy³±czyæ tê funkcjê podczas
kompilacji albo przy pomocy programu).
Mo¿liwe jest, ¿e po s³uchaniu p³yty muzycznej nie bêdziesz móg³
zamontowaæ p³yty. Musisz wys³aæ polecenie audio "stop" (przy pomocy
jakiego¶ programu do odtwarzania) przed prób± montowania. Problem ten
wydaje siê pojawiaæ tylko ze sterownikiem SBPCD.
Ostatnie wersje j±dra 2.0 i 2.1 obs³uguj± automounter oparty na
j±drze, który dostarcza prze¼roczyste dla u¿ytkownika montowanie
usuwalnych mediów w³±cznie z CD-ROM-em. Potrzebne narzêdzia znajdziesz
pod adresem ftp.icm.edu.pl
<ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/kernel/autofs/>.
44..66.. RRoozzwwii±±zzyywwaanniiee pprroobblleemmóóww..
Je¶li wci±¿ masz problemy po przej¶ciu przez instalacjê wg. tego
HOWTO, to tutaj jest kilka rzeczy, które nale¿y sprawdziæ. Punkty s±
umieszczone wg. narastaj±cej z³o¿ono¶ci. Je¶li który¶ z nich
zawiedzie, to rozwi±¿ ten problem zanim posuniesz siê dalej.
44..66..11.. KKrrookk 11:: UUppeewwnniijj ssiiêê,, ¿¿ee nnaa ppeewwnnoo uu¿¿yywwaasszz nnoowwoosskkoommppiilloowwaanneeggoo
jj±±ddrraa..
Mo¿esz sprawdziæ datê j±dra, aby zobaczyæ czy jest to to z obs³ug± CD-
ROM-u. Mo¿na to zrobiæ poleceniem uname:
% uname -a
Linux fizzbin 2.0.18 #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996 i586
albo wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku /proc/version:
% cat /proc/version
Linux version 2.0.18 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.2) #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996
Je¶li data siê nie zgadza, to masz ca³y czas stare j±dro. Czy aby na
pewno zresetowa³e¶ komputer? Je¶li u¿ywasz LILO, czy przeinstalowa³e¶
je (z regu³y pisz±c /sbin/lilo)? Je¶li startujesz z dyskietki, czy
zrobi³e¶ now± dyskietkê i u¿y³e¶ jej podczas startu?
44..66..22.. KKrrookk 22:: UUppeewwnniijj ssiiêê,, ¿¿ee ooddppoowwiieeddnniiee sstteerroowwnniikkii ss±± wwkkoommppiilloowwaannee
Sprawdziæ to mo¿esz wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku /proc/devices:
% cat /proc/devices
Character devices:
1 mem
2 pty
3 ttyp
4 ttyS
5 cua
7 vcs
Block devices:
3 ide0
22 ide1
Najpierw poszukaj sterownika swojego CD-ROM-u. S± to wszystko
urz±dzenia blokowe, w tym przypadku widaæ, ¿e obecny jest sterownik
idecd z numerem g³ównym 22.
Upewnij siê tak¿e, ¿e wkompilowana jest obs³uga systemu plików
ISO-9660 przez wy¶wietlenie zawarto¶ci pliku /proc/filesystems:
% cat /proc/filesystems
ext2
msdos
nodev proc
iso9660
Mo¿esz te¿ sprawdziæ, które adresy I/O s± u¿ywane przez sterownik
zagl±daj±c do pliku /proc/ioports:
howto % cat /proc/ioports
...
0230-0233 : sbpcd
...
Je¶li który¶ ze sterowników, który mysla³e¶, ¿e wkompilowa³e¶, siê nie
pojawia, to co¶ posz³o nie tak z konfiguracj± lub kompilacj± j±dra.
Zacznij proces instalacji jeszcze raz pocz±wszy od konfiguracji i
kompilacji j±dra.
44..66..33.. KKrrookk 33:: CCzzyy jj±±ddrroo wwyykkrryy³³oo ttwwóójj nnaappêêdd ppooddcczzaass ssttaarrttuu??
Upewnij siê, ¿e CD-ROM zosta³ wykryty podczas startu j±dra.
Powiniene¶ zobaczyæ odpowiedni komunikat. Je¶li komunikat ten
przesun±³ siê poza ekran, to mo¿esz go sprawdziæ poleceniem dmesg.
% dmesg
lub
% tail /var/adm/messages
Je¶li twój napêd nie zosta³ zidentyfikowany, to co¶ jest nie tak.
Upewnij siê, ¿e jest pod³±czony do pr±du i ¿e wszystkie kable s±
poprawnie pod³±czone. Je¶li twój napêd posiada zworki do prze³±czania
zakresów adresów, to sprawd¼ czy s± poprawnie ustawione (np. napêd 0
je¶li masz tylko jeden napêd). CD-ROM-y ATAPI musz± byæ ustawione jako
"single" lub "master", a nie "slave" je¶li do interfejsu jest
pod³±czone tylko jedno urz±dzenie. Je¶li napêd dzia³a pod DOS-em, to
jest pewne, ¿e sprzêt dzia³a.
Wiele sterowników u¿ywa automatycznego wykrywania, ale niektóre nie i
wykrywanie to nie zawsze dzia³a. U¿yj parametrów startowych podanych
dla twojego typu sterownika. Je¶li nie jeste¶ pewien co do adresów I/O
czy innych parametrów, to popróbuj kilka razy. LILO mo¿e byæ (i zwykle
jest) tak skonfigurowane, ¿eby przyjmowaæ parametry wpisane rêcznie
podczas startu.
Inna mo¿liwo¶æ jest taka, ¿e u¿y³e¶ z³ego sterownika. Czasami
dokumentacja mo¿e odwo³ywaæ siê do interfejsów w³asnych jako do IDE,
myl±c u¿ytkownika, który my¶li, ¿e jego napêd jest ATAPI.
Jeszcz inna mo¿liwo¶æ to: twój napêd (albo karta interfejsu) jest
jedn± z "kompatybilnych", która potrzebuje inicjalizacji przez
sterownik DOS-owy. Spróbuj wystartowaæ DOS-a i za³adowaæ sterownik
dostarczony przez sprzedawcê. Potem zresetuj miêkko przy pomocy
klawiszy Control-Alt-Delete.
Je¶li twojego napêdu nie ma w tym dokumencie, to mo¿liwe jest, ¿e po
prostu nie ma sterownika pod Linux-a dla niego. Mo¿esz sprawdziæ w
adresach podanych pod koniec tego dokumentu.
44..66..44.. KKrrookk 44:: CCzzyy mmoo¿¿eesszz cczzyyttaaææ ddaannee zz nnaappêêdduu??
Spróbuj odczytaæ co¶ z CD-ROM-u. Przy nastêpuj±cym poleceniu ¶wiate³ko
(je¶li je masz) powinno siê zapaliæ i nie powinno byæ ¿adnych b³êdów.
Upewnij siê, ¿e p³yta jest w³o¿ona i u¿yj odpowiedniego dla siebie
pliku urz±dzenia.
# dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=2048
^C
124+0 records in
124+0 records out
Je¶li to dzia³a, to j±dro porozumiewa siê z napêdem i mo¿esz przej¶æ
do kroku 5.
Je¶li nie, to mo¿liw± przyczyn± jest plik urz±dzenia. Upewnij siê, ¿e
plik urz±dzenia w katalogu /dev ma poprawne liczby g³ówn± i poboczn±
zgodnie z tym co by³ podane wcze¶niej dla twojego typu napêdu. Sprawd¼
czy prawa dostêpu pozwalaj± na odczyt i zapis.
Raczej mniej prawdopodobnym jest ¿eby¶ mia³ jaki¶ problem sprzêtowy.
Spróbuj potestowaæ napêd pod DOS-em, je¶li to mo¿liwe, ¿eby sprawdziæ
czy to mog³oby byæ przyczyn±.
44..66..55.. KKrrookk 55:: CCzzyy mmoo¿¿eesszz zzaammoonnttoowwaaææ nnaappêêdd??
Je¶li mo¿esz czytaæ z napêdu, ale nie mo¿esz go zamontowaæ, to sprawd¼
najpierw czy wkompilowa³e¶ obs³ugê systemu plików ISO-9660
wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku /proc/filesystems jak poprzednio.
Upewnij siê, ¿e montujesz napêd z opcjami "-t iso9660" i "-r" i ¿e
dobry i znany ci kompakt ISO-9660 (nie muzyczny) jest w napêdzie.
Normalnie musisz montowaæ napêd jako u¿ytkownik root.
Upewnij siê, ¿e katalog, do którego montujesz, istnieje i ¿e jest
pusty.
Je¶li CD-ROM jest montowany automatycznie podczas startu, to upewnij
siê, ¿e masz poprawny wpis w pliku /etc/fstab.
Je¶li jest u ciebie uruchomiony syslog demon, to mog± byæ komunikaty o
b³êdach pochodz±ce od j±dra, których nie widzisz. Spróbuj u¿yæ
polecenia dmesg:
% dmesg
SBPCD: sbpcd_open: no disk in drive
W zale¿no¶ci od konfiguracji twojego systemu, b³êdy mog± byæ tak¿e
zapisane w katalogu /var/adm.
44..66..66.. SSpprraawwddzzaanniiee pprroobblleemmóóww aauuddiioo..
Je¶li napêd dzia³a z CD-ROM-ami, ale nie odtwarza p³yt audio, oto
kilka mo¿liwych rozwi±zañ.
Potrzebujesz programu do odtwarzania p³yt muzycznych. Niektóre z nich
mog± byæ popsute, albp mog± nie wspó³pracowaæ z twoim napêdem. Spróbuj
u¿yæ innych i/lub przekompilowaæ je samemu. Dobrym miejscem do
poszukania takich programów jest ftp.icm.edu.pl
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/apps/sound/cdrom/>.
Kilka sterowników nie obs³uguje odtwarzania p³yt audio. Sprawd¼ plik
README albo ¼ród³o sterownika czy to ten przypadek.
Sprawd¼ czy p³ytê s³ychaæ przez wej¶cie s³uchawkowe. Je¶li tak to
problem le¿y tu raczej w twojej karcie muzycznej. U¿yj programu
miksuj±cego, aby ustawiæ urz±dzenie wej¶ciowe i poziom g³o¶no¶ci.
Upewnij siê, ¿e za³o¿y³e¶ kabel audio z napêdu CD-ROM-u do karty
muzycznej. Upewnij siê, ¿e sterownik do karty d¼wiêkowej dzia³a
(zobacz Sound-HOWTO <http://www.jtz.org.pl/Html/Sound-HOWTO.pl.html>
dostêpne po polsku).
44..66..77.. KKiieeddyy wwsszzyyssttkkoo iinnnnee zzaawwiieeddzziiee..
Je¶li ci±gle masz problemy to tutaj jest jeszcze kilka ostatnich
rzeczy, których mo¿esz spróbowaæ:
· przeczytaj jeszcze raz dok³adnie ten dokument.
· poczytaj odwo³ania wymienione pod koniec tego dokumentu,
szczególnie odpowiednie pliki README dostarczane wraz ze ¼ród³ami
j±dra.
· wy¶lij zapytanie na grupê dyskusyjn± pl.comp.os.linux albo jak±¶
inn± zwi±zan± z Linux-em.
· wy¶lij zapytanie na listê dyskusyjn± o Linux-ie (w przypadku Polski
lista dyskusyjna jest po³±czona z grup± dyskusyjn±)
· spróbuj u¿yæ najnowszej wersji j±dra.
· skontaktuj siê ze swoim sprzedawc±.
· skontaktuj siê z producentem CD-ROM-u.
· wy¶lij list do opiekuna twojego sterownika (sprawd¼ w pliku
/usr/src/linux/MAINTAINERS)
· przy¶lij list do mnie.
· odpal emacs-a i wpisz Esc-x doctor :-)
55.. AApplliikkaaccjjee..
W sekcji tej znajduj± siê niektóre aplikacje zwi±zane z CD-ROM-ami
dostêpne pod Linux-a. Najnowsze informacje na temat archwiów
oprogramowania znajdziesz w "Linux Software Map".
55..11.. OOddttwwaarrzzaacczzee pp³³yytt mmuuzzyycczznnyycchh..
Jest kilka programów umo¿liwiaj±cych s³uchanie p³yt muzycznych zarówno
poprzez wyj¶cie s³uchawkowe jak przez kartê muzyczn±.
WWoorrkkmmaann
- graficzna odtwarzarka pod X11, z baz± kompaktów i wieloma
innymi funkcjami.
WWoorrkkBBoonnee
- interaktywna odtwarzarka tekstowa.
xxccddppllaayyeerr
- prosta odtwarzarka pod X11.
ccddppllaayyeerr
- bardzo prosta odtwarzarka obs³ugiwana z linii poleceñ.
XXmmccdd
- odtwarzarka pod X11 napisana dla Motif-a
xxmmiittssuummii
- inna odtwarzarka pod X11 dla napêdów Mitsumi
xxppllaayyccdd
- inna odtwarzarka pod X11 po³±czona z mikserem d¼wiêku i
programem do pomiaru VU.
ccddttooooll
- narzêdzia obs³ugiwane z linii poleceñ do odtwarzania p³yt
audio.
Niektóre z tych programów s± zaprogramowane, aby u¿ywaæ konkretnego
urz±dzenia dla CD-ROM-u (np. /dev/cdrom). Mo¿liwe, ¿e mo¿esz podaæ
prawid³owe urz±dzenie jako parametr, albo mo¿esz stworzyæ symboliczne
dowi±zanie w katalogu /dev. Je¶li wysy³asz wyj¶cie do karty muzycznej,
to mo¿liwe, ¿e chcesz u¿yæ miksera, aby ustawiæ g³o¶no¶æ, albo ¿eby
podaæ wej¶cie z kompaktu, ¿eby co¶ nagraæ.
55..22.. PPhhoottooCCDD..
P³yty PhotoCD u¿ywaj± systemu plików ISO-9660 zawieraj±cy pliki z
obrazami we w³asnym formacie. Nie wszystkie napêdy CD-ROM pozwalaj± na
czytanie w tym formacie.
Program Hadmuta Danischa - hpcdtoppm - zamienia pliki PhotoCD na
przeno¶ny format pixmap. Mo¿na go ¶ci±gn±æ z ftp.gwdg.de
<ftp://ftp.gwdg.de/pub/linux/> albo jako czê¶æ narzêdzi PBM (Portable
Bit Map) dostêpnych w wielu archiwach (poszukaj "pbm" lub "netpbm").
Program photocd Gerda Knorra kraxel@cs.tu-berlin.de mo¿e zamieniaæ
obrazy PhotoCD w pliki Targa lub bitmapy Windows i OS/2.
Ten sam autor napisa³ program xpcd pod X11 obs³uguj±cy obrazy PhotoCD.
Mo¿esz wybraæ obraz myszk±, zobaczyæ widok roboczy w ma³ym okienku i
za³adowaæ go w piêciu mo¿liwych rozdzielczo¶ciach. Mo¿esz tak¿e
zaznaczyæ czê¶æ obrazu i za³adowaæ tylko tê zaznaczon± czê¶æ. Pakietów
tych mo¿esz poszukaæ w ftp.cs.tu-berlin.de <ftp://ftp.cs.tu-
berlin.de/pub/linux/Local/misc/>.
Program do obróbki obrazów ImageMagic tak¿e obs³uguje pliki PhotoCD.
Jest dostêpny z ftp.x.org
<ftp://ftp.x.org:/contrib/applications/ImageMagic/>
55..33.. MMkkiissooffss..
Pakiet mkisofs Erica Youngdale'a pozwala tworzyæ system plików
ISO-9660 na partycjach twardego dysku. Mo¿e to byæ wykorzystane
pó¼niej przy sprawdzaniu systemu plików CD-ROM-u przed zapisaniem go
na p³ytê.
Narzêdzia dla w³a¶ciwego zapisu danych na nagrywarkach s± raczej
specyficzne dla danego sprzedawcy. Wymagaj± tak¿e zapisu danych bez
przerywania, tak ¿e wielozadaniowy system taki jak Linux nie jest
dobrym wyborem.
55..44.. NNaarrzzêêddzziiaa IISSOO--99666600..
S± pewne narzêdzia s³u¿±ce do weryfikowania kompaktu sformatowanego na
ISO-9660; mo¿esz ich u¿yæ do sprawdzania podejrzanych p³yt. Pakiet
mo¿na znale¼æ na ftp.cdrom.com <ftp://ftp.cdrom.com/pub/cdrom/ptf/>.
Napisane zosta³y przez Billa Siegmunda i Richa Morina.
66.. OOddppoowwiieeddzzii nnaa cczzêêssttoo zzaaddaawwaannee ppyyttaanniiaa..
66..11.. JJaakk iinnnnyy uu¿¿yyttkkoowwnniikk nnii¿¿ rroooott mmoo¿¿ee mmoonnttoowwaaææ ii ooddmmoonnttoowwyywwaaææ pp³³yyttyy??
Wiêkszo¶æ poleceñ mount posiada opcjê _u_s_e_r. Je¶li zrobisz tak± pozycjê
w /etc/fstab:
/dev/sbpcd /mnt/cdrom iso9660 user,noauto,ro
to zwyk³y u¿ytkownik bêdzie móg³ zamontowaæ i odmontowaæ p³ytê
poleceniami:
% mount /mnt/cdrom
% umount /mnt/cdrom
P³yta zostanie zamontowana z pewnymi opcjami, które zwiêkszaj±
bezpieczeñstwo (np. programy nie mog± byæ wykonywane, pliki urz±dzeñ
s± ignorowane); w niektórych przypadkach mo¿e to byæ zbyt
rygorystyczne.
Inn± metod± jest zdybycie pakietu usermount, który pozwala
u¿ytkownikom innym ni¿ root montowaæ i odmontowywaæ urz±dzenia
wyjmowalne takie jak dyskietki i CD-ROM-y, ale zmniejsza dostêp do
innych urz±dzeñ (takich jak partycje twardych dysków). Dostêpny jest
na wiêkszo¶ci serwerów ftp.
Pod adresem ftp.cdrom.com znajduje siê plik ¼ród³owy mount.c, który
pozwala na montowanie i odmontowywanie CD-ROM-ów (tylko) przez
normalnych u¿ytkowników. Uruchamiany jest z prawami root-a.
66..22.. DDllaacczzeeggoo ddoossttaajjêê kkoommuunniikkaatt ""ddeevviiccee iiss bbuussyy"" kkiieeddyy ooddmmoonnttoowwuujjêê
CCDD--RROOMM??
P³yta nie mo¿e byæ odmontowana je¶li jakikolwiek proces ¿±da do niej
dostêpu, w³±cznie z przypadkiem kiedy bierz±cym katalogiem jest który¶
z podkatalogów p³yty lub jej katalog g³ówny. Je¶li nie mo¿esz znale¼æ
procesu u¿ywaj±cego p³ytê, to mo¿esz u¿yæ polecenia fuser tak jak to
pokazano poni¿ej:
% umount /cdrom
umount: /dev/hdd: device is busy
% fuser -v /cdrom
USER PID ACCESS COMMAND
/mnt/cdrom tranter 133 ..c.. bash
Na niektórych systemach mo¿liwe, ¿e musisz byæ root-em, ¿eby uruchomiæ
polecenie fuser, ¿eby zobaczyæ procesy innych u¿ytkowników.
66..33.. JJaakk mmaamm eekkssppoorrttoowwaaææ CCDD--RROOMM ddllaa iinnnnyycchh kkoommppuutteerróóww pprrzzeezz NNFFSS??
Musisz dodaæ pozycjê do pliku /etc/exports. Wtedy u¿ytkownicy na
tamtej maszynie bêd± mogli zamontowaæ to urz±dzenie. Szczegó³y
znajdziesz w poleceniu "man 5 exports".
66..44.. CCzzyy mmooggêê ssttaarrttoowwaaææ LLiinnuuxx--aa zz CCDD--RROOMM--uu??
Przy instalacji Linux-a najpopularniejsz± metod± jest u¿ycie dyskietki
startowej. Niektóre dystrybucje pozwalaj± na start Linux-a
bezpo¶rednio z p³yty.
Michael Fulbright (msf@redhat.com) zg³osi³, ¿e je¶li posiada siê dobry
CD-ROM, ROM BIOS i napêd CD-ROM ATAPI, to jest mo¿liwe startowanie z
p³yty. Najnowsza wersja mkisofs tak¿e obs³uguje tworzenie takich
dysków. Doda³ on jakie¶ ³aty do obs³ugi standardu El Torito dla
startowalnych CD-ROM-ów.
66..55.. JJaakk mmooggêê pprrzzeecczzyyttaa ddaannee ccyyffrroowwee zz pp³³yyttyy mmuuzzyycczznneejj??
Heiko Eissfeldt (heiko@colossus.escape.de) i Olaf Kindel napisali
narzêdzie, które czyta dane audio i zachowuje je jako pliki d¼wiêkowe
w formacie .wav. Pakiet nazywa siê cdda2wav.tar.gz i mo¿na go pobraæ z
ftp.icm.edu.pl.
Poniewa¿ napêdy CD-ROM zmieniaj± siê bardzo szybko, trudno jest
powiedzieæ które modele obs³uguj± czytanie danych cyfrowych. Najlepiej
zdobyæ najnowszy pakiet cdda2wav i przeczytaæ zawart± tam
dokumentacjê.
Wiêcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie
www.tardis.ed.ac.uk <http://www.tardis.ed.ac.uk/~psyche/cdda/> oraz w
FAQ grupy alt.cd-rom wymienionym w referencjach.
66..66.. DDllaacczzeeggoo ppoolleecceenniiee ffiinndd nniiee ddzziiaa³³aa??
Je¶li u¿ywasz tego polecenia na kompakcie w formacie ISO-9660 bez Rock
Ridge Extensions, to musisz dodaæ opcjê -noleaf. Wiêcej szczegó³ów w
poleceniu "man find".
(Z moich do¶wiadczeñ wynika, ¿e prawie wszystkie nowsze p³yty Linux-a
u¿ywaj± Rock Ridge Extensions, wiêc ten problem powinien wystêpowaæ
bardzo rzadko.)
66..77.. CCzzyy LLiinnuuxx oobbss³³uugguujjee jjaakkiiee¶¶ nnaaggrryywwaarrkkii??
Pakiet X-CD-Roast jest graficznym interfejsem do obs³ugi nagrywarek
CD. Pakiet mo¿na znale¼æ na ftp.icm.edu.pl w kataloogu
/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/.
Zobacz tak¿e "Linux CD-Writing HOWTO" pod adresem www.jtz.org.pl
<http://www.jtz.org.pl/Html/CD-Writing-HOWTO.pl.html> dostêpne w
jêzyku polskim.
66..88.. DDllaacczzeeggoo ppoojjaawwiiaa ssiiêê ttaakkii kkoommuunniikkaatt ""mmoouunntt:: RReeaadd--oonnllyy ffiillee ssyyss
tteemm wwhheenn mmoouunnttiinngg aa CCDD--RROOMM""??
CD-ROM jest no¶nikiem tylko do odczytu. We wcze¶niejszych wersjach
j±dra mo¿na by³o zamontowaæ p³ytê CD do zapisu i odczytu, ale zapis
by³ po prostu ignorowany. Od wersji 1.1.33 zosta³o to poprawione i CD-
ROM-y musz± byæ montowane tylko-do-odczytu (np. z opcj± -r).
66..99.. DDllaacczzeeggoo wwyyssuuwwaa mmii ssiiêê sszzuuffllaaddkkaa kkiieeddyy zzaammyykkaamm ssyysstteemm??
Od wersji j±dra 1.1.38, sterownik sbpcd wysuwa szufladkê kiedy p³yta
jest odmontowywana. Je¶li zamykasz system, to zamontowana p³yta
zostanie odmontowana i szufladka wysuniêta.
Funkcja ta ma pomóc przy zmianie p³yt. Je¶li szufladka jest wysuniêta,
to przy próbie odczytu lub zamontowania zostanie zamkniêta
automatycznie.
Stwierdzi³em, ¿e to powoduje problemy z niektórymi programami (np.
cdplay i workbone). Od wersji 1.1.60 j±dra mo¿na tê funkcjê
kontrolowaæ programowo. Przyk³adowy program zawarty jest w
dokumentacji do sterownika sbpcd programu (albo u¿yj eject
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/>).
66..1100.. MMaamm ""ssppeeccjjaallnnyy"" kkoommppaakktt,, kkttóórreeggoo nniiee mmoo¿¿nnaa zzaammoonnttoowwaaææ??
Ten specjalny kompakt to pewnie p³yta XA (jak wszystkie PhotoCD czy
"one-offs" stworzone przy u¿yciu nagrywarek). Wiêkszo¶æ sterowników
CD-ROM-ów nie obs³uguje p³yt XA, chocia¿ mo¿e znajdziesz gdzie¶ jak±¶
³atê, która dodaje obs³ugê takich p³yt.
Sterownik sbpcd _o_b_s_³_u_g_u_j_e XA. Je¶li u¿ywasz tego sterownika, to mo¿esz
sprawdziæ czy p³yta jest XA w ten sposób: otwórz plik sbpcd.c i w³±cz
wy¶wietlanie "Table of Contents" (DBG_TOC). Skompiluj i zainstaluj
nowe j±dra i wystartuj je. Podczas ka¿dego montowania TOC bêdzie
wy¶wietlane na konsoli, albo logowane do pliku). Je¶li pierwsz±
warto¶ci± w TOC jest 20, to jest to p³yta XA. Bajt ten ma warto¶æ 00 w
normalnych p³ytach. Je¶li TOC pokazuje ró¿ne ¶cie¿ki, to jest to tak¿e
znak, ¿e jest to p³yta XA.
(dziêki dla Eberharda Moenkeberga za powy¿sz± informacjê)
Innymi mo¿liwo¶ciami dla nieodczytywalnych CD-ROM-ów s±:
1. P³yta nie u¿ywa systemu plików ISO-9660 (np. niektóre u¿ywaj± SunOS
lub HFS).
2. Jest to p³yta muzyczna.
3. W³o¿y³e¶ j± do napêdu "do góry nogami" :-)
66..1111.. CCzzyy wwiieelloopp³³yyttoowwee nnaappêêddyy CCDD--RROOMM ddzziiaa³³aajj±± zz LLiinnuuxx--eemm??
Kilku u¿ytkowników zg³osi³o, ¿e osi±gnê³o jakie¶ sukcesy z
wielop³ytowymi napêdami CD-ROM SCSI. Musisz przypuszczalnie w³±czyæ
opcjê "Probe all LUNs on each SCSI device" przy konfiguracji j±dra.
Przynajmniej jeden u¿ytkownik musia³ tak¿e zwiêkszyæ warto¶æ
oczekiwania (timeout) dla SCSI w sterowniku. Zg³oszono mi, ¿e
Nakamichi MBR-7 7 i Pioneer 12 dzia³aj±.
Dostêpne s± tak¿e napêdy wielop³ytowe EIDE/ATAPI. J±dro w wersji 2.0
ma szcz±tkow± obs³ugê dla napêdów korzystaj±cych z funkcji ioctl
CDROM_SELECT_DISC. Plik z dokumentacj± do sterownika IDE-CD zawiera
¼ród³a krótkiego programu do wybierania kompaktów, albo mo¿esz u¿yæ
nowszej wersji opisanego wcze¶niej programu eject.
66..1122.. DDoossttaajjêê bb³³êêddyy:: ""//ccddrroomm:: PPeerrmmiissssiioonn ddeenniieedd""
Niektóre p³yty maj± tak ustawione prawa dostêpu do swojego g³ównego
katalogu, ¿e tylko u¿ytkownik root mo¿e go czytaæ. Przyk³adem mo¿e
tutaj byæ p³yta InfoMagic z marca 1995. Jest to wyra¼na niedogodno¶æ.
Nastêpuj±ca ³ata, grzeczno¶æ ze strony Christopha Lametera
(clameter@waterf.org) obchodzi ten problem w j±drze.
From: clameter@waterf.org (Christoph Lameter)
Newsgroups: comp.os.linux.setup
Subject: InfoMagic Developers Set: Fix for CD-ROM permissions
Date: 12 Apr 1995 20:32:03 -0700
Organization: The Water Fountain - Mining for streams of Living Water
NNTP-Posting-Host: waterf.org
X-Newsreader: TIN [version 1.2 PL2]
Zbiór p³yt "InfoMagic Developers" z marca 1995 ma b³êdy poniewa¿
informacja o prawach dostêpu zapisana w katalogu g³ównym przysparza
nastêpuj±cych problemów:
1. P³yta 1 bêdzie zawsze mia³a w³a¶ciciela/grupê 5101/51 i ma
dozwolony zapis (?)
2. P³yta 2 i 3 maj± ustawione prawa rwx dla root-a i ¿adnych praw dla
innych u¿ytkowników/grupy. P³yty tej nie mo¿na odczytaæ z innego
u¿ytkownika ni¿ root! Mam uruchomionego BBS-a i muszê je udostêpniæ do
zgrywania dla innych.
Widzia³em ju¿ gdzie¶ tam kilka poprawek do tego. Jednak k³opot w tym,
¿e poprawki te zmieniaj± prawa dla WSZYSTKICH katalogów na p³ycie. Ta
poprawka zmienia TYLKO prawa dostêpu do katalogu g³ównego p³yty. Je¶li
chcesz uruchamiaæ czê¶ci Linux-a bezpo¶rednio z tej p³yty to mo¿esz
wpa¶æ w k³opoty je¶li wszystkie katalogi s± czytelne dla wszystkich i
je¶li w³a¶cicielem wszystkich jest root.
Poprawka ta zmieni prawa dostêpu dla katalogu g³ównego na r-xr-xr-x i
w³a¶ciciela/grupê na warto¶ci odpowiadaj±ce opcjom uid i gid polecenia
mount.
Aby za³o¿yæ poprawkê:
cd /usr/src/linux/fs/isofs
patch <**TEN LIST**
i skompiluj ponownie j±dro (mo¿liwe, ¿e musisz poprawiæ trochê tê
poprawkê w zale¿no¶ci od wersji twojego j±dra).
Poprawka ta powinna siê przypuszczalnie znale¼æ w j±drze. Jaki interes
maj± dane na p³ycie w grzebaniu prawami/w³a¶cicielem katalogu do
zamontowania?
--- inode.c.ORIG Wed Apr 12 17:24:36 1995
+++ inode.c Wed Apr 12 17:59:12 1995
@@ -552,7 +552,15 @@
these numbers in the inode structure. */
if (!high_sierra)
- parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode);
+ { parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode);
+ /* check for access to the root directory rights/owner CL */
+ if((inode->i_sb->u.isofs_sb.s_firstdatazone) == inode->i_ino)
+ { /* Change owner/rights to the ones demanded by the mount command */
+ inode->i_uid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_uid;
+ inode->i_gid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_gid;
+ inode->i_mode = S_IRUGO | S_IXUGO | S_IFDIR;
+ }
+ }
#ifdef DEBUG
printk("Inode: %x extent: %x\n",inode->i_ino, inode->u.isofs_i.i_first_extent);
@@ -805,4 +813,3 @@
}
#endif
-
Zauwa¿, ¿e powy¿sza ³ata jest raczej stara i przypuszczalnie nie
zainstaluje siê g³adko w j±drze wersji 2.0. Zobacz tak¿e pytanie na
temat plików ukrytych w dalszej czê¶ci tego dokumentu.
66..1133.. JJaakk mmaamm iinntteerrpprreettoowwaaææ kkoommuunniikkaattyy oo bb³³êêddaacchh IIDDEE CCDD??
Co to znaczy jak otrzymam komunikat o b³êdzie od sterownika CD-ROM-u -
np. taki: "hdxx: code: xx key: x asc: xx ascq: x"?
To jest komunikat o statusie/b³êdzie od napêdu IDE CD-ROM. Domy¶lnie
sterownik IDECD wypisuje informacje otrzymane przez napêd bez
"zawracania j±dru g³owy". Mo¿esz zmieniæ to domy¶lne zachowanie, aby
wy¶wietla³ w³a¶ciwy komunikat o b³êdzie, przez zmianê warto¶ci
VERBOSE_IDE_CD_ERRORS w pliku /usr/src/linux/drivers/block/ide-cd.c na
1 i rekompilacjê j±dra.
66..1144.. JJaakk mmooggêê ppoowwiieeddzziieeææ jjaakk±± pprrêêddkkoo¶¶ææ mmaa mmóójj CCDD--RROOMM??
Oto jeden sposób. Polecenie to mierzy jaki czas przeznaczony jest na
odczytanie 1500K danych z p³yty:
% time -p dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=1k count=1500
1500+0 records in
1500+0 records out
real 5.24
user 0.03
sys 5.07
Prêdko¶æ CD-ROM-u o pojedynczej prêdko¶ci wynosi 150 kb na sekundê, co
powinno zabraæ oko³o 10 sekund. Przy prêdko¶ci podwójnej zabra³oby to
5 sekund, przy czterokrotnej - 2,5, itd...
Czas "real" powy¿ej jest przypuszczalnie tym, na który nale¿y patrzeæ
- w tym przypadku jest to CD-ROM podwójnej prêdko¶ci. Mo¿esz zwiêkszyæ
ilo¶æ danych, aby otrzymaæ bardziej dok³adn± warto¶æ (w razie gdyby¶
pyta³, to te dane nie s± cache'owane). Przypuszczalnie powiniene¶
uruchomiæ to polecenie kilka razy i wzi±æ ¶redni± z nich wszystkich.
66..1155.. MMóójj CCDD--RROOMM pprrzzeessttaa³³ ddzziiaa³³aaææ ooddkk±±dd zzaaiinnssttaalloowwaa³³eemm LLiinnuuxx--aa..
Zwyk³ym symptomem jest to, ¿e dysk startowy u¿yty do instalacji
rozpozna³ twój CD-ROM, ale po tym jak Linux zosta³ zainstalowany na
dysku twardym czy dyskietce i zrestartowany - przesta³ rozpoznawaæ
twój napêd.
Najpopularniejszym powodem jest tutaj fakt, ¿e w niektórych
dystrybucjach j±dro instalowane nie zawsze jest tym samym j±drem,
które znajduje siê na twojej dyskietce startowej. Wybra³e¶ dyskietkê,
która obs³ugiwa³a twój CD-ROM, podczas gdy j±dro, które
zainstalowa³e¶, jest j±drem "ogólnym" i nie ma w nim obs³ugi CD-ROM-u.
Mo¿esz to sprawdziæ postêpuj±c zgodnie ze wskazówkami zawartymi w
sekcji Rozwi±zywanie problemów wcze¶niej w tym dokumencie (np. zacznij
od sprawdzenia /proc/devices).
Rozwi±zaniem jest ponowna kompilacja j±dra, upewniaj±c siê
jednocze¶nie, ¿e wszystkie sterowniki jakie potrzebujesz s± w³±czone.
Zobacz Kernel-HOWTO <http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html>
(po polsku) je¶li nie wiesz jak to zrobiæ.
Je¶li przekaza³e¶ jakie¶ parametry startowe do dyskietki (np.
"hdc=cdrom"), to musisz je dodaæ do konfiguracji twojego programu
startuj±cego (zwykle jest to plik /etc/lilo.conf).
66..1166.. NNaa pp³³yycciiee ss±± ""uukkrryyttee"" pplliikk,, kkttóórryycchh nniiee mmooggêê ooddcczzyyttaaææ..
Niektóre p³yty posiadaj± pliki z ustawionym bitem "hidden". Normalnie
nie mo¿na zobaczyæ tych plików. Je¶li zamontujesz p³ytê z opcj±
"unhide", to wtedy pliki te powinny byæ dostêpne (jako¶ nie widaæ,
¿êby to by³o gdziekolwiek udokumentowane).
66..1177.. GGddzziiee jjeesstt uuddookkuummeennttoowwaannee CCDD--RROOMM AAPPII??
Je¶li chcesz napisaæ w³asn± aplikacjê, jak np. odtwarzarka audio, to
bêdziesz musia³ zrozumieæ API - interfejs programowana aplikacji
(application programming interface).
Oryginalnie sterownik CD-ROM-u u¿ywa³ swojej w³asnej funkcji ioctl(),
aby obs³u¿yæ funkcje specyficzne dla ka¿dego napêdu. Pliki nag³ówkowe
takie jak /usr/include/linux/sbpcd.h opisuj± je. Poniewa¿ wiele
sterowników bazowa³o na innych sterownikach, interfejsy, je¶li nie s±
identyczne, to maj± wiele wspólnego.
Ostatnio powsta³a inicjatywa ustandaryzowania interfejsu dla napêdów
CD-ROM kierowana przez Davida van Leeuwena (david@tm.tno.nl). Polega
ona na umieszczeniu ogólnego kodu w jednym miejscu i upewnieniu siê,
¿e wszystkie sterowniki zachowuj± sie tak samo Jest to udokumentowane
w pliku /usr/src/linux/Documentation/cdrom/cdrom-standard.tex. Kilka
sterowników to obs³uguje. Spodziewam siê, ¿e w nastêpnej g³ównej
wersji j±dra (3.0?) wszyskie sterowniki CD-ROM-ów dostosuj± siê do
tego API.
Moja ksi±¿ka, _L_i_n_u_x _M_u_l_t_i_m_e_d_i_a _G_u_i_d_e, po¶wiêca o wiele wiêcej miejsca
tematowi programowania CD-ROM-ów, szczególnie je¶li chodzi o funkcje
audio. Zobacz na koniec sekcji Referencje.
66..1188.. DDllaacczzeeggoo nniiee wwiiddzzêê dd³³uuggiicchh nnaazzww nnaa CCDD--RROOMM--aacchh zz WWiinnddoowwss--óóww??
Je¶li masz CD-ROM, który ma d³ugie nazwy pod Windows, ale nie pod
Linux-em, mo¿e on byæ zformatowany do Microsoft-owego systemu plików
Joliet. Rozwi±zanie znajdziesz w odpowiedzi na nastêpne pytanie.
66..1199.. CCzzyy oobbss³³uuggiiwwaannyy jjeesstt MMiiccrroossoofftt--oowwyy ssyysstteemm pplliikkóóww JJoolliieett??
Microsoft stworzy³ rozszerzenie do formatu ISO CD-ROM o nazwie Joliet.
W czasie pisania obs³uga dla Joliet by³a w trakcie opracowywania; ³aty
by³y dostêpne z adresu url url="http://www-
plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.html"> lub <ftp://www-
plateau.cs.berkeley.edu/pub/multimedia/linux/joliet/>.
77.. RReeffeerreennccjjee..
Wspomnia³em ju¿ o plikach README, zwykle zainstalowanych w
/usr/src/linux/Documentation/cdrom. Mog± byæ one "kopalni± z³ota"
je¶li chodzi o informacje.
Nastêpuj±ce dokumenty FAQ s± okresowo wysy³ane na grupê dyskusyjn±
news.answers i archiwizowane w takich miejscach w Internecie jak
rtfm.mit.edu <ftp://rtfm.mit.edu/>:
· SCSI-HOWTO
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO>
· Hardware-HOWTO
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/Hardware-HOWTO>
· Sound-HOWTO <http://www.jtz.org.pl:/Html/Sound-HOWTO.pl.html> (po
polsku)
· Kernel-HOWTO <http://www.jtz.org.pl:/Html/Kernel-HOWTO.pl.html> (po
polsku)
· Distribution-HOWTO
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/Distribution-
HOWTO>
· CD-Writing-HOWTO <http://www.jtz.org.pl:/Html/CD-Writing-
HOWTO.pl.html> (po polsku)
Przynajmniej tuzin firm sprzedaje dystrybucje Linux-a na CD-ROM-ach;
wiêkszo¶æ z nich jest podana w Distribution HOWTO.
Nastêpuj±ce grupy dyskusyjne maj± co¶ wspólnego z CD-ROM-ami:
· comp.publish.cdrom.hardware
· comp.publish.cdrom.multimedia
· comp.publish.cdrom.software
· comp.sys.ibm.pc.hardware.cd-rom
· alt.cd-rom
· alt.cd-rom.reviews
· pl.comp.os.linux - polskojêzyczna grupa dotycz±ca Linux-a w
ogólno¶ci
Dobrym ¼ród³em informacji s± tak¿e grupy comp.os.linux.
Du¿e archiwum informacji z CD-ROM-ów jest na ftp.cdrom.com
<ftp://ftp.cdrom.com:/pub/cdrom/>.
[Od t³umacza.] W Polsce polecam wspomniane ju¿ wcze¶niej
ftp.icm.edu.pl <ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/>.
Dokument FAQ na temat urz±dzeñ IDE i ATA mo¿na zanle¼æ pod adresem
rtfm.mit.edu <ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers/pc-hardware-
faq/enhanced-IDE/> oraz www.seagate.com
<http://www.seagate.com/techsuppt/faq/faqlist.html>.
Western Digital- firma, która zapocz±tkowa³a protokó³ IDE - ma
informacje na temat tego protoko³u na swoim serwerze ftp
<ftp://fission.dt.wdc.com/pub/standards/atapi>.
Stronê WWW po¶wiêcon± multimediom mo¿na tak¿e znale¼æ na viswiz.gmd.de
<http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/>. Creative Labs ma swoj± stronê
pod adresem www.creaf.com <http://www.creaf.com/>.
W Linux Documentation Project powsta³o kilka ksi±¿ek na temat Linux-a,
w³±czaj±c _L_i_n_u_x _I_n_s_t_a_l_l_a_t_i_o_n _a_n_d _G_e_t_t_i_n_g _S_t_a_r_t_e_d. S± one dostêpne za
darmo poprzez anonimowane FTP z wiêkszo¶ci archiwów Linux-owych albo
mo¿na je otrzymaæ w formie trwa³ej.
_L_i_n_u_x _S_o_f_t_w_a_r_e _M_a_p (LSM), czyli mapa oprogramowania pod Linux-a jest
nieocenionym ¼ród³em. LSM mo¿na znale¼æ na ró¿nych serwerach ftp
w³±cznie z ftp.icm.edu.pl
<ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/LSM/>.
Lista dyskusyjna na temat Linux-a ma kilka "kana³ów" po¶wiêconych
ró¿nym tematom. Aby siê dowiedzieæ jak siê do³±czyæ, wy¶lij list ze
s³owem "help" w tre¶ci na adres majordomo@vger.rutgers.edu. (Zauwa¿,
¿e podczas pisania tego dokumentu listy te by³y porz±dnie przeci±¿one
i szukano jakiego¶ miejsca zastêpczego.)
Na koniec bezwstydna reklama: Je¶li chcesz siê dowiedzieæ o wiele
wiêcej na temat multimediów pod Linux-em (szczególnie na temat
aplikacji i programowania CD-ROM-ów i kart muzycznych), zobacz moj±
ksi±¿kê _L_i_n_u_x _M_u_l_t_i_m_e_d_i_a _G_u_i_d_e, ISBN 1-56592-219-0, wydan± przez
O'Reilly and Associates. Tak jak oryginalna wersja angielska, w druku
s± wersje francuska i japoñska. Po szczegó³y zadzwoñ 800-998-9938 w
Pó³nocnej Ameryce, albo sprawd¼ adres www.ora.com
<http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html> albo moj± stronê
domow± www.pobox.com <http://www.pobox.com/~tranter/>.
77..11.. OOdd tt³³uummaacczzaa..
T³umaczenie to jest chronione prawami autorskimi © Bartosza
Maruszewskiego. Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na
prawach takich samych jak dokument oryginalny.
Je¶li znalaz³e¶ jakie¶ ra¿±ce b³êdy ortograficzne, gramatyczne,
sk³adniowe, techniczne to pisz do mnie:
B.Maruszewski@jtz.org.pl
Oficjaln± stron± t³umaczeñ HOWTO jest http://www.jtz.org.pl/
Aktualne wersje przet³umaczonych dokumentów znajduj± siê na tej¿e
stronie. Dostêpne s± tak¿e poprzez anonimowe ftp pod adresem
ftp.jtz.org.pl w katalogu /JTZ/.
Przet³umaczone przeze mnie dokumenty znajduj± siê tak¿e na mojej
stronie WWW. <http://www.jtz.org.pl/bartek/tlumaczenie.html> S± tam
te¿ odwo³ania do Polskiej Strony T³umaczeniowej.
Kontakt z nasz± grup±, grup± t³umaczy mo¿esz uzyskaæ poprzez listê
dyskusyjn± jtz@jtz.org.pl. Je¶li chcesz sie na ni± zapisaæ, to wy¶lij
list o tre¶ci subscribe jtz Imiê Nazwisko na adres
majordomo@ippt.gov.pl
Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez t³umacza to:
- cofniêcie ekranu SHIFT-PgUp
- info o polskiej li¶cie i grupie dyskusyjnej.
distrib
>
Mandriva
>
2010.0
>
i586
>
media
>
contrib-release
>
by-pkgid
>
c271e9e583b3924e0de744696831c936
>
files
>
7
