Beheren van Meerdere Besturingssystemen HOWTO
  Robert W. Schultz,
  Vertaald door: Ellen Bokhorst, bokkie@nl.linux.org
  v0.4, 17 feb 2000

  In deze HOWTO worden de procedures voor gebruik van verwijderbare
  harddisks behandeld om meerdere alternatieve besturingssystemen te
  installeren en beheren, terwijl een enkele vaste disk permanent in het
  systeem blijft en het primaire besturingssysteem beschermt. Het is
  zeer schaalbaar en biedt een goede gradatie aan bescherming en een
  stabiele diskomgeving voor het primaire besturingssysteem.
  ______________________________________________________________________

  Inhoudsopgave


  1. Introductie

     1.1 Copyright
     1.2 Nieuwe versies van deze HOWTO
     1.3 Feedback

  2. Opzet en doelen:

  3. Achtergrond:

  4. Systeembenodigdheden:

  5. Hoe het werkt (een scenario):

  6. De installatie:

     6.1 Installeren van het primaire besturingssysteem
     6.2 Alternatieve besturingssystemen installeren
     6.3 Uiteindelijke BIOS en LILO configuratie:

  7. Kosten en weetjes:

     7.1 Kosten
     7.2 Weetjes


  ______________________________________________________________________

  1.  Introductie

  1.1.  Copyright

  Copyright (c) 2000 door Robert W. Schultz.

  Je kunt dit document gerust in ieder gewenst formaat kopiëren en
  distribueren (het verkopen of weggeven). Je wordt verzocht correcties
  en/of opmerkingen door te sturen naar de beheerder van het document.
  Je mag er een afgeleid werkstuk van maken en het distribueren op
  voorwaarde dat je:

  1.Dit afgeleide werkstuk (in het meest geschikte formaat zoals sgml)
  naar de LDP opstuurt (Linux Documentatie Project) of iets dergelijks
  zodat het naar het Internet gepost kan worden. Als het de LDP niet is,
  laat de LDP dan weten waar het beschikbaar is.

  2. Licentieer het afgeleide werkstuk met dezelfde licentie of gebruik
  GPL.  Voeg een copyrightmelding in en op z'n minst een verwijzing naar
  de gebruikte licentie.


  3. Geef krediet aan vorige auteurs en mensen die voor een belangrijk
  deel hebben bijgedragen aan het document.

  Mocht je overwegen een afgeleid werk anders dan een vertaling te
  maken, dan verzoek ik je je plannen met de huidige beheerder te
  bespreken.


  1.2.  Nieuwe versies van deze HOWTO

  Nieuwe versies van de Beheren van Meerdere Besturingssystemen HOWTO
  zullen voor download en/of om door te bladeren op LDP mirrorsites
  beschikbaar zijn.  Zie <http://metalab.unc.edu/LDP/mirrors.html>.
  voor een lijst met mirrorsites.

  Er zijn diverse formaten beschikbaar. Als je slechts snel de datum van
  de laatste versie wilt controleren, kijk dan op

  <http://www.linuxdoc.org/HOWTO/MultiOS-HOWTO.html>

  en vergelijk het met deze versie: v0.4, 17 februari 2000

  1.3.  Feedback

  Stuur vragen, opmerkingen of suggesties alsjeblieft naar  (Robert W.
  Schultz). Ik ben graag bereid anderen te helpen met problemen die
  direct gerelateerd zijn aan deze HOWTO en zal me bezig houden met
  eventuele suggesties aangaande wijzigingen/ aanpassingen en/of
  verbeteringen.  Deze HOWTO zal echter zonder inbreng van lezers niet
  in belangrijke mate worden verbeterd, aangezien ik mijn systeem naar
  tevredenheid heb ingesteld.

  2.  Opzet en doelen:

  De opzet van deze HOWTO is een methode te beschrijven meerdere
  besturingssystemen op een enkel computersysteem te beheren. Het is
  bedoeld voor Linux gebruikers die een basiskennis van zowel Linux als
  LILO installaties hebben. Niets dat hierin staat, is echter zo heel
  erg ingewikkeld.  De hoeveelheid tijd in aanmerking genomen die het in
  beslag neemt een aantal besturingssystemen te installeren, kan het
  relatief veel tijd in beslag nemen.

  Het is in die zin anders dan andere methoden dat meerdere
  besturingssystemen op de bootdisk er niet voor nodig zijn. In plaats
  daarvan wordt gebruik gemaakt van een vaste interne disk met een enkel
  primair besturingssysteem en een selectie aan verwijderbare disks met
  één of meer besturingssystemen op iedere disk. Als je beslist twee,
  drie of vier verschillende besturingssystemen nodig hebt op een enkele
  disk en tracht ze met elkaar overweg te laten kunnen, dan is deze
  HOWTO niet voor jou bedoeld.

  De specifieke doelen zijn:

  * - Een primaire/operationele disk die eenmaal geconfigueerd en
  geïnstalleerd zelden wordt gewijzigd.  Hiermee wordt niet het
  herpartitioneren of op andere wijze veranderen van de disk bedoeld.

  * - Makkelijke selectie van meerdere alternatieve besturingssystemen
  tijdens de systeemstart zonder meer dan één of twee menu-selecties te
  hoeven doorlopen.

  * - Het is niet nodig de BIOS, LILO of enige andere configuratie te
  benaderen wanneer een O/S eenmaal is geïnstalleerd.

  * - Het eenvoudig toevoegen/verwijderen van besturingssystemen al naar
  gelang de behoeften van dat moment.
  * - Goedkoop en schaalbaar om in de loop der tijd meer
  besturingssystemen en versies mogelijk te maken.

  Ik denk dat de eerste drie vereisten me wonder wel gelukt zijn.  Je
  kunt je eigen mening vormen over de laatste twee.

  3.  Achtergrond:

  Zelfs al wordt Linux steeds gebruiksvriendelijker en breder
  geaccepteerd, de meesten onder ons hebben de toegang tot andere
  besturingssystemen nog nodig. Ik maak 75% van de tijd gebruik van
  Linux, maar ik heb nog steeds een Windowssysteem nodig voor die paar
  applicaties waar ik onder Linux nog geen alternatief voor heb
  gevonden. Mijn vrouw gebruikt op het werk MS-Office en wil hier thuis
  ook mee kunnen werken. Andere mensen willen slechts voor de lol, een
  training, of om bij te blijven in hun werk toegang kunnen hebben tot
  andere O/S'sen.

  Ik ben geneigd met nieuwe O/S'sen net zo om te gaan als met nieuwe
  spellen; ik doe er in feite niets productiefs mee, maar het
  installeren en ze leren beheren is net zo uitdagend en interessant
  voor me als Quake of SimCity. Bovendien zorgt het ervoor dat ik, als
  computerwetenschapper, bij blijf in de ontwikkelende technologie en
  heeft het me geholpen bij het oplossen van menig probleem op het werk.
  In ieder geval geloof ik dat het gebruik van meerdere
  besturingssystemen, voor nieuwe Linux gebruikers,
  computerprofessionals, en degenen die gewoon van het ene naar het
  andere besturingssysteem proberen te migreren, het eerder een norm is
  dan een uitzondering.

  4.  Systeembenodigdheden:

  BIOS - Iedere bios waarmee een automatische identificatie van de
  diskdrive geometrie mogelijk is en je de keuze geeft de reeks devices
  om van te booten te selecteren zou moeten werken.  Ik bouwde met
  succes systemen gebaseerd op zowel de PhoenixBIOS 4.0 als de AMI Plug
  en Play Flash BIOS.

  DISKS - Een aan Linux toegewezen interne disk. (eerste disk) Een
  verwijderbare drivebehuizing, met ieder aantal drives. (tweede disk)

  Aangezien veel van deze HOWTO met disks heeft te maken, zal ik van nu
  af aan gewoonlijk gebruik maken van de termen "eerste disk" en "tweede
  disk". De eerste disk is de disk die in beginsel wordt benaderd
  wanneer de computer wordt aangezet, in het algemeen bekend als de
  bootdisk.  LILO is in de MBR geïnstalleerd en het is toegewezen aan
  een enkel besturingssysteem, in het bijzonder Linux. De tweede disk is
  een verwijderbare disk met één of meer alternatieve besturingssystemen
  die wel of geen bootloader in de MBR of elders hebben.

  Er zijn geen andere hardware/firmware vereisten. Enige andere
  vereisten zouden moeten zijn opgelegd door het specifieke O/S.
  Solaris 7 bijvoorbeeld zal op een oude 90MHz computer niet goed kunnen
  draaien ook al zou je het kunnen installeren.  De hierin beschreven
  configuratie en methodologie zouden echter evengoed kunnen werken
  ongeacht de snelheid van de CPU of andere geïnstalleerde
  randapparaten.

  Besturingssystemen - Ik heb dit proces met Linux getest (Redhat en
  Suse), Solaris 7, BeOS, Win 98 en zelfs met MSDOS 6.22. Ik zie geen
  enkele reden waarom het niet met Win 95, O/S 2 of FreeBSD zou werken.
  Ik ben niet bekend met Windows NT of 2000 dus ik weet dan ook niet hoe
  die op een dergelijke soort setup zouden reageren.

  Boot loader - Ik maakte op de eerste disk gebruik van LILO en op de
  tweede disk(s) van BeOS bootman.  Ik gebruikte LILO op de eerste disk
  omdat het de enige bootloader was die het me mogelijk maakte de MBR op
  de tweede disk te selecteren als een acceptabele bootpartitie. Iedere
  relatieve robuuste bootloader zou op de tweede disk moeten werken.

  5.  Hoe het werkt (een scenario):

  Voorafgaande aan het aanzetten van het systeem, doe ik een disk die is
  voorgeladen met een besturingssysteem in de verwijderbare drive.
  Wanneer ik de computer aanzet, wordt ik gepresenteerd op de LILO
  prompt (door het indrukken van <tab>) met "Linux" en "Disk2" als
  opties.  Linux is de standaard en zou als ik niets deed automatisch
  worden opgestart.  Wanneer geselecteerd, boot het disk2 óf direct in
  het enkele O/S dat is opgeslagen op de tweede disk óf presenteert het
  me op een tweede bootmenu als er zich meer dan één O/S op die disk
  bevindt.  Als ik de computer uitzet, de tweede disk vervang door een
  andere en de computer weer aanzet, krijg ik nog steeds het initiële
  Linux/Disk 2 menu en als ik disk2 selecteer krijg ik een nieuw menu
  dat van toepassing is op de nieuw ingevoegde disk. Eenmaal
  geïnstalleerd hoef ik de LILO configuratie op de eerste disk nooit
  meer te veranderen. Ik hoef de BIOS instelling waarmee ik aangaf
  waarvanaf te booten voor de tweede disk nooit meer te wijzigen en ik
  hoef nooit meer dan twee menuselecties te doorlopen om mijn
  geselecteerde O/S werkend en draaiend te krijgen.

  6.  De installatie:

  Er zijn drie te onderscheiden onderdelen in de installatie, als eerste
  het bouwen van het primaire O/S op een eigen toegewezen drive. Ten
  tweede het bouwen van een tweede disk met welk alternatief O/S je dan
  ook uitkoos. En als laatste het herconfigureren van de BIOS en LILO om
  ondersteuning te bieden aan beide disks.

  6.1.  Installeren van het primaire besturingssysteem

  Installatie van het primaire/operationele O/S is tamelijk eenvoudig.
  Behandel het systeem alsof het een systeem met een enkele disk is, dat
  aan Linux is toegewezen. Raadpleeg de documentatie die met je
  distributie werd meegeleverd of zie de
  <http://www.linuxdoc.org/HOWTO/Installation-HOWTO.html> voor details
  over het installeren van Linux.

  Omdat dit uiteindelijk een installatie is die uit meerdere disks
  bestaat, moeten er een paar stappen worden ondernomen om de
  installatieroutines om de tuin te leiden door ze tijdens het
  installatieproces te laten denken dat het een systeem is met een
  enkele disk.

  Verwijder als eerste de verwijderbare harddisk en zorg ervoor dat de
  overblijvende drive in de BIOS (na de diskette) wordt geïdentificeerd
  als het secundaire bootdevice. Het installatieprogramma van het
  besturingssysteem zou slechts één disk mogen zien, en dat is de disk
  waarop je het gaat installeren. Op die manier is het geen vraagstuk
  waar het zal worden geïnstalleerd. Bovendien zal het alles installeren
  zoals van toepassing is op een systeem met enkele disk.

  Geef het installatieprogramma op, wanneer daarom wordt gevraagd, de
  gehele disk voor het besturingssysteem te gebruiken.  Ik accepteerde
  de standaard RedHat partitionering en installeerde de algemene LILO in
  de MBR.

  Zodra de installatie compleet is, herstart je het systeem ter
  bevestiging dat je systeem naar behoren werkt. Vanaf dit punt zou je
  een volledig functionele computer moeten hebben die direct in Linux
  boot.


  6.2.  Alternatieve besturingssystemen installeren

  Nu je een volledig functioneel systeem hebt, kun je verder gaan met
  het opbouwen van een tweede disk met de alternatieve
  besturingssystemen.

  Selecteer één of twee besturingssystemen voor de tweede disk. Ik koos
  voor mijn initiële testsituatie zonder reden voor Windows 98 en BeOS.
  Ik partitioneerde een 8GB drive in twee 4GB primaire partities en
  installeerde Windows 98 op de eerste partitie en BeOS op de tweede.

  Doe hetzelfde met deze installatie als je deed met de eerste.
  Deactiveer de eerste disk in de BIOS zo dat dit installatieprogramma
  het zelfs niet zal zien. Dit is heel belangrijk. Als je de eerste disk
  fysiek kunt verwijderen of deactiveren, doe dit dan! Hiermee zal je
  primaire systeem veilig worden gesteld voor enige fouten van jouw kant
  of bovenmatig hebberige besturingssystemen die alle disks over willen
  nemen die ze gedurende de tweede installatie zien. Als je ergens in de
  toekomst besluit een andere verwijderbare disk te creëren, zorg er dan
  voor dat je deze stap herhaalt.

  Zodra dit klaar is, installeer je de besturingssystemen naar keuze net
  als of je de installatie uit zou voeren op een systeem met een enkele
  disk.

  Als je slechts één besturingssysteem op de tweede disk hebt, plug dan
  gewoon de installatiedisk erin en laat het zijn werk doen. Windows 95
  of 98 of zo ongeveer elk ander besturingssysteem, inclusief een tweede
  Linux, zou op deze wijze prima moeten installeren. Maak het voor
  Windows 9x mogelijk naar de MBR te schrijven. Selecteer bij het
  installeren van Linux de MBR als lokatie om LILO te installeren.

  Ik besloot twee besturingssystemen op de tweede disk te installeren
  zodat ik de functionaliteit van overlappende bootloaders kon
  bevestigen.

  Ik installeerde Windows 98 als eerste omdat het automatisch de MBR
  overschrijft en het zou elke bootloadercode hebben overschreven die ik
  eventueel daar zou hebben geplaatst. Vervolgens installeerde ik BeOS
  op de tweede partitie en draaide bootman, de BeOS bootloader. Daarmee
  bouwde ik een bootmenu voor de tweede disk en overschreef doelbewust
  de Windows 98 MBR.

  Bootman was niet essentieel, ik zou net zo goed iedere andere op de
  MBR gebaseerde bootloader hebben kunnen gebruiken, maar het was
  beschikbaar en het werkt nogal goed.

  Herstart het systeem regelmatig om jezelf ervan te verzekeren dat
  alles naar behoren werkt zoals dat het doet op een systeem met een
  enkele disk.  Ik herstartte het systeem na iedere O/S installatie om
  er zeker van te zijn dat het goed werkte en ook dat het bootloader
  menu naar behoren werkte.

  6.3.  Uiteindelijke BIOS en LILO configuratie:

  Herconfigureer de BIOS zodanig dat het wederom de eerste disk als de
  bootdisk herkent (sluit het fysiek weer aan als je de verbinding ervan
  met het systeem eerder verbrak) en zo dat het ook de tweede disk
  herkent. Hoe je dit doet is erg systeemspecifiek en afhankelijk van je
  BIOS en of je een SCSI/IDE of IDE/IDE setup hebt. Ik heb geen
  SCSI/SCSI setup geprobeerd omdat SCSI-disks en verwijderbare frames
  heel wat duurder zijn dan IDE-disks en frames. Ik wilde performance
  voor mijn primaire O/S, maar kon goedkope drives voor de andere
  besturingssystemen accepteren.


  Stel het type van de tweede disk in op "Auto" of "Automatic".  Hiermee
  wordt de BIOS gedwongen het type disk tijdens de systeemstart
  dynamisch vast te stellen.  Het is mij met succes gelukt een oude
  512MB disk, een 4GB, een 8GB en zelfs een 100MB IDE Zipdisk als de
  tweede disk te gebruiken.  Allen werden door de BIOS automatisch
  herkend.

  Herstart het systeem en ga terug naar Linux. Zelfs al zijn er nu ten
  minste twee besturingssystemen geïnstalleerd, deze LILO is alleen
  bekend met de oorspronkelijke Linux en zou er automatisch in moeten
  booten.  Bekijk het bootproces en je zou een melding moeten zien dat
  een disk automatisch wordt geïdentificeerd. Controleer zodra geboot
  met dmesg voor de zekerheid dat Linux de tweede disk herkent.

  Zodra je hiermee klaar bent, moet je LILO op de eerste disk
  herconfigureren om het van de tweede disk op de hoogte te brengen.
  Hier zijn twee verschillende lilo.conf bestanden, één voor SCSI/IDE en
  een andere voor een IDE/IDE systeem. Beiden hebben een aantal sterke
  en zwakke kanten...















































  # lilo.conf bestand voor een interne SCSI-disk en een verwijderbare disk
  # geconfigureerd als een master op de primaire IDE-connectie

  disk = /dev/sda         #  Deze vier regels zijn noodzakelijk om
     bios = 0x80          #  de SCSI heringedeeld te krijgen als de
  disk = /dev/hda         #  primaire drive zelfs als het in de BIOS als het
     bios = 0x81          #  bootdevice is geselecteerd. Dit is wellicht een
                      #  specifiek probleem van de BIOS.

  # Zonder deze regels krijg je van LILO de volgende foutmeldingen:
  #
  #  LILO version 21, Copyright 1992-1998 Werner Almesberger
  #
  # ading boot sector from /dev/sda
  # Warning: /dev/sda is not on the first disk
  # en LILO blijft of hangen bij LI of blijft eindeloze "01 "'en over het scherm
  # herhalen

  boot=/dev/sda
  map=/boot/map
  install=/boot/boot.b
  prompt
  timeout=50
  image=/boot/vmlinuz-2.2.12-20smp
     label=Linux
     root=/dev/sda1
     initrd=/boot/initrd-2.2.12-20smp.img
     read-only
  other = /dev/hda
  # other = /dev/hda is het sleutelelement. In plaats van lilo door te
  # verwijzen naar een specifieke partitie, wordt het doorgestuurd naar
  # de MBR op de tweede disk. Zo hoeft LILO niet te weten over de tweede
  # disk en kunnen we deze tweede disk door een andere vervangen omdat
  # LILO ongeacht welke specifieke disk is geïnstalleerd altijd naar
  # dezelfde plaats gaat. LILO was de enige bootloader
  # die ik kon vinden die dit deed.
     label = Disk2
     map-drive = 0x80
        to = 0x81
     map-drive = 0x81
        to = 0x80
  # De map-drive regels zijn nodig om de tweede disk te laten denken dat het
  # in werkelijkheid de bootdisk is


  # lilo.conf bestand voor een systeem met twee IDE-drives. Beiden zijn ingesteld
  # als master, /dev/hda op de primaire connector en /dev/hdc op de secundaire.
  # /dev/hdb is een CDROM slave aangesloten op de primaire IDE connector.
  # disk = /dev/hda       # Deze regels zijn voor de IDE/IDE installatie niet nodig
  #    bios = 0x80        # omdat de BIOS al op de hoogte is van de volgorde
  # disk = /dev/hdc
  #    bios = 0x81
  boot=/dev/hda
  map=/boot/map
  install=/boot/boot.b
  prompt
  timeout=50
  image=/boot/vmlinuz-2.2.5-15
          label=linux
          root=/dev/hda4
          read-only
  other = /dev/hdc
  # other = /dev/hdc is weer de sleutel. Hiermee wordt LILO gewoon doorgestuurd
  # naar de MBR van de tweede disk. Wat daar dan ook is, dat krijgt de controle.
     label = Disk2
     map-drive = 0x80
        to = 0x81
     map-drive = 0x81
        to = 0x80



  De /dev, boot, map en image regels zijn specifiek voor het systeem en
  de jouwe zullen waarschijnlijk anders zijn dan die van mij. De regels
  in je initiële /etc/lilo.conf bestand zouden je een accurate leidraad
  voor je systeem moeten geven. Ik kopieerde het "Linux" record vanuit
  het oorspronkelijke bij de installatie gegenereerde lilo.conf bestand
  direct in het nieuwe lilo.conf. Hiermee zou je in "Linux" moeten
  kunnen booten en lilo.conf kunnen aanpassen zelfs als het "Disk2"
  record totaal mislukt.

  Tenslotte start je lilo -vvv op zodat je zeker weet dat het er mee
  eens is wat je probeert te doen.

  7.  Kosten en weetjes:

  7.1.  Kosten

  Ik trof een frame aan en 1 drager voor een verwijderbare drive mount
  voor $20.00. Het is de "SNT MOBILE RACK".  Disks kosten me niets omdat
  ik verscheidene oude of kleine IDE drives had liggen die over waren
  van het upgraden, enz. Zelfs als je ze moet kopen, zijn 2GB IDE-drives
  goedkoop.

  7.2.  Weetjes

  1. Zodra je hebt besloten dat je verwijderbare drive een master of
  slave zal zijn, controleer dan of de jumper juist geplaatst is voordat
  je het vastmaakt in zijn behuizing. Als je deze stap vergeet, kan het
  een tijdje duren eer je bootproblemen terug herleidt naar een onjuiste
  jumperinstelling.

  2. Zorg ervoor dat de O/S installatieroutines ALLEEN de drive waarop
  ze installeren kunnen zien. RedHat weigerde me LILO te laten
  installeren naar de SCSI MBR toen het de IDE-drive kon zien. Dus om
  naar een interne SCSI drive te kunnen installeren, moest ik de IDE
  drive fysiek verwijderen.  Om naar de IDE-drive te installeren moest
  ik de SCSI-ondersteuning in de BIOS deactiveren.

  3. Als een O/S installatieroutine je vertelt dat het AL je drives gaat
  repartitioneren en ALLES gaat overschrijven, neem dit dan aan.

  4. Een IDE kabel is heel gemakkelijk achterstevoren te installeren.

  5. Ik teste alleen een IDE master/master setup. Ik ben er niet zeker
  van hoe een master/slave zou kunnen werken.

  6. Het installeren van de verwijderbare diskframe vereist het openen
  van de computerbehuizing. Als je je hier niet comfortabel bij voelt
  haal er dan een vriend bij om je te helpen.

  7. Als je de verwijderbare disk in de BIOS instelt op een specifiek
  disktype werkt het prima totdat je het door een andere disk vervangt
  van een ander type.  Je krijgt dan foutmeldingen of waarschuwingen en
  wellicht boot het systeem dan niet.

  8.  Plan alles van te voren

  9. Met een kleine wijziging in de BIOS, wordt de tweede disk je
  bootdisk.  Dit betekent dat je een volledig functioneel O/S
  beschikbaar kunt hebben op een disk voor
  noodgevallen/hersteloperaties.