De Linux Mail User HOWTO

Eric Steven Raymond

   [1]Thyrsus Enterprises

       <[2]esr@thyrsus.com>

Ellen Bokhorst

       <[3]nldoc@nl.linux.org>

   Copyright © 2000 Eric S. Raymond

   Dit document is een introductie in de wereld van elektronische mail
   (email) onder Linux. Het is gericht op kwesties op gebruikersniveau en
   typische configuraties voor Linux homecomputers en kleine bedrijven
   verbonden met het net via een ISP.

   Je hebt dit nodig als je van plan bent lokaal of met remote sites te
   communiceren via elektronische mail. Je hebt dit document
   waarschijnlijk niet nodig als je geen elektronsche mail uitwisselt met
   andere gebruikers op je systeem of gebruikers van andere sites.

   Zie de Mail Administrator HOWTO voor informatie over het configureren
   en beheren van mail.
     _________________________________________________________________

   Inhoudsopgave
   [4]Introductie
   [5]Mail User Agents
   [6]Geavanceerde onderwerpen
   [7]Andere informatiebronnen
   [8]Administratieve zaken

Introductie

   De bedoeling van dit document is de werking van email uit te leggen en
   een paar vragen te beantwoorden die tegemoet schijnen te komen aan de
   definitie `frequently asked questions' over e-mailsoftware onder
   Linux.

   Moderne Linux-distributies geven je een bruikbare, voorgeconfigureerde
   setup voor elektronische mail klaar-voor-gebruik, gewoonlijk met een
   late versie van sendmail-v8. In deze HOWTO wordt verondersteld dat je
   een dergelijke setup en een werkende Internet-verbinding hebt.

   (Zie de [9]ISP Hookup HOWTO voor informatie over het instellen van een
   PPP- of SLIP-verbinding naar een ISP.)

   Dienovereenkomstig wordt in tegenstelling tot de 1.x versies van Vince
   Skahan, in deze HOWTO de nadruk gelegd op gebruikerskwesties en
   architectuur; het technische gedeelte over UUCP, IDA sendmail en en
   andere voorheen belangrijke onderwerpen zijn komen te vervallen.
     _________________________________________________________________

Nieuwe versies van dit document

   Dit document zal maandelijks naar de nieuwsgroep
   [10]comp.os.linux.answers worden gepost. De laatste versie van deze
   HOWTO zou ook te bekijken moeten zijn op het World Wide Web op
   [11]http://metalab.unc.edu/LDP/HOWTO/Mail-User-HOWTO.html.
     _________________________________________________________________

Hardwarebenodigdheden voor e-mailprogramma's

   Er zijn geen specifieke hardwarebenodigdheden voor mail onder Linux.
   Als je de beschikking hebt over de hardware om een verbinding met
   Internet te maken, dan kan het e-mail over die verbinding
   ondersteunen.
     _________________________________________________________________

Softwarebronnen voor e-mailprogramma's

   De software die je nodig hebt voor de ondersteuning van e-mail is
   waarschijnlijk in je Linux-distributie voorgeïnstalleerd. Updates zijn
   te vinden in het [12]Metalab Linux Archief, met name in de
   subdirectory [13]mail.
     _________________________________________________________________

Mail User Agents

   Deze sectie bevat informatie gerelateerd aan user agents, wat de
   software is die de gebruiker ziet en gebruikt. Deze software rekent op
   de transport agents die worden beschreven in de Mail Administrator's
   HOWTO (waarin ook de configuratie van user-agents is opgenomen en tips
   voor het oplossen van problemen voor beheerders).
     _________________________________________________________________

Je maileditor instellen

   Mail user-agents roepen een editor aan ter ondersteuning bij de
   samenstelling van mail. Welke editor de standaard is, varieert. De
   meeste daarvan respecteren een conventie die teruggaat naar de
   beginjaren van Unix; de inhoud van de omgevingsvariabele VISUAL, als
   deze voorkomt, wordt aangenomen als de naam van je voorkeurseditor. Er
   wordt gecontroleerd op de variabele EDITOR als VISUAL niet is
   ingesteld.

   Populaire waarden voor EDITOR zijn onder andere vi en emacs. Maar als
   je net als ik een type bent die GNU Emacs altijd heeft draaien, dan is
   de meest bruikbare wijze om EDITOR in te stellen op de waarde
   emacsclient. Gebruik dit met de volgende regels in je ~/.emacs
   bestand:
(autoload 'server-edit "server" nil t)
(server-edit)

   Het programma emacsclient zal wanneer het wordt uitgevoerd, proberen
   een communicatie met een Emacs kopie die je reeds hebt draaien tot
   stand te brengen en het tijdelijke bestand met het e-mailbericht naar
   die Emacs ter bewerking overhandigen. Het effect hiervan is dat binnen
   Emacs een mailcompositievenster tevoorschijn komt, zodra je mailer een
   editor aanroept.

   Typ C-x # zodra je zover bent om het bestand ter verzending aan de
   mailer te overhandigen. De mailbuffer verlaat je display en de kopie
   van de emacsclient die door je mailer werd aangeroepen, zal terugkeren
   waarbij het de controle teruggeeft aan de mailer.

   Het is mogelijk meer dan één kopie van de emacsclient tegelijkertijd
   open te hebben zonder dat Emacs hiervan in de war raakt. Echter een
   andere Emacs aanroepen terwijl een sessie van een emacslient van de
   kopieën meer terugvindt. Sluit alle kopieën van Emacs af en herstart
   er slechts één als dit gebeurt.

   Als je XEmacs draait in plaats van GNU Emacs, dan wijzigen deze
   aanwijzigingen iets. In dit geval wil je EDITOR instellen op
   gnuclient. In recente versies is je init bestand ~/.xemacs/init.el in
   plaats van ~/.emacs.
     _________________________________________________________________

mutt

   Dit gebruik ik en ik kan het je aanbevelen. Het is afgeleid van elm en
   het heeft standaard vergelijkbare opdrachten, maar het is veel
   krachtiger en beter configureerbaar. Het kan een POP3- of IMAP-client
   zijn, en er is uitstekende ondersteuning voor MIME en PGP in
   opgenomen. Er is een [14]Mutt homepage op het web.

   Mutt respecteert de EDITOR/VISUAL conventie.
     _________________________________________________________________

elm

   Elm was de eerste schermgeörieënteerde Unix-mailer, maar de
   ontwikkeling ervan staat nu al jaren stil en het is vervangen door
   Mutt. Een aantal versies van elm heeft ingebouwde POP3 ondersteuning.
   Zie de elk bronnen en installatie-instructies in de [15]Metalab mail
   user agents directory voor meer informatie. Hier zijn een paar punten
   waar mensen zo nu en dan eens over struikelen:

   Nee, elm kan niets met PGP. Er zijn patches beschikbaar voor de
   ondersteuning van PGP, maar de PGP ondersteuning van Mutt is
   superieur. Ik raad je Mutt aan als je gebruik wilt maken van PGP.

   Elm respecteert de EDITOR/VISUAL conventie.
     _________________________________________________________________

pine

   Pine is een user agent ontworpen voor beginnelingen; mogelijkheden die
   zijn opgenomen zijn het lezen van nieuws en ingebouwde ondersteuning
   van het IMAP remote-mail protocol. Veel mensen zweren erbij voor
   nieuwe gebruikers. Ik vind de magere opdrachtenset, beperkte
   configureerbaarheid en eigen editor moeilijk te slikken. Het biedt
   echter een uitstekende ingebouwde ondersteuning voor IMAP. Wil je het
   eens bekijken, de distributie is beschikbaar op
   [16]http://www.washington.edu/pine.

   Pine respecteert de EDITOR/VISUAL conventie.
     _________________________________________________________________

Netscape

   De Netscape browser heeft ingebouwde POP3 en IMAP remote-mail
   bekwaamheden, dus kan het worden gebruikt als een mail user agent. Ik
   beveel dit niet aan; het is niet gespecialiseerd in een MUA, en het
   biedt daarom niet veel van de services die echte MUA's bieden (zoals
   aliassen en de afhandeling van PGP). Het ondersteunt echter wel LDAP
   en SSL.

   Netscape levert een eigen mini-editor, dezelfde die wordt gebruikt als
   voor de browser (b.v. voor tekstvelden in formulieren).
     _________________________________________________________________

Emacs rmail/smail en vm.

   Emacs heeft een modus genaamd smail waarmee mail kan worden verstuurd,
   en een ander genaamd rmail waarmee mail kan worden gelezen. De smail
   modus kan nogal handig zijn, aangezien je er mail binnen een volledige
   Emacs omgeving mee kunt samenstellen (maar zie ook de bespreking van
   de [17]emacsclient elders in dit document).

   De rmail modus, aan de andere kant, is niet aan te bevelen. Elke keer
   dat je het uitvoert, converteert het je inbox naar het BABYL formaat;
   gewone mail-tools zullen zich daarin verslikken. (Geef de opdracht M-x
   unrmail vanaf de Emacs opdrachtregel als je dit overkomt).

   Er is een mailreader voor emacs genaamd `vm' die standaard V7
   mailboxen schrijft en inleest. Het wordt niet met GNU Emacs
   gedistribueerd, maar de homepage ervan is te vinden op
   [18]http://www.wonderworks.com/vm/.

   De meest populaire mailreader voor emacs is waarschijnlijk GNUS, die
   met GNU Emacs wordt gedistribueerd. Het is een client voor USENET news
   als ook mail.

   Emacs smail/rmail/vm respecteert de EDITOR/VISUAL conventie niet. In
   plaats daarvan gebruik je de Emacs die ze hebben ingesloten.
     _________________________________________________________________

BSD mail

   Als je simpelweg `mail' in de shell intikt onder Linux of enige andere
   moderne Unix, dan zal je daarmee een variant van het BSD Mail
   programma aanroepen. Het heeft een regelgeöriënteerde interface die
   oorspronkelijk werd ontworpen voor gebruik op TTY's. Het is in die zin
   slechts van historisch belang.

   BSD Mail vond de EDITOR/VISUAL conventie uit.
     _________________________________________________________________

Andere user agents

   Van de volgende programma's is ook bekend dat ze onder Linux draaien.
   Raadpleeg `archie' om ze op te sporen...

   mush
          mail user's shell, zeer krachtig voor filteren en
          batchverwerking.

   mh
          mail handler, nog een andere mail user agent

   Ik weet niet genoeg over mh of mush om ze hier in detail te kunnen
   beschrijven. Ze hebben beiden een nogal complexe interface en zijn
   ontworpen voor vergevorderde mailgebruikers.
     _________________________________________________________________

Geavanceerde onderwerpen

Aliassen

   Een `alias' is een manier om een pseudo-adres in te stellen dat mail
   simpelweg doorstuurt naar een ander (enkel) adres. Er bestaan twee
   soorten aliassen: MUA aliassen en MTA aliassen.

   Een MUA alias is een alias die je instelt in je MUA als een soort
   persoonlijke afkorting. Andere mensen zullen deze alias niet kunnen
   zien of gebruiken. Je zou bijvoorbeeld:
   alias esr       Eric S. Raymond <esr@thyrsus.com>

   in het configuratiebestand van mutt kunnen schrijven. Wanneer mutt nu
   `esr' in een adresregel tegenkomt, zou het zich gedragen alsof je
   `esr@thyrsus.com' had ingetikt. Of je kunt `mutt esr' intikken met als
   resultaat dat het geëxtraheerde adres automatisch zal worden ingevuld
   op de `to' regel.

   Een MTA alias is een alias die je MTA extraheert; het zal door
   iedereen te gebruiken zijn, zowel op je machine als remote. Voor het
   aanmaken van MTA-aliassen, moet je een systeembestand aanpassen, wat
   gewoonlijk maar niet altijd /etc/aliases of /etc/mail/aliases is (de
   lokatie is afhankelijk van je MTA). Wellicht dat het instructief is
   door de aliassen op je systeem te bekijken; er zouden een aantal
   standaardaliassen, zoals `postmaster' in moeten staan.

   Het kan zijn dat de MTA je tevens de mogelijkheid biedt als doel van
   een alias een bestandsnaam op te geven, welke zal worden behandeld als
   een mailbox waaraan de mail wordt toegevoegd (dit is handig voor het
   archiveren van mail). Wellicht dat het doel van een alias ook een
   programma kan zijn, in welk geval mail naar dat alias zal worden
   doorgegeven aan een kopie van het programma als standaardinvoer.
     _________________________________________________________________

Forwarding

   Voor het instellen van MTA aliassen zijn gewoonlijk
   beheerdersprivileges nodig. Maar voor gebruikers is het wenselijk als
   ze hun eigen mail zonder tussenkomst van de beheerder kunnen
   doorsturen.

   Ter ondersteuning hiervan, volgen de meeste MTA's sendmail's wijze en
   zoeken in je homedirectory naar een bestand genaamd .forward. De
   inhoud van dit bestand wordt geïnterpreteerd als het doel van een
   alias welke je mail zou moeten ontvangen. Wat het meest gebruikelijk
   hiervoor wordt toegepast is het doorsturen van je mail naar een
   account op een andere machine.
     _________________________________________________________________

Automatisch antwoorden

   Een ander algemeen gebruik voor de .forward faciliteit is het
   doorgeven van je mail aan een `vacation' programma. Een vacation
   programma leest inkomende mail en genereert er automatisch een
   voorgefabriceerde mail naartoe; ze worden zo genoemd omdat de meest
   gebruikelijke vorm van voorgefabriceerde beantwoording is de verzender
   te informeren dat je op vakantie bent en dat je tot een gegeven datum
   niet bereikbaar bent.

   Er zijn geen standaard vacation programma's universeel in gebruik.
   Hier zijn twee goede redenen voor: één, een dergelijk programma is erg
   makkelijk te schrijven als een shellscript of filter rule (zie
   verderop); en twee, vacation programma's werken slecht samen met
   mailinglijsten.

   Je zou je tijdelijk van alle mailinglijsten uit moeten schrijven
   voordat je instelt op automatische beantwoording; anders worden alle
   leden van de mailinglijsten overstelpt met voorgefabriceerde berichten
   door je vacation programma. Dit wordt als zeer grof gedrag beschouwd
   en 't geeft je de garantie dat je een zeer koele ontvangst staat te
   wachten.
     _________________________________________________________________

Discussielijsten

   Een discussielijst is een pseudo-adres welke mail naar meer dan één
   gebruiker stuurt.

   In zijn eenvoudigste vorm, is een discussielijst niet meer dan een MTA
   alias met meer dan één ontvanger. Een aantal kleine discussielijsten
   worden op deze manier onderhouden. Sendmail assisteert door een syntax
   te ondersteunen in /etc/aliases waarin de inhoud van een gegeven
   discusselijstbestand is opgenomen in de doelzijde van een alias. Het
   ziet er ongeveer zo uit:
   admin-list:     ":include:/usr/home/admin/admin-list"

   met het voordeel dat het admin-list bestand ergens in ruimte
   toegankelijk voor gebruikers kan worden beheerd (root is slechts nodig
   voor de oorspronkelijke instelling Een aantal andere MTA's bieden
   vergelijkbare features.

   Deze eenvoudige lijsten worden over het algemeen `mail reflectors'
   genoemd. Er treden een paar problemen op met mail reflectors. Eén is
   dat bounce berichten van mislukte pogingen naar broadcast naar alle
   gebruikers gaan. Een ander is dat alle aan- en afmeldingen handmatig
   moeten worden bijgehouden door de beheerder van de mailinglijst.

   Een soort software genaamd een discussielijstmanager is ontwikkeld om
   iets aan deze problemen en daaraan gerelateerde problemen te doen. De
   belangrijkste functie ervan is gebruikers van mailinglijsten zonder
   tussenkomst van de beheerder van de lijst toe te staan zich op de
   lijst aan- en af te melden.

   Een discussielijstmanager houdt zelf de informatie over
   gebruikerslijsten bij en maakt een verbinding met de MTA via een
   programma-alias in /etc/aliases. Als bijvoorbeeld de admin-list van
   hiervoor via de discussielijstmanager SmartList gaat op een sendmail
   systeem, dan zou een deel van /etc/aliases er zo uit kunnen zien:
admin-list: "|/usr/home/smartlist/bin/flist admin-list"
admin-list-request: "|/usr/home/smartlist/bin/flist admin-list-request"

   Dit zijn bijelkaarhorende aliassen. Het is bij echte discussielijsten
   gebruikelijk dat ze beschikken over een aanvraagadres welke wordt
   gebruikt voor de verzoeken van gebruikers voor de aan- en afmelding.
   Het wordt als grof en onwetend beschouwd het aan-/afmeldingsverzoek
   naar het hoofdadres van een dergelijke lijst te zenden -- doe het
   niet.

   De robot achter het aanvraagadres biedt wellicht nog andere features
   behalve het gewoonweg aan-/afmelden. Het kan zijn dat het reageert op
   hulpverzoeken, je de mogelijkheid biedt te vragen wie zich op de lijst
   hebben aangemeld, of je automatisch toegang geeft tot archieven van de
   lijst. Het kan ook zijn dat beheerders van de lijst beperkingen kunnen
   opleggen aan bepaalde leden, de lijst op automatisch aanmelden in
   kunnen stellen voor die niet-leden die voor het eerste posten, of
   diverse beveiligingsopties voor gedragslijnen instellen.
   Discussielijstmanagers verschillen hoofdzakelijk in het ontwerp en de
   hoeveelheid van deze bijkomende features.

   Helaas is het formaat voor het versturen van opdrachten naar robots
   die verzoeken voor een bepaalde discussielijst afhandelen niet
   standaard. Een aantal daarvan verwacht opdrachten in de
   onderwerpregel, een aantal negeert de opdrachtregel en verwacht dat de
   opdrachten in het berichtenvenster staan. Let op het antwoordbericht
   dat je krijgt wanneer je je voor het eerst inschrijft; het is
   verstandig dergelijke mail op te slaan in een aparte mailbox voor
   latere referentie.

   De belangrijkste discussielijstmanagers zijn majordomo, listserv,
   listproc, en smartlist; majordomo is bij een aanzienlijke groep de
   populairste. [19]mailman, een lijstmanager met een nogal fraaie
   webgeöriënteerde signon/signoff/beheer interface, is recent zeer
   populair geworden en wellicht dat het de oudere programma's gaat
   vervangen. Er bestaat een tamelijk uitgebreide [20]lijst met
   dergelijke packages op het Web.

   Raadpleeg de informatiebronnen op de [21]List-Managers Mailing Lijst,
   waaronder de FAQ voor meer informatie over discussielijstmanagers
   (noot: deze lijst is niet geschikt voor vragen over hoe je iets kunt
   doen).
     _________________________________________________________________

Mailfilters

   Eem mailfilter is een programma dat tussen jou en je lokale delivery
   agent in staat en automatisch mail herverzendt of verwerpt nog voordat
   je het hebt gezien.

   Mailfilters hebben een aantal gebruiksmogelijkheden. De belangrijkste
   daarvan zijn het filteren van spam, het uit de weg ruimen van meerdere
   mailboxen per onderwerp of afzender, en het automatisch beantwoorden
   van mail.

   Kenmerkend stel je het filteren van mail in door een programma-alias
   te plaatsen in het .forward bestand voor het filterprogramma en
   schrijft een bestand met filterregels. Het formaat en de lokatie van
   het bestand met filterregels varieert tussen de verschillende
   filterprogramma's.

   Er zijn goede opsommingen van de mogelijkheden van de drie
   belangrijkste mailfilters (procmail, mailagent, en deliver) in
   [22]deel 3 van Chris Lewis's Email Software Survey. De populairste
   hiervan is (ondanks zijn nogal lastige regel syntax) procmail, dat in
   het algemeen op Linux systemen aanwezig is (en inderdaad, gewoonlijk
   wordt gebruikt als local delivery agent van het systeem).

   A mail filter is a program that sits between your local delivery agent
   and you, automatically dispatching or rejecting mail before you see
   it.
     _________________________________________________________________

Het hoofd bieden aan spam

   Spam is ook wel bekend als `UCE' (Unsolicited Commercial Email) of
   `UBE' (Unsolicited Bulk Email). Zoals deze namen al impliceren is het
   een onaangename vorm van adverteren die je mailbox met formele brieven
   opvult. (De term `spam' komt van een Monty Python's Flying Circus die
   afgegeven op een koor Vikings eindeloos de eentonige melodie "Spam
   spam spam spam..." herhaalt).

   De meeste spam lijkt te bestaan uit verzoeken voor pyramide schema's,
   advertenties voor pornografie, of (ergelijke) pogingen spam-zendende
   programma's te verkopen. Een paar individuele spams (zoals MAKE MONEY
   FAST of de Craig Shergold briefkaart poets) zijn zo hardnekkig dat ze
   legendarisch zijn. Spam is geneigd zowel woordenrijk als ongeletterd
   te zijn. Het is tijdverspilling en een zeer hoge mate van verkwisting
   van bandbreedte.

   De spam epidemie lijkt z'n hoogtepunt midden-1997 te hebben gehad en
   is sindsdien langzaam afgenomen, maar kan nog steeds een serieuze
   ergernis zijn. Als je met spam wordt overstelpt, zorg dan dat je er
   kennis over op doet. Blader door de [23]"Fight Spam on the Internet!"
   pagina. De [24]"Death To Spam!" pagina is in het bijzonder effectief
   in methoden voor het stoppen of achterhalen van spam.
     _________________________________________________________________

Andere informatiebronnen

USENET

   Er zijn een aantal Usenet groepen toegewijd aan technische kwesties
   met betrekking tot elektronisch mail:

   [25]comp.mail.elm
          het ELM mailsysteem.

   [26]comp.mail.mh
          Het Rand Message Handling systeem.

   [27]comp.mail.mime
          Multipurpose Internet Mail Extensies.

   [28]comp.mail.misc
          Algemene discussies over computermail.

   [29]comp.mail.multi-media
          Multimedia Mail.

   [30]comp.mail.mush
          De Mail User's Shell (MUSH).

   [31]comp.mail.sendmail
          de BSD sendmail agent.

   [32]comp.mail.smail
          de smail mail agent.

   [33]comp.mail.uucp
          Mail in de uucp omgeving.
     _________________________________________________________________

Boeken

   Hieronder volgt een niet alles inbegrepen set met boeken die van hulp
   kan zijn...

   Sendmail
          van O'Reilly and Associates is de definitieve referentie over
          sendmail-v8 en sendmail+IDA. Het is verplichte kost voor
          iedereen die hoopt iets zinvols te kunnen halen uit sendmail
          zonder daarbij te verdrinken.

   De Internet Complete Reference
          van Osborne is een prima referentieboek waarin de diverse op
          het Internet beschikbaar services worden uitgelegd en het is
          een geweldige informatiebron over news, mail en de diverse
          andere Internet bronnen.

   De Linux Networking Administrators' Guide
          van Olaf Kirch van de LDP is beschikbaar op het net en het is
          ook gepubliceerd door (op z'n minst) O'Reilly en SSC. Het is
          een prima leidraad om alles te leren over wat je je ooit had
          voorgesteld dat je zou moeten weten over Unix netwerken.
     _________________________________________________________________

Periodieke USENET Postings

   Ook waard te vermelden is de periodieke posting van Chris Lewis over
   unix e-mailsoftware, welke beschikbaar is op
   [34]ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/comp.mail.misc als de bestanden
   genaamd ``UNIX_Email_Software_Survey_*''. Een in HTML omgezette versie
   is te vinden op [35]http://www.faqs.org/faqs/mail/setup/unix/. Tijdens
   dit schrijven in 1999 is dit bericht sedert 1996 echter niet meer
   serieus bijgewerkt.
     _________________________________________________________________

Waar niet om hulp te zoeken

   In relatie met andere Unixes, is er niet langer iets speciaals aan het
   configureren en draaien van mail onder Linux. Dienovereenkomstig, zul
   je bijna zeker je posting over algemene mail-gerelateerde vragen NIET
   stellen bij de comp.os.linux.* nieuwsgroepen.

   Tenzij je posting echt Linux-specifiek is (bv, ``zeg me alsjeblieft
   welke routers reeds in de SLS1.03 versie van smail3.1.28 zijn
   gecompileerd ''), zou je je vragen in een van de hierboven genoemde
   nieuwsgroepen of mailinglijsten moeten stellen.

   Laat me dat herhalen.

   Er is eigenlijk geen reden meer om mail-gerelateerde vragen naar de
   comp.os.linux hierarchie te posten. Er zijn bestaande nieuwsgroepen in
   de comp.mail.* hierarchie om AL je vragen te behandelen.

   Als je naar comp.os.linux.* voor niet-Linux-specifieke vragen post,
   zoek je op de verkeerde plaats naar hulp. De elektronische mailexperts
   begeven zich op die plaatsen die hierboven zijn aangegeven en
   gewoonlijk niet in de Linux groepen. 

   Met posten naar de Linux hierarchie voor niet-linux-specifieke vragen
   verspil je je tijd en die van anderen... en het vertraagt vaak het
   verkrijgen van een antwoord op je vraag. 
     _________________________________________________________________

Administratieve zaken

Feedback

   (Vince schreef deze sectie, maar voor mij geldt hetzelfde.)

   Ik ben in alle feedback geïnteresseerd, positief of negatief,
   betreffende de inhoud van dit document via e-mail. Neem beslist
   contact met me op als je fouten aantreft of er iets in ontbreekt.

   Ik lees alle ontvangen email, maar reageer hier niet
   noodzakelijkerwijs op. Verzoeken om uitbreidingen zullen worden
   overwogen en hierop zal actie op worden ondernomen afhankelijk van de
   combinatie van beschikbare tijd, de waarde van het verzoek en de
   dagelijkse bloeddruk :-)

   Flames zullen in stilte naar /dev/null worden gestuurd dus doe geen
   moeite.

   In het bijzonder, de standaard voor padnamen van het Linux filesysteem
   is in ontwikkeling. Wat in dit document staat, staat er alleen ter
   illustratie gebaseerd op de huidige standaard op het moment dat een
   deel van dit document werd geschreven en de paden die in de
   distributies of `kits' worden gebruikt die ik persoonlijk heb gezien.
   Raadpleeg alsjeblieft de speciale Linux distributie(s) voor de paden
   die ze gebruiken.

   Feedback betreffende het feitelijk formaat van het document zou aan de
   HOWTO coördinator moeten worden gericht, mail naar
   [36]linux-howto@metalab.unc.edu).
     _________________________________________________________________

Copyrightinformatie

   De Mail-HOWTO valt onder het copyright van (c)1999 Eric S. Raymond.
   Copyright is behouden voor het doel om de licentie-voorwaarden van het
   Linux Documentatie Project kracht bij te zetten.

   Een woordelijke kopie mag worden gereproduceerd of geherdistribueerd
   via elk fysiek of elektronisch medium zonder toestemming van de
   auteur. Vertalingen zijn vergelijkbaar toegestaan zonder
   uitdrukkelijke permissie als het een vermelding bevat over wie het
   vertaalde.

   Korte citaten mogen, zonder voorafgaande toestemming van de auteur,
   worden gebruikt. Afgeleide werken en gedeeltelijke distributies van de
   Mail-HOWTO moeten worden vergezeld met een woordelijke kopie van dit
   bestand of een verwijzing naar de woordelijke kopie.

   Commerciéle herdistributie is toegestaan en wordt aangemoedigd; de
   beheerder zou het echter waarderen om op de hoogte worden gebracht van
   dergelijke distributies (uit beleefdheid).

   In het kort, we willen verspreiding van deze informatie zoveel
   mogelijk aanmoedigen via zoveel mogelijk kanalen. We willen echter het
   copyright op deze HOWTO documenten blijven behouden.

   We willen verder dat alle informatie, waarin voorzien in de HOWTO's,
   wordt verspreid. Als je vragen hebt, neem dan alsjeblieft contact op
   met de Linux HOWTO coördinator, via <[37]linux-howto@metalab.unc.edu>.
     _________________________________________________________________

Standaard Disclaimer

   Uiteraard verwerpen we een eventuele potentiële aansprakelijkheid voor
   de inhoud van dit document. Gebruik van de concepten, voorbeelden
   en/of andere inhoud van dit document is geheel op eigen risico.
     _________________________________________________________________

Erkenningen

   Oorspronkelijk werd dit document geschreven door Vince Skahan. Ik heb
   het herschreven voor de moderne rondom ISP gecentreerde wereld waarin
   UUCP niets meer is dan een herinnering.

   In mei 1999 werd de naam "De Linux Electronic Mail HOWTO" gewijzigd
   ter voorkoming van een dubbele naam met Guylhem Aznar's Mail HOWTO,
   wat de Mail Administrator HOWTO is geworden.

   Wijzigingen
   Herziening 3.3 2003-02-22 Herzien door: esr
   LDP site en mijn homesite verplaatst.
   Herziening 3.2 2001-02-22 Herzien door: esr
   LDP Styleguide markup correcties.
   Herziening 3.1 2000-12-08 Herzien door: esr
   Mailman vermeld.
   Herziening 3.0 2000-08-08 Herzien door: esr
   Eerste DocBook versie.

References

   1. http://www.catb.org/~esr/
   2. mailto:esr@thyrsus.com
   3. mailto:nldoc@nl.linux.org
   4. file://localhost/tmp/Mail-User-HOWTO-NL/Mail-User-HOWTO-NL.html#introduction
   5. file://localhost/tmp/Mail-User-HOWTO-NL/Mail-User-HOWTO-NL.html#mua
   6. file://localhost/tmp/Mail-User-HOWTO-NL/Mail-User-HOWTO-NL.html#advanced
   7. file://localhost/tmp/Mail-User-HOWTO-NL/Mail-User-HOWTO-NL.html#resources
   8. file://localhost/tmp/Mail-User-HOWTO-NL/Mail-User-HOWTO-NL.html#administrivia
   9. http://metalab.unc.edu/LDP/HOWTO/ISP-Hookup-HOWTO.html
  10. news:comp.os.linux.answers
  11. http://metalab.unc.edu/LDP/HOWTO/Mail-User-HOWTO.html
  12. http://metalab.unc.edu/pub/Linux
  13. http://metalab.unc.edu/pub/Linux/system/mail
  14. http://www.mutt.org/
  15. http://metalab.unc.edu/pub/Linux/system/mail
  16. http://www.washington.edu/pine
  17. file://localhost/tmp/Mail-User-HOWTO-NL/Mail-User-HOWTO-NL.html#emacsclient
  18. http://www.wonderworks.com/vm/
  19. http://www.gnu.org/software/mailman/mailman.html
  20. http://www.catalog.com/vivian/mailing-list-software.html
  21. http://www.greatcircle.com/list-managers/
  22. http://www.faqs.org/faqs/mail/setup/unix/part3/index.html
  23. http://spam.abuse.net/
  24. http://www.mindworkshop.com/alchemy/nospam.html
  25. news:comp.mail.elm
  26. news:comp.mail.mh
  27. news:comp.mail.mime
  28. news:comp.mail.misc
  29. news:comp.mail.multi-media
  30. news:comp.mail.mush
  31. news:comp.mail.sendmail
  32. news:comp.mail.smail
  33. news:comp.mail.uucp
  34. ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/comp.mail.misc
  35. http://www.faqs.org/faqs/mail/setup/unix/
  36. mailto:linux-howto@metalab.unc.edu
  37. mailto:linux-howto@metalab.unc.edu